Birleşmiş Milletler'in (BM), müzakere sürecindeki rolünü yükseltmeyi sağlamasının ardından, Güvenlik başlığında fikirler üzerinde çalıştığı ve müdahil tarafların tezlerinden unsurlar barındıran bu dört eksenli köprü kurucu öneriler ile “altın kesite” ulaşmaya çalıştığı haber verildi.
Fileleftheros; “Güvenlik İçin Formül… BM: Köprü Kurucu Fikirler Geliştirdi, Türkiye Ada’dan Gitmiyor” başlığıyla manşete çektiği haberinde, BM tarafından çalışılan fikirlerin öngördükleriyle ilgili edindiği bilgileri aktardı.
Habere göre;
1-BM fikirleri öncelikle Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias’ın önerisini de temel alan; Yunanistan-Türkiye-Kıbrıs arasında Dostluk Paktı olmasını öngörüyor. Haberde, Kocias’ın ilgili belgesinin Dostluk Paktı ile sınırlı kalmadığı, öncelikle sıfır garanti ve sıfır asker tezine vardığına işaret edildi.
2-Tek yanlı müdahale hakkı olmayacak.
3-Garanti Antlaşması, anlaşmayı uygulama antlaşmasına dönüştürülecek. İmza koyan taraflar, anlaşmanın uygulanmasını izleyecek ve hayata geçirileceğini garanti edecek. Bir çeşit garanti olacak.
4-Türk askeri ilanihaye var olacak. Hedef, askeri kuvvetlerin ELDİK (Yunan Alayı) ve TURDİK (Türk Alayı) düzeyine düşürülmesi olacak. Haberde, askerlerin 1960’taki sayılarına ne zaman indirileceği izah edilmiyor ancak özde, Türk askerinin antlaşmadan sonra da olacağı açıktır.
Gazetenin bilgilerine göre BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, Ada’daki Türk(iye) varlığının güvence altına alınması gerektiğini, aksi halde Türkiye’nin antlaşmaya rıza göstermeyeceğini düşünüyor. Haberde, Eide’nin “bu yönde ikna edebilmek için çeşitli argümanları seferber etmesinin tesadüf olmadığına” da dikkat çekildi.
Norveçli BM yetkilisinin, Türkiye’nin büyük güç olarak Kıbrıs için koruyucu olabileceğini savunduğu kaydedilirken, bu argümanın Rum tarafında kimseyi ikna etmesinin beklenmediği vurgulandı.
Gazete, bilgi sahibi kaynakları işaret ederek, BM grubunun, şu ana kadar uzlaşı sağlanamayan başka bir “kritik” konuda daha; Dönüşümlü Başkanlık’ta da köprü kurucu öneriler hazırladığını, bu konu ile Güvenlik başlığından önce ilgilenileceğini yazdı.
Gazete, haberin; “Birleşmiş Milletler Uzmanlarının Varlık Göstermesini İstiyor” başlığıyla ayırdığı bölümünde, Eide’nin Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’ten, görüşmelerinde, ele alacakları konulara göre, uzmanların da hazır bulunmasını istediğini, “Genel Sekreter’in Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, hakemlik yapma yönünde bir adım daha atmaya çalışıyor” yorumuyla aktardı.
Bu konunun, Salı günkü liderler görüşmesinde gündeme geldiği, ancak liderlerin buna yeşil ışık yakmadığı belirtildi.
Öte yandan Alithia, Eide’nin Associated Press’e yaptığı açıklamada, BM’nin, “Kıbrıs’ın yeniden birleşmesine engel olan Güvenlik başlığında, anlaşmazlıkların aşılabileceği bir uzlaşı formülü planlanmasına yardımcı olduğunu” söylediğini yazdı.
Habere göre Eide, hakkında detay vermekten kaçındığı formülün iki lider, AB ve Garantör güçler: Türkiye, Yunanistan ve İngiltere ile istişarelerin sonucu olduğunu söyledi. Eide, “İşleyebileceğinden oldukça iyimser olduğum bir fikir var. Bu fikir, şu anda yürürlükte olana değil, her bir tarafın ‘gerçekten ihtiyaç duyduğuna dayanıyor. Güvenlikte ortak kabul edilir bir anlaşmanın mümkün olduğunu sanıyorum” dedi.
Gazete, Eide’nin iki taraf arasında oluşan güven boşluğundan endişesini saklamayıp, “Kıbrıs patikasında birlikte yürüyebiliriz ama bunu sizin için yapamayız. Kıbrıslılar istemezse o zaman biz de istemeyiz” dediğini de haberine ekledi.