KTÖS (a)*
Burak Maviş
Erdoğan Emiroğulları
Süleyman Gelener
Giriş
Temel Eğitim Programları Geliştirme Projesi (TEPGP) ortaya çıkma gerekçesi olarak “ülkemiz, hızla gelişme, dünyaya ayak uydurma ve çağı yakalama çabası içerisindedir. Dolayısıyla gerek bilgi ve teknolojide yaşanan gelişmelerin gerekse eğitim bilimleri alanlarındaki kuram ve uygulamaların ülkemize uyarlanması bir gerekliliktir” denmiştir.
Temel Eğitim Programı kapsamında çeşitli ders öğretim programları yer almaktadır. Her ders öğretim programının amacı, program çıktıları, içerik, öğrenme çıktıları, öğrenme çıktılarıyla Temel Eğitim Programı bağlantılı açıklamalar, temel beceriler, ara disiplinler, öğrenme çıktılarıyla program çıktıları arasındaki bağıntılardan oluşmaktadır, denmektedir. Ancak mevcut din dersinin, din dersi disiplini çerçeveli bir müfredat programına göre değil, ilahiyat disiplini esas alınarak ve bu çerçevede Sünni İslam inanışının belletilmesine dayanılarak hazırlanmış olduğu görülmektedir.
“Diğer yandan, bazı konuların öğretimine karşılaştırmalı bir anlayışla yer verildiği görülmektedir; ancak bu noktada İslamiyet’in yüceltildiği söylenebilir. Örneğin, on birinci öğrenme çıktısında şöyle ifade edilmektedir: “Peygamberlerin ve Hz. Muhammed’in örnekliğini fark eder.” Son olarak, ahlaki eğitime az yer verildiği (yalnızca iki öğrenme çıktısı) ve benzer şekilde diğer dinlerin öğrenilmesi konusunda da yalnızca bir öğrenme çıktısının olduğu görülmektedir.”
Ombudsman Emine Dizdarlı, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” dersi ile ilgili yayınladığı raporunda, müfredatın Anayasa’ya aykırı olduğunu, okullarda sadece Hanefi-Sunni mezhebi dersleri verildiğini vurgulayarak derste kullanılan kitabın Türkiye’den geldiğini ve “ Devlet, eğitim ve öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerine getirilmesinde, ana ve babanın dini ve felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama haklarına saygı gösterir” ilkesinin Türkiye tarafından ihlal edildiğine karar verdiğini açıkladı.
‘Din kültürü’ dersiyle Sünni İslam inancının öğretiminden vazgeçilmeli, dersin içeriği, dersin başlığının çağrıştırdığı şekilde dinler tarihi ve kültürünü kapsayacak şekilde seçmeli ders anlayışı ile yeniden düzenlenmelidir. Çeşitli türden dinsel ya da dinsel olmayan inançların bilgi gibi aktarılmasından kaçınılmalıdır. Verilecek din eğitimi inançlar ve kültürler arası anlayışın geliştirilmesine ön ayak olmalıdır. Farklı dini topluluklara birbirlerini tanımaları ve uyum içinde yaşamaları, korku ve önyargılardan kurtulmaları konusunda destek vermelidir. Tüm bunlar yapılamıyorsa, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersinin eğitimin tüm kademelerinde zorunlu değil seçmeli ders olması için gerekli adımlar atılmalıdır.
Ders kitaplarını incelerken geliştirdiğimiz tarama formatında insan hakları, yerel/evrensel/biz/ötekiler, demokrasi/laiklik, cinsiyet, anlam hatası ve çocuğa görelik gibi alanlardaki sorunlar tespit edilmeye çalışıldı.
Tarama formatını oluştururken temel aldığımız ‘Ders Kitaplarında İnsan Hakları I-II-III’ raporları Türkiye’de homojen bir ulus yaratma yolunda eğitime atfedilen merkezî rolün, bazı iyileşmeler olsa bile, devam ettiğini ifade etmektedir. Benzer bir gözlemi ilk baskısı yapılan kitaplara baktığımız zaman Kuzey Kıbrıs için de yapabiliriz.
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı içerisinde insan hakları, yerel/evrensel/biz/ötekiler, demokrasi/laiklik, cinsiyet, anlam hatası ve çocuğa görelik gibi alanlarda sorunlu örnekler yanında ‘görmezden gelme’ veya ‘ötekileştirme’ de gözlenmektedir. Örneğin LGBTQ bireyler, engelli bireyler, farklı din ve inanç özgürlüğüne sahip bireylerden eşit bir şekilde bahsedilmemektedir.
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası olarak bu çalışmayı yaparken kendi birikimlerimizin yanında, Türkiye’de yapılan “Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesi” isimli çalışmanın verilerinden ve tarama sonuçlarından kaynak olarak yararlanılmıştır.
Bu çalışma Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası tarafından, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi'ne katkı koymak ve bu çerçevede yapılan çalışmaları ileriye taşımak amacıyla hazırlanmıştır.
Ders: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Sınıf: 4 Kitap: 1
Sorun:
- İnsan Hakları
- Yerel/Evrensel/Biz/Ötekiler
- Demokrasi/Laiklik
- Cinsiyet
- Anlam hatası
- Çocuğa Görelik
* Dinler kültürü yerine İslam dininin öğretimi;
* Bilgilerin soyut ifadeler içermesi nedeniyle çocuk pedagojisine uygunsuzluğu;
* Bir komisyon tarafından değil, tek bir yazar tarafından kitabın hazırlamış olması, sayfaları incelemeden önce göze çarpan ana sorunlardır.
Sayfa Nu. | Sorun | Sorunlu Örnek | Gerekçe |
16 | Çocuğa görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları | ‘Allah, insanın yaratıcısıdır’ | Somut işlemler döneminde olan çocukların soyut ifadeler içeren bilgilerle buluşması çocuk pedagojisine aykırıdır. Korku, şiddet ve militarizm içeren birçok ifade gözlenmektedir. |
18 | ‘vahiy gönderilmesi’ | ||
23 | ‘ahiret günü, kader’ | ||
24 | ‘melekler’ | ||
26 | ‘öldükten sonra dirilmek’ Amentü duası | ||
38 | ‘besmeleyi unuttuktan sonra kendini kötü hissetmek’ | ||
47 | ‘Allah duamı kabul etmişti’ | ||
48 | ‘sürekli dua etmeliyiz’ | ||
48 | ‘yanında bulunan görevli melek ona “duan kabul edilsin, aynı şeyler sana da verilsin” diye dua eder.’ | ||
52 | ‘Cemaatle kılınan namaz, tek başına kılınan namazdan 27 derece daha faziletlidir’ | ||
54 | ‘bizi ateş azabından koru’ Bakara Suresi | ||
54 | ‘hesap kurulacağı ahiret gününde bizi bağışla’ | ||
65 | ‘bedeni yanıp kavrulmuş anne kuş’ | ||
67 | ‘öbür dünya cenneti’ | ||
73 | ‘kıyamet günü sıkıntıları’ | ||
74 75 | 1.’şehitlik ve gazilik olmadan vatan olmaz. Cennet vatanımız şehitlerin kanlarıyla yoğrulmuştur.’ 2.’Allah yolunda öldürülenlere, ölüler demeyin’ 3. ‘namus ve şerefimizi koruyarak’ 4. ‘insan çalışarak pek çok rütbeleri elde edebilir. Ama şehitlik ve gazilik Allah’ın verdiği yüce bir rütbedir’ 5. ‘kanlarını akıtarak düşmana teslim etmemişlerdir’ | ||
86 | ‘kim inanır ve iyi davranırsa onlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir’ | ||
99 | ‘Allah’tan korkun ki size merhamet edilsin’ | ||
100 | ‘bizi ateş azabından koru’ Rabbena duası | ||
103 | ‘Kur’an okunan evlere melekler toplanır, şeytanlar uzaklaşır. Okunmayan evlerin hayır ve bereketi az olur’ |
Ders: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Sınıf: 5 Kitap: 1
Sorun:
- İnsan Hakları
- Yerel/Evrensel/Biz/Ötekiler
- Demokrasi/Laiklik
- Cinsiyet
- Anlam hatası
- Çocuğa Görelik
* Dinler kültürü yerine İslam dininin öğretimi;
* Dinsel ya da dinsel olmayan inançların bilgi gibi aktarılması;
* Genel ahlak ve görgü kurallarının din ile ilişkilendirilmesi;
* Bilgilerin soyut ifadeler içermesi nedeniyle çocuk pedagojisine uygunsuzluğu;
* Bir komisyon tarafından değil tek bir yazar tarafından kitabın hazırlamış olması, sayfaları incelemeden önce göze çarpan ana sorunlardır.
Sayfa Nu. | Sorun | Sorunlu Örnek | Gerekçe |
20 | Çocuğa görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları | ‘Evrenin tek yaratıcısı Allah’tır’ | Somut işlemler döneminde olan çocukların soyut ifadeler içeren bilgilerle buluşması çocuk pedagojisine aykırıdır. |
22 | ‘Allah evrendeki her şeyin yaratıcısıdır’ | ||
23 | ‘İnsan Allah’a kulluk etmek için yaratılmıştır’ | ||
24 | ‘Allah bütün yaptıklarınızı görür’ | ||
27 | ‘Müslüman doğdum elbet Müslüman öleceğim’ | ||
48 | ‘Allah'ın bizi sevmesini sağlar’ | ||
62 | Einstein ile ilgili yanıltıcı bilgi ve gerçekliği olmayan bir hikâye. | ||
69 | ‘Ahiret günü ve Cebrail’ | ||
72 | ‘Sena, Allah'ın herkesi sevmediğini söyledi.’ | ||
86 | Cinsiyet | ‘Babanla deden de onu örnek aldıkları için çok şanslı bir bayanım ben.’ | Toplumsal cinsiyet eşitliği |
94 | Çocuğa görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları | ‘vefat, yetim, öksüz’ | Psikolojik travma |
‘Bir kimse sırf Allah rızası için bir yetimin başını okşarsa, elinin dokunduğu her saç teline karşılık ona sevap vardır’ | Korku, şiddet ve militarizm içeren birçok ifade gözlenmektedir. | ||
95 | ‘Mute Savaşı'nda şehit düşen’ | ||
95 | ‘Affedilmeyecek bir suç işlemediği takdirde, Allah Teâlâ onu mutlaka cennete koyar’ | ||
96 | ‘ben yetimim benim babam Uhud Savaşı'nda şehit oldu’ | ||
96 | ‘Açtım, doydum; çıplaktım, giyindim; yetimdim Resulullah babam, ailesi ailem oldu dedi.’ | ||
100 | ‘Rabbin için namaz kıl ve kurban kes’ | ||
115 | ‘Bu gece sabaha kadar yeryüzüne akın akın melekler iner.’ | ||
126 | ‘Oğul Hz. İsa, Tanrı'nın oğlu ve kurtarıcıdır. Kutsal ruh ise tanrının mesajını kiliseye iletmekle görevli tanrı nefesidir. Bunun dışında Hristiyanlar da meleklere, kadere ve öldükten sonra dirilmeye inanırlar.’ | ||
127 | ‘Çarmıha gerilerek idam edilen Hz. İsa’ | ||
129 | Yerel/Evrensel/Biz/Ötekiler
| ‘Acaba Diana'nın kafasını, kutsal kitaplarının fazla olması karıştırıyor mudur?’ | |
132 | Çocuğa görelik | ‘Müşrikler Müslümanlara gittikçe artan işkence ve eziyetlere başladılar.’ | |
Genel | Anlam hatası | Kitabın ilk bölümlerinde Hz. Muhammed’in eşi olarak Hz. Aişe’den örnekler verilirken, peygamberin hayatı bölümünde sadece Hz. Hatice’den bahsedilmektedir. | Çelişkili bilgi |
Ders: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Sınıf: 6 Kitap: 1
Sorun:
- İnsan Hakları
- Yerel/Evrensel/Biz/Ötekiler
- Demokrasi/Laiklik
- Cinsiyet
- Anlam hatası
- Çocuğa Görelik
* Dinler kültürü yerine İslam dininin öğretimi;
* I. ünite içerisinde dinsel ya da dinsel olmayan inançların bilgi gibi aktarılması ve bilimsel teorilerin görmezden gelinmesi;
* Genel ahlak ve görgü kurallarının din ile ilişkilendirilmesi;
* Bilgilerin soyut ifadeler içermesi nedeniyle çocuk pedagojisine uygunsuzluğu;
* Bir komisyon tarafından değil, tek bir yazar tarafından kitabın hazırlamış olması, sayfaları incelemeden önce göze çarpan ana sorunlardır.
Sayfa Nu. | Sorun | Sorunlu Örnek | Gerekçe |
15 | Çocuğa görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları | ‘Meleklerin özelliklerini öğreniyorum’ | Somut işlemler döneminde olan çocukların soyut ifadeler içeren bilgilerle buluşması çocuk pedagojisine aykırıdır. Bu dönemde soyut ifadelerden kaçınılması önemlidir. Bu kitap soyut işlemler döneminin başlangıcında (12-16 yaş) olan öğrencilere yöneliktir. |
15 | ‘Melekler Allahü Teala’nın nurdan yarattığı, gözle görülmeyen varlıklardır’ | ||
17 | ‘Allah’ın izniyle eceli gelenlerin canını almakla görevli melek Azrail’ | ||
17 | ‘Kıyamet vakti geldiğinde ‘sur’ denilen alete üfleyip kıyameti ilan etmekle görevli melek Cebrail’ | ||
22 | Cin ve şeytan ifadesi ‘Nas süresi’ | ||
36 | Anlam hatası | ‘Tıp otoritelerince tespit edilen abdestin faydaları’ diye ifade edilenler temel bakım ve hijyenle ilgilidir | |
37 | Çocuğa görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları Çocuğa görelik | Cinsel ilişki sonrası temiz sayılmayan kimse anlamına gelen ‘Cünüp’ ifadesi | Korku ve şiddet içeren birçok ifade gözlenmektedir. |
57 | ‘ölü, cenaze, vefat, musalla taşı’ ifadeleri | ||
60 | ‘azabından korkarız, şüphesiz Sen’in azabın kâfirlere ve inançsızlara ulaşır’ | ||
71 | ‘kötülük cehenneme götürür’ | ||
74 | ‘Zina etmek, çocukları öldürmek’ ifadeleri | ||
82 | ‘haksız yere adam öldürmek’ ve ‘Allah’ın gazabı’ ifadeleri | ||
85 | ‘üfürüp büyü yapan üfürükçüler’ | ||
‘ebedi cennet ya da ebedi cehennem’ | |||
101 | ‘ölüm, şehit, eziyet, işkence’ ifadeleri | ||
126 | ‘Kim Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse derin bir sapıklığa düşmüş olur’ |
Ders: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Sınıf: 7 Kitap: 1
Sorun:
- İnsan Hakları
- Yerel/Evrensel/Biz/Ötekiler
- Demokrasi/Laiklik
- Cinsiyet
- Anlam hatası
- Çocuğa Görelik
* Dinler kültürü yerine İslam dininin öğretimi;
* Genel ahlak ve görgü kurallarının din ile ilişkilendirilmesi;
* Bilgilerin soyut ifadeler içermesi nedeniyle çocuk pedagojisine uygunsuzluğu;
* Bir komisyon tarafından değil tek bir yazar tarafından kitabın hazırlamış olması, sayfaları incelemeden önce göze çarpan ana sorunlardır.
Sayfa Nu. | Sorun | Sorunlu Örnek | Gerekçe |
13 | Çocuğa görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları
| ‘Ahiret, cennet, kıyamet, cehennem, ölüm’ kavramları | Somut işlemler döneminde olan çocukların soyut ifadeler içeren bilgilerle buluşması çocuk pedagojisine aykırıdır. Bu dönemde soyut ifadelerden kaçınılması önemlidir. Bu kitap soyut işlemler döneminin başlangıcında (12-16 yaş) olan öğrencilere yöneliktir. Korku ve şiddet içeren birçok ifade gözlenmektedir. |
14 | ‘Her canlı ölümü tadacaktır’ Ankebut süresi ‘nerede olursanız olun ölüm size ulaşacaktır’ Nisa Süresi ‘yeryüzünde bulunan her canlı yok olacaktır’ Rahman Süresi | ||
16 | ‘Asıl hayat, ahiret yurdundaki hayattır’ | ||
17 | ‘insan öldükten sonra tekrar dirilecektir’ | ||
15 – 33 arası | ‘Babaannemin ardından’ metni ‘yeniden dirilme’ metni ‘yeni bir hayat’ metni ‘Ahirette neler olacak’ metni ‘insan yaptıklarının karşılığını görecektir’ metni ‘problemsiz bir hayat: cennet’ metni ‘bizi koru rabbimiz: cehennem’ metni ‘kendilerine yüzlerini kavuran erimiş maden suyu verilir’ ifadesi ‘cehennemde acı çekeceklerini bildirmiştir’ ifadesi ‘Hz. Eyüp’ okuma parçası ‘ölümden bahseden ayetleri örnek veriniz?’ ifadesi I. Ünite’nin bir çok yerinde ölüm, yeniden diriliş, cennet, cehennem, ahiret, mahşer, hesap, berzah alemi, amel defteri, asr, mizan, melek gibi ifadeler geçmektedir. | ||
39 | II. Ünite’nin tamamında henüz gelişim çağında olan çocukların oruç tutmasına teşvik vardır. | ||
47 | Hangi araştırmaya dayandığı ve kaynağı belirtilmeyen ‘uzmanlar oruç tutmanın insan sağlığına olumlu katkı sağladığı’ iddiası | ||
64 | ‘Ercan ve arkadaşları’ metni | ||
66 | ‘Ey inananlar içki, kumar, dikili taşlar, fal okları, yalnızca şeytan işi birer pisliktir’ ifadesi | ||
72 | ‘Allah’ın gazabı, toplumun nefreti’ ifadesi | ||
78 | ‘iki eli kurusun, ateşte yanacak, boynunda ip, karısı da ateşe girecek’ ifadeleri, Tebbet Süresi | ||
III. Ünite’nin genelinde, toplumsal sağlık, psikolojik sorunlar ve davranış sorunları (alkol/uyuşturucu bağımlılığı, kumar vb.) birer ahlak sorunu olarak tanımlanıp tedavisi de İslam ilke ve yasaklarına uyma olarak gösterilmektedir. | |||
99 | ‘Allah’tan korkun, kuşkusuz Allah yaptıklarınızdan haberdardır’ ifadesi | ||
105 | ‘haksız yere öldürmek, zina yapmak’ ifadeleri | ||
116 | ‘hangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır?’ ifadesi |
Ders: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Sınıf: 8 Kitap: 1
Sorun:
- İnsan Hakları
- Yerel/Evrensel/Biz/Ötekiler
- Demokrasi/Laiklik
- Cinsiyet
- Anlam hatası
- Çocuğa Görelik
* Dinler kültürü yerine İslam dininin öğretimi;
* I. Ünite içerisinde dinsel ya da dinsel olmayan inançların bilgi gibi aktarılması ve bilimsel teorilerin görmezden gelinmesi;
* Genel ahlak ve görgü kurallarının din ile ilişkilendirilmesi;
* Bilgilerin soyut ifadeler içermesi nedeniyle çocuk pedagojisine uygunsuzluğu;
* Bir komisyon tarafından değil tek bir yazar tarafından kitabın hazırlamış olması, sayfaları incelemeden önce göze çarpan ana sorunlardır.
Sayfa Nu. | Sorun | Sorunlu Örnek | Gerekçe |
16 | Çocuğa Görelik Demokrasi/Laiklik İnsan Hakları | ‘evrendeki tüm varlıkların yapısı ve hareketleri ile ilgili Allah'ın koyduğu ölçülere fiziksel kanunlar diyoruz’ | İnançların bilimsel bilgi gibi aktarılması. Somut işlemler döneminde olan çocukların soyut ifadeler içeren bilgilerle buluşması çocuk pedagojisine aykırıdır. Bu dönemde soyut ifadelerden kaçınılması önemlidir. Bu kitap soyut işlemler döneminin başlangıcında (12-16 yaş) olan öğrencilere yöneliktir. |
17 | ‘canlıların yapısı, özellikleri ve işlevleri ile ilgili Allah'ın koyduğu ölçülere biyolojik kanunlar diyoruz’ | ||
17 | “Geceyi ve gündüzü, güneşi ve ayı yaratan O'dur. Her biri bir yörüngede yüzer.” | ||
19 | ‘kader’ kavramı | ||
20 | ‘(...) bunlardan sorumlu olan bir varlık olarak yaratılması, insanın kaderidir. | ||
22 | ‘İnsanın öncelikle yaratıcısı olan Allah'a (…)’ | ||
25 | ‘her nefis ölümü tadacaktır: ömür ve ecel’ konusu boyunca geçen ‘yoktan var etme, ölüm, ecel’ ifadeleri | ||
43 | ‘şeytan taşlamak, kurban kesmek’ | Şiddet | |
49 | ‘hayvanların kesilmesi ile yaptıkları, vacip olan bir ibadettir.’ | ||
50 | 1. ‘(…) bedel olarak kurban olarak bir koç kesmesini emreder.’ 2. Kurbanlık hayvanlar listesi. | ||
53 | ‘yanları üstüne düşüp, canları çıkınca yiyin’ ‘(…) kesilen hayvanların ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşacaktır, Ona, kurban ibadetini yapmakla saygımız ulaşır.’ | ||
55 | Çocuğa Görelik Cinsiyet | ‘Hacer adında bir cariye armağan eden’ | Toplumsal cinsiyet eşitliği |
66 | ‘İnsanlar arasında, din, dil, ırk ayrımı yapmadan herkesin eşit haklara ve özgürlüklere sahip olduğu tek din, İslam dinidir.’ | Görmezden gelme (cinsiyet ve cinsel yönelim ifadeleri kullanılmamıştır) | |
69 | Çocuğa Görelik Demokrasi/Laiklik | 1. “Kim bir mü'mini bile bile öldürürse, onun cezası, içinde temelli kalacağı cehennemdir. Allah ona öfkelenmiş, onu lanetlemiş ve ona büyük azap hazırlamıştır.” Nisa Suresi 2. “Kim bir cana kıymış veya yeryüzünde bozgunculuk yapmamış olan bir kimseyi öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibidir…” Maide Suresi | Şiddet
|
75 | ‘kimse kimseyi çekiştirmesin; hangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır? ‘Müslüman kardeşinin ayıplarını örten, bir ölüyü diriltmiş gibidir.’ | ||
86 | ‘Kâfirler (Allah'ı inkâr edenler)’ | ||
100 | ‘Kültürümüzde Ehl-i Beyt’ metni |
Kaynakça:
- KTÖS Nietlikli Kamusal Eğitim Politikası 2019,
- İlkokul 4. Sınıf Din Kültür ve Ahlak Bilgisi kitabı,
- İlkokul 5. Sınıf Din Kültür ve Ahlak Bilgisi kitabı,
- Orta eğitim 6. Sınıf Din Kültür ve Ahlak Bilgisi kitabı,
- Orta eğitim 7. Sınıf Din Kültür ve Ahlak Bilgisi kitabı,
- Orta eğitim 8. Sınıf Din Kültür ve Ahlak Bilgisi kitabı,
- http://talimterbiye.mebnet.net/Kitaplar/2016-2017/ilkokul/2016index.htm
- http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/2016-2017/16-17ogretimprogramlari.html
- http://www.kpsskonu.com/egitim-bilimleri/gelisim-psikolojisi/bilissel-gelisim-donemleri/
- https://www.evrensel.net/haber/104671/12-yasindan-once-din-egitimi-hak-ihlalidir
- http://www.detaykibris.com/ombudsman-dizdarli-din-kulturu-ve-ahlak-bilgisi-dersi-kktc-anayasasina-aykiri-148381h.htm
- Temel Eğitim Programı, MEKB, 2018
- Din Bilgisi ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı, MEKB, 2018
- Akademisyen Görüşü: Doç. Dr. Ahmet Güneyli, Kuzey Kıbrıs’ta Din Eğitimi Programı
*Bu araştırmanın sahibi Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası’dır. Kaynak gösterilerek kullanılabilir.