‘Global GAP’ sertifikasına sahip domatesler, sofralarımızda dönüşümü hedefliyor. İyi tarım uygulamaları ile şu anda 5 dönümlük serada tümüyle “çevre dostu” bir ürün pazara sunuluyor. Hedef, üretimi 20 dönüm seralarda sürdürmek.
“Topraksız tarım mı olur?”
Eğer gözlerimle görmeseydim, tam inanmazdım.
Bir avuç “kabuk” içinden birkaç metre domates ağacı çıkıyor. Bitkiler “kokopit” adı verilen Hindistan cevizi kabuklarına ve liflerine tutunuyor.
Ağaç diyorum çünkü salkım domatesler böylesi bir görüntü veriyor. Üstelik bu üretim, Güzelyurt’ta (Omorfo) Güneşköy’de yapılıyor ve UNICAP adlı işletme 88 ortakla “toplumsal bir proje” yürütüyor. Kolektif bir ortaklıkla farklı bir üretim ve tarım kültürü yaratılıyor. Teknolojinin de katkısıyla yeni model sertifikalı tarım yapılıyor.
“Farklı bir şirket yapısı”
UNICAP hem toplumsal bir proje, hem de elbette önce kendi ayakları üzerinde durmayı, sonrasında kendi pazar payını yaratarak rekabetçi düzende büyümeyi hedefliyor. Sosyal ve toplumsal gailesi önde ancak ticari ve iktisadi hedeflerini de koruyarak yola çıkmış bir grup insanın öyküsü.
İşletme 6 kişinin fikir ortaklığıyla doğdu, tümü davet yöntemiyle önce 44 kişilik bir hissedar grubu oluştu. 4 sene önce hissedarların her biri o dönem 10 bin dolar karşılığı olan 40 bin TL sermaye koyarak şirkete ortak oldu. Daha sonra halka açık bir model ortaya çıktı. Doktorlardan muhasiplere, hukukçudan akademisyenlere pek çok farklı meslek grubundan ortak var. A, B, C hisseler, her hissedara farklı yetkiler veriyor. A grubu hisselerin her birinin 40, B grubunun 1 oy hakkına sahip olması gibi… Yeni dönemde A Hisseleri 72 bin TL, B Hisseleri 18 bin TL, C Hisseleri de 9 bin TL’yle işletmeye ortaklık imkanı sağlıyor.
“Sertifikalı ürün”
UNICAP’ın ilk üretim alanı özel seralarda yetiştirilen domatesler oldu. Hedef çok daha geniş alanda farklı projeler olmasına karşın, uzun tartışmalar sonunda ilk üretim alanı domates yetiştiriciliği belirlendi. Tadıyla, kokusuyla, içeriğiyle özel bir ürün ortaya çıktı. ‘Global GAP’ sertifikasına sahip domatesler, sofralarımızda dönüşümü hedefliyor. İyi tarım uygulamaları ile şu anda 5 dönümlük serada tümüyle “çevre dostu” bir ürün pazara sunuluyor. Hedef, üretimi 20 dönüm seralarda sürdürmek.
“Sofrada değişim”
UNICAP’ın Güneşköy’deki tesislerine giderek, yaklaşık 2 saat tesisleri tanıma, proje hakkında bilgi sahibi olma imkanı buluyorum.
“Ana hedefimiz yerli halkın sofrasında bir değişim yaratmaktır” diyor, şirket direktörlerinden Havva Yetkili.
Üretim Güneşköy’de yapılıyor. “Tarıma elverişsiz” olduğu söylenen 80 dönüm bir arazi, devletten kiralanma yöntemiyle, tarıma kazandırıldı. Havva Yetkili, ortak iş yapma kültürünü geliştirerek, toplumsal değerlerimize üretimle sahip çıkmayı hedeflediklerini anlatıyor.
“Tarımda dönüşüm hedefiyle yola çıktık. Domateslerimiz özel iklimlendirme koşullarına sahip çift tepe havalandırma gotik seralarda yetişiyor. Özel arılar ile tümüyle doğal döllenme yapıyoruz."
“Özel arılarla doğal döllenme”
Proje sorumlusu Hasan Başoğlu’nu yıllardır önemli bir ekonomist olarak tanıyorum. Şirketin de ortaklarından biri. Bir dönem, çok kısa bir dönem Maliye Bakanlığı yaptığını da anımsatalım.
Başoğlu anlatıyor: “Tarımda dönüşüm hedefiyle yola çıktık. Domateslerimiz özel iklimlendirme koşullarına sahip çift tepe havalandırma gotik seralarda yetişiyor. Özel arılar ile tümüyle doğal döllenme yapıyoruz. Su temiz ve arıtılmış, kullandığımız vitaminler tümüyle organik...”
Sera, domates üretimi için yüksek otomasyon sistemiyle özel tasarlandı. Özel kıyafetlerle ve dezenfekte olunduktan sonra içeriye giriliyor. Sera içerisinde ısı perdeleri güneş ışığına göre sıcaklığı kontrol ediyor. Kış için sıcak su kaloriferleri, yaz için klimalar var. Rüzgar, nem ve sıcaklık yüksek teknoloji ile dengeleniyor. Domatesin ihtiyaç duyduğu besin elementleri bilimsel yöntemlerle belirleniyor, böylece sağlıklı, lezzetli ve verimliliği yüksek ürün elde ediliyor.
Niş bir ürün, iyi tarım ürünü
Direktörlerden Amber Ciddi Arabacı, niş bir ürünle pazara girdiklerini, teknolojik serada sertifikalı ürünle, bilinçli tüketicilere, güvenli gıda sunduklarını anımsattı.
Şu anda haftalık 2 bin kilogram üretim var. Haziran ayında bu üretim 4 bin kilograma çıkacak. Hedef günde 2 ton ürün!
İşletme başlangıçta 6 kişilik bir istihdam yarattı.
Üretim, pandemiyle aynı sürece denk geldi. En önemli sıkıntılardan biri de adanın kuzeyinde Avrupa’da akredite tarım laboratuvarı olmaması yönünde ortaya çıktı. Gerekli testler Türkiye’de yapılıyor.
UNICAP’ın hedefi adanın bütününe ulaşabilmek. İşletmenin ikinci üretim projesinin ne olacağına yönelik henüz bir karar alınmadı.
UNICAP Direktörler Kurulu Başkanlığı’nı Zeren Mungan yapıyor. Havva Yetkili ve Amber Ciddi Arabacı’nın yanısıra diğer direktörler de Halil İnsel, Ayşe Tokel, Arsen Angı ve Mustafa Defteralı.