KKTC bir turizm ülkesidir. KKTC ekonomisinin motor gücü turizmdir. Bunlar 1980’li yılların ortalarından itibaren yazılan bütün ekonomik protokollarda tekrarlanan cümlelerdir.
Peki 30, 40 yıldır itici, öncü sektör dediğimiz turizm sektörü için ne gibi tedbirler aldık?
Hiç. Koskoca bir hiç.
Ada ülkelerinde turizm yapılabilmesinin temeli ucuz, konforlu ve kısa süreli ulaşımdır.
KTHY’nin hayatta olduğu yıllarda bu kısmen sağlanıyordu. KTHY battı, ya da batırıldı ucuz ulaşım da hayal oldu.
Bugün KKTC’ye Türkiye’nin 3 havayolu şirketi tarifeli uçuşlar yapıyor. Elbette bu havayolu şirketleri bu işi kara kaşımıza, kara gözümüze yapmıyor. Kazanç sağlamak için yapıyor.
Ama kimse kusura bakmasın otellerin biraz iş yapacağı yaz ve bahar dönemleri ile bayram, yılbaşı ve benzeri tatil dönemlerinde fiyatlar uçuyor. Yani bu şirketler normal dönemde ortalama 300-500 TL’ye yaptıkları İstanbul-Ercan seferlerini 1500-2000 TL’ye çıkarıyorlar.
Bu şartlarda kim uçabilir? Düşünün 2 çocuklu bir aile geçtiğimiz yılbaşı tatilini Kuzey Kıbrıs’ta geçirmek istese en az 5000 TL uçak bileti için ödemesi gerekiyordu. Bu durumda kaç kişi bu parayı yalnızca uçak biletleri için ödeyerek Kıbrıs’a tatile gelebilir?
Sonuç olarak, Türkiye’den sanatçı da getirdikleri halde, hemen hemen bütün 5 yıldızlı oteller yılbaşında dolmadı.
O zaman bu oteller nasıl ayakta duracaklar?
Bir de küçük otelleri düşünün 3, 4 yıldızlı oteller, ya da bir zamanlar en çok rağbet gören tatil köyleri ne yapacak?
Bunların çoğu ya öğrenci yurdu, ya da büyük otellere lojman oldu. Kapanan ve yıkılmaya terkedilen tesisleri de bir kenara bırakıyorum.
Yıllardır turizm bakanlığı “Turizm Master Planı” hazırlıyor. Bunun içine süslü cümleler yazılıyor. Ama hiçbiri uygulanamıyor. Çünkü ada ülkelerinde ulaşım olmadan turizm olmaz.
Londra’da en az bizim nüfusumuz kadar Kıbrıslı Türk akrabalarımız var. Bu insanlar her yıl yaz tatillerini bu ülkede geçirmek istiyorlar. KTHY devreden çıkarıldıktan sonra uçak bilet fiyatları da neredeyse 3’e, 4’e katlandı. Eskiden yaz dönemlerinde 200-250 Sterlin olan ortalama bilet fiyatları şimdilerde 800-850 Sterlin civarında seyrediyor.
Artık akrabalarımız da yaz tatillerini Kıbrıs yerine başka yerlerde geçirmeye, ya da Larnaka, Baf havaalanlarından ülkemize gelmeye başladılar. Azalmış olsa da ülkemize kalan İngilizler de artık Larnaka’dan, Baftan gelmeyi tercih ediyorlar.
Peki bu sorunu nasıl çözeceğiz?
Öncelikle ulaştırma ve turizm bakanları bu sorunu masaya yatıracak ve gerekirse, bana göre artık olmazsa olmazdır, özel sektörle devlet ortaklığında yeni bir havayolu şirketi kurulacak.
Ulaşımın etkilediği bir diğer sektör de hiç kuşkusuz eğitimdir. Yurt dışından, özellikle Türkiye’den gelen öğrenciler olmadan yaşayamaz halde olan eğitim sektörü de elbette pahalı uçak biletlerinden nasibini alıyor.
Öğrencilerin yoğun olarak tatile gidip geldiği dönemlerde uçak biletleri resmen uçuyor. Geçen yıl, özellikle bu yıl KKTC üniversitelerine Türkiye’den gelen öğrenci sayısında önemli oranda düşüş var. Bunun bir nedeni ülkenin pahalı olmasıdır. Ama önemli bir nedeni de uçak biletlerinin özellikle öğrencileri yoğun olduğu dönemlerde çok pahalı olmasıdır.
Öğrenci okulu tatil olduğunda uçak biletlerinin pahalı olması nedeniyle ülkesine gidemeyecekse neden gelsin?
Turizmin de, eğitimin de, dolayısıyla ülke ekonomisinin de iyiye gitmesinin temel koşulu ulaşım sorununun çözümüdür. O nedenle 4’lü koalisyon hükümeti bu konuyu öncelikli olarak ele almalı ve acil çare üretmelidir.
Bir ada ülkesi olan KKTC’ne ucuz, kolay ve kısa sürede ulaşım sağlanamazsa boşuna turist, ya da öğrenci beklemeyin.