“Üniversiteye giriş için tek kriter lise diplomasına sahip olmak.”
Raporda; 2018’de üniversite sayısı 14’e yükselirken, aynı yıl 5 üniversitenin de YÖK onayı beklediğine vurgu yapıldı. 9 üniversitenin ön onay aşamasında olduğu, 10 üniversitenin de ruhsat başvurusunda bulunduğu belirtilen raporda “yakın zamanda üniversite sayısının 40’ı bulabileceğinin öngörüldüğü” ifade edildi.
Dila ŞİMŞEK
Dünya Bankası ve Avrupa Komisyonu’nun Kıbrıs’ın kuzeyi için hazırladığı Yükseköğretim raporunda, “yakın zamanda üniversite sayısının 40’ı bulabileceği” ön görüsü dikkat çekti.
Kıbrıslı Türklerin yükseköğretime yerleşmesinin eleştirel bir yorumla değerlendirildiği rapora göre, ülkedeki verimlilik düşük, üniversiteye geçiş için gereken tek kriter ise ‘lise diplomasına sahip olmak’…
Rapor, ülkede hızla artan uluslararası üniversitelere dikkat çekerek, “Kıbrıs Türk Toplumunun dünyadaki en büyük ve en fazla uluslararasılaşmış yükseköğretim sistemine sahip olduğu” kaydedildi. Kıbrıs’ın kuzeyinde 19 üniversitenin bulunduğuna işaret edilirken, bu sayının 40’ı bulmasındaki yakın ihtimalin endişe verici olduğu belirtildi.
Öğrenci sayısındaki hızlı ve dengesiz artış
Rapora göre 2003’de 30.000 olan öğrenci sayısı, 2018’de 103.000 öğrenciye yükseldi.
Öğrencilerin %55’inin TC uyruklu, %31’inin ise diğer ülkelerin vatandaşı olduğu belirlenirken, %14’ünün Kıbrıslı Türklerden oluştuğu açıklandı.
Raporda, işgücü piyasasına erişim ile yükseköğretim arasındaki ilişkiyi açıkça etkileyen faktörlerin bulunduğu yazılırken, “Bu faktörler eğitim programlarına erişime yönelik teşvik sunarken, mezunların yerel işgücü piyasasına etkisinin fazla göz önünde bulundurulmadığı” belirlendi.
Üniversiteye geçiş için tek gereken bir lise diploması
Kıbrıslı Türklerin üniversitelere geçişinin değerlendirildiği raporda, eleştirel yorumlar da bulunuyor. Rapor, öğrencilerin yükseköğretime geçişi için lise diplomasının yeterli olduğunu, üniversiteye giriş sınavlarının sadece öğrenciyi istediği bölüme yönlendirilmesi niteliğinde olduğuna dikkat çekiyor.
“KTt’de bu ayrı ayrı yapılan giriş sınavlarıyla ve Türkiye’de merkezi yapılan bir giriş sınavıyla yapılır. Bu, öğrenciler üzerinde çok fazla baskı oluşturur ve yanlış eğitim programı seçimleri yapmalarına neden olabilir. Bu yanlış tercih eğitim programı programına uygunlukları ve programın kariyer geleceklerine uygunluğu açısından yanlışlıklar taşıyabilir. Hem okulun yaptığı sınavlar hem de ayrı ayrı yapılan giriş sınavları akademik yıl içinde aynı (veya yakın) bir zamanda gerçekleşirse, bu gerilim artar” diye açıklamalarda bulunulurken, bunun öğrenciler üzerindeki stresi arttırdığı ve verimliliğin düştüğüne değinildi.
Yükseköğretim sistemine giren Kıbrıslı Türk öğrencilerin son beş yılda artış gösterdiği, aynı zamanda üniversitede okuyan ve yurtdışına gitmeyenlerin de arttığı gözlemlendi.
Öğrencilerin yükseköğretime KTt eğitim sistemi üzerinden, Türkiye’deki sınav sistemi üzerinden veya kendi eğitim sistemlerindeki diplomalarını kullanarak geçebildiği belirtildi.
Üniversite sayısı kritikleşiyor
Raporda, Kıbrıs’ın kuzeyinde üç türde yükseköğretim sağlayıcısı hizmet verildiği, bunların yarı-devlet üniversiteleri, özel üniversiteler ve Türkiye’deki üniversitelerin şubeleri olduğuna değinildi. Mezunların ise işgücü piyasasında çalışmak üzere KTt’de kalmakta veya yabancı işgücü piyasalarında iş bulmak ya da lisansüstü çalışmalar yapmak üzere KTt’den ayrıldığı kaydedildi. Tüm bunların ele alındığında, yükseköğretime geçiş için çok fazla teşviğin bulunduğu, üniversitelere kaydolmanın kolaylığı ve öğrencilerde orta öğretim mezuniyeti dışında hiçbir nitelik aranmadığına vurgu yapıldı.
Üniversitelerin sayısının hızla arttığına dikkat çekilirken, 10 yıl önce üniversitelerin sayısının 6 olduğuna, bunun 2018’de 14’e yükseldiği dile getirildi.
Bunların yanı sıra, 2018 itibariyle 5 üniversitenin de YÖK onayı beklediği vurgulandı. Öte yandan 9 üniversitenin ön onay aşamasında olduğu, 10 üniversitenin de ruhsat başvurusunda bulunduğu belirtilen raporda yakın zamanda üniversite sayısının 40’ı bulabileceğinin öngörüldüğü ifade edildi.
Öğrenci sayısındaki kontrolsüz artış
Ülkede 2003’te 30 bine yakın yükseköğretim öğrencisi varken, bu sayının 2018-2019 akademik yılında 103 Bine ulaştığı kaydedildi.
Üniversitelere girişte Kıbrıslı Türk öğrenciler için tek kriterin lise mezuniyeti olduğu, meslek liselerinden üniversitelere geçişin kolay olduğu gözlemlendi.
Raporda, yükseköğretim sayısının artmasının ve giriş şartlarının kolaylığının verimlilik, eğitim kalitesi ve sosyal alanlarda da sorun yaşattığına vurgu yapıldı.
Ülkedeki zorunlu askerliğin, sadece yükseköğretim ile ertelenebildiğine dikkat çekilerek, bunun da öğrenciler için bir başka teşvik olduğuna değinildi.
“Üniversite temsilcilerinin çoğu, sorun yaşayan veya alan değiştirmek isteyen öğrencilerin eğitim programlarının başında eğitim programlarını değiştirme olanağının bulunduğundan bahsetmiştir” denildi.
Neredeyse tüm lise mezunlarının bir şekilde üniversiteye dahil olabildiği ifade edildi.
Genel bakış: rehber eksikliği, verimsizlik
Rapora genel olarak bakıldığında, Kıbrıs’ın kuzeyindeki eğitim sistemi üzerinden üniversitelere giren öğrenciler açısından yükseköğretime giriş sisteminin verimlilik düzeyinin düşük olduğu değerlendirildi.
“Prosedürler, teşvikler ve rehberlik eksikliği, öğrencilerin profilleri ve ilgi alanları ile içinde buldukları eğitim programı arasında belirgin bir uyumsuzluğa yol açmaktadır” diye eleştirel bir açıklamada da bulunuldu.
Dünya Bankasının hazırladığı bu raporda, sorunların yanı sıra, giriş sisteminde yapılacak reformlarla, Kıbrıs’ın kuzeyindeki yükseköğretim kurumlarının AB standartları ile uyumlu hale getirilmesi gerektiği ifade edildi.
Raporda, üniversiteye giriş sistemini güçlendirmek ve eksiklerini gidermek için hazırlanan öneriler ise şu şekilde:
- Yükseköğretime girişte okul başarı puanlarının öneminin arttırılması
- Yükseköğretime girişte yapılan üniversite sınavlarının öneminin azaltılması
- Öğrenci başvurularının bir düzene koyulması
- Öğrenci adaylarına daha fazla destek ve rehberlik sağlanması
- Politika uygulamalarının ve etkilerinin izlenmesi için merkezi göstergelerin oluşturulması