Piyasada tükenme noktasına gelerek fahiş fiyatlarla satışa sunulan patateste yeni krizin kapısı da aralandı. Ürünün yok denecek kadar az olması ve yüksek fiyatlar nedeniyle birçok üretici, “olgunlaşmamış” patatesleri piyasaya sürmek için hasada başladı.
Ayşe GÜLER-Dila ŞİMŞEK
Piyasada tükenme noktasına gelerek, fahiş fiyatlarla satışa sunulan patateste, yeni krizin kapısı da aralandı.
Ürünün yok denecek kadar az olması ve yüksek fiyatlar nedeniyle birçok üretici, ‘olgunlaşmamış’ patatesleri piyasaya sürmek için hasada başladı.
Yeni hasat döneminin başlaması, gözleri fiyat düşüklüğünün yaşanıp, yaşanmayacağına çevirdi.
Girdilerin yüksek olması nedeniyle yeni hasat dönemi başlasa da patates fiyatlarının gerilemeyeceğini söyleyen üreticiler, “Halk, ucuza patates yemeyi unutsun” dedi.
YENİDÜZEN, adeta ‘karaborsaya’ düşen patatesle ilgili üreticilerle görüştü, fiyatların yükselmesinin ardındaki sebebi sordu.
“Her şey tüccar ve satıcının iki dudağı arasına kaldı”
Üreticiler, patateste yaşanan ‘fiyat krizinin’, tüccarlardan kaynaklandığını da savundu.
Geçtiğimiz yıl ürünlerini 80 kuruş ila 1.30 TL arasında tüccarlara sattığını dile getiren üreticiler, “Tüccarlar, bizden ucuza aldığı patatesi soğuk hava deposunda bekletti. Piyasada patates kalmayınca da istediği fiyattan satışa sundu.” dedi.
“Her şey tüccar ve satıcının iki dudağı arasına kaldı” diyen üreticiler, patatesin üreticiden tüketiciye doğrudan ulaşması için de adım atılması gerektiğini söyledi.
PATATES ÜRETİCİLERİ NE DEDİ?
Kemal Karadayı: “Her şey tüccar ve satıcının iki dudağı arasına kaldı”
“Bu işi 10 yıldır yapıyorum. Geçtiğimiz yıl üretim fazla olduğu için, tarlada tonlarca patates kalmıştı. Patatesleri hayvanlarımıza yedirmiştik. Bu yıl ise aynı şeyleri yaşamamak için daha az patates ektik. Beyarmudu’nda su sıkıntısı yaşandı, fark etmedik. 80 kuruş ila 1 TL arasında ürünlerimizi toptancıya sattık. İlk etapta toptancılar bizden aldıkları ürünü 3 TL, 15 gün sonra da 8 TL’ye sattı. Ucuza aldığı malı, soğuk hava depolarına doldurdu. Üretici bu işten para kazanmadı, tüccarlar ise oturduğu yerden para kazandı. Bu yılki patatesler, 10-15 gün sonra çıkacak. Fiyatlar düşecek ama kimse patatesin fiyatının eskisi gibi olmasını beklemesin. Her şey çok pahalılaştı. Daha önce 65 TL’ye aldığımız libazma, şimdi 164 TL’ye yükseldi. Mantar ilacının fiyatı 90 TL oldu, elektrik, su fiyatları yükseldi. Patatesten verim alacağız ama 1-2 TL’ye de patates satışı yapılmayacak. Fiyat pahalılığı suni bir durumdur. Her şey tüccar ve satıcının iki dudağı arasına kaldı. Yeni dönemde patatesin 2.5-3 TL’ye satılacağını düşünüyorum. Fiyat farkından dolayı, Kıbrıslı Rumlar da patatesleri tüccarlardan almaya başladı.”
Patates Üreticileri Birliği Başkanı Mehmet Bicen: “Halk, 15-20 TL’ye patates satın almaya kendini alıştırsın”
“Bu durum, göstere göstere geldi… Bizler yetkilileri aylar öncesinden uyarmıştık. Tedbir alınmazsa, ihraç ettiğimiz ürünü, ithal edeceğimizi söylemiştik. Şu anda üretici, üretimden koptu. TÜK pasifize edildi. Üretim odaklı plan program yok. Geçtiğimiz dönem, üretim fazlası olan 2-3 ton patatesi TÜK’ün almasını istedik. Fason desteği, ihracat teşvik primi kaldırıldı. Yalnızca mazot destek primi veriliyor. Tüccarlar, zorda olan üreticinin elinden 3-5 aylık vadelerle 1 TL ila 1.40 TL fiyatına ürünü aldı. İstediği fiyata da ürünleri piyasaya sattı. Hem üretici, hem de tüketici ile devlet zarar etti. Şu anda piyasada 5 tüccar var. Devlet, tüccarlardan ne kadar vergi aldı? Şu anda hasat dönemine girdik, 15-20 gün sonra patates çıkacak. Ama yüzde 60 verim kaybıyla bu dönem başlayacak. Piyasada patates olmadığı için olgunlaşmayan patatesler hasat edilirse 4 bin ton olarak beklenen rekolte, 3 bin tona gerileyecek. Nisan sonuna kadar 6 bin ton patatese ihtiyaç var… Patateslerin yarısı da güneye geçecek. Halk, 15-20 TL’ye patates satın almaya kendini alıştırsın, fiyatlar düşmeyecek. İthal patates temiz çıkarsa adaya gelecek.”
İlyas Boyundemir: “Bu durum devam ederse tüketici 15 TL’den aşağı patates yiyemeyecek”
“Elektrik fiyatları oldukça yüksek, ilaç, gübre giderlerine yüzde 200 zam yapıldı. Bu durum bizi zora sokuyor. Bazı tüccarlar patatesleri 1.30 TL’ye toplayıp, depolarında muhafaza etti. Fiyatlardaki yükseklikte buradan kaynaklandı. Piyasada patates azaldı, marketlerde patates 15 TL’ye satılıyor. Bu konuda adım atılması lazım. Patates hasadı başladı, şu anda sökülen patatesler verim kaybına uğruyor. Bu durum devam ederse tüketici 15 TL’den aşağı patates yiyemeyecek. Hem verim kaybı hem de piyasanın patates boşluğundan dolayı ürün hemen tükeniyor.”
Üreticilere yönelik elektrik ve ilaç giderleri aşağıya çekilmeli. Ayda 20 bin TL elektrik ücreti ödüyoruz. Üreticiler daha da azalacak.”
Alpay Kavaz: “4 TL’den aşağı toptancıya patates vermek bizi kurtarmaz”
“Elektrik, akaryakıt fiyatları zamlandı. Eskiden iş aracımızın deposunu 100 TL’ye dolduruyorduk, şimdi bu rakam 250 TL’ye çıktı. Bu fiyatlar düşmezse, patatesin fiyatı da düşmeyecek. Eskiden bin 750 TL’ye aldığım ilacın fiyatı şu anda 6 bin 500 TL’ye yükseldi. Ekim ayında 11 bin TL elektrik ücreti ödedim. Halk, 2-3 TL’ye patates yediği günleri unutsun. 15-20 gün sonra patates hasadı başlayacak. Fiyat yüksek olduğu için patatesler şimdi sökülmeye başlayacak. Bu durumda örneğin 3 ton yerine 1 ton patatesin sökülmesine yol açacak. Patateslerin normalde yeterli verim alınması için 10-15 Aralık’ta sökülmesi gerekiyor. Geçtiğimiz yıl patatesleri 1 TL-1.20 TL arasında üreticilerden aldılar. Soğuk hava depolarına doldurdular. Şimdi de 25 TL’ye satıyorlar. Üreticinin elinde patates kalmadı. Bu işten kar eden tüccarların araştırılması gerekiyor. 4 TL’den aşağı toptancıya patates vermek artık bizi kurtarmaz. Toptancıları aradan çekerek, üretici ile tüketicileri bir araya getirmek gerekiyor.”
Mustafa Maraşlı: “Girdiler çok yüksek olduğu için patatesin fiyatı da yukarıya çıktı”
“ Üreticilerin elektriğinin sübvansiye edilmesi gerekiyor. Tarım için renkli mazot uygulaması başlatılmalıdır. Başka türlü bu iş yürümez. Hal Yasası hala yürürlüğe girmedi. Girdiler çok yüksek olduğu için patatesin fiyatı da yukarıya çıktı. Üretici olarak patatesin yüksek fiyatlı satılmasına razı değilim. Ancak 1 TL’ye de satılmasını istemiyorum. Yeni ürünlerin hasat edilmesi ile patatesin 6-6.5 TL’ye tüketiciye ulaşacağını düşünüyorum.”
Yıldıray Uluşan: “Aracılar aradan çekilmeli, patates tüketiciye doğrudan ulaşmalı”
“Patatesin fiyatının 5 TL’den aşağıya düşeceğini düşünmüyorum. Fiyatların cazip hale gelmesi için devlet tohumluk patates getiriyor. Böylece 5 bin ton ürün elde edilecek. Mayıs ayında bu ürünler çıkacak. Aracıların aradan çekilmesi gerekiyor. Tüketiciye doğrudan ulaşılması için bu adım atılmalıdır. Hasadın ardından bazı üreticiler ürününü Kıbrıs’ın güneyine de satacak. Şu anda hem talep var hem de Euro’daki yükseklikten dolayı bunu tercih edecek üreticiler var. Güney’de patatesin kilosu 1.70 Euro…”
Tarım Bakanı Şahali:
“İvedi patates tedariki için çalışma sürüyor.”
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali patateste yaşanan sıkıntıya ilişkin sosyal medya hesabından açıklama yaptı, Toprak Ürünleri Kurumu’nun Türkiye veya 3’üncü ülkelerden ivedi patates tedariki için çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetti. Şahali'nin açıklaması için TIKLAYINIZ