Dila ŞİMŞEK
‘Bir kelime’ sayfamızda sizler için seçtiğimiz sözcük ‘üretim’… Üretimin ne olduğunu, “Üretmek size neyi çağrıştırıyor” diye sorduk. Bir iktisatçı, esnaf ve üretici ile görüştük. Hepsinin hemfikir olduğu konu, ülkede üretim olduğu, ancak yeterli olmadığı doğrultusundaydı. Genelde akıllara ilk gelen üretim tarım alanında olsa da, sanayi üretiminin önemine de dikkat çekildi. Üretmenin insana verdiği keyfin yanı sıra, ülkeye ve topluma olan katkısına da vurgu yapıldı.
Ancak üretime sahip çıkılmadığı konusunda eleştiriler de yer aldı. Artık insanların, ‘daha rahat’ işlere yöneldiğine ve aynı tipte meslekler edinildiğine işaret edilirken, bunun üretken ve topluma yararlı olmadığı kaydedildi.
“Ortaya koymak, yaratmak, çoğaltmak”
Peki üretim, üretmek nedir? Sözlükte üretmek; Toprağı ekip ürün elde etmek, aynı türden canlıları yetiştirmek, çoğaltmak, (yeraltından maden, petrol gibi şeyleri) bir etkinlik sonucu olarak elde etmek, çıkarmak, ortaya koymak, oluşturmak, yaratmak, çoğaltmak.
Üretim ise, topraktan, hayvanlardan, bitkilerden vb. ürün sağlama, mal ve hizmet olarak yeni şeyler ortaya koyma, üretme işi diye kaydediliyor. Üretim, insanların, toplumun yaşaması ve gelişmesi için zorunlu olan nesneleri elde etmek ereğiyle doğal çevrelerini değiştirme etkinlikleri ve süreci deniliyor. Üretimin önemi, bu cümleden de anlaşılıyor.
“Üretim, ihtiyaçtan doğar”
Üretim; toprağın işlenerek bir ürün elde edilmesi şeklinde olabileceği gibi, bir fabrikada emek, sermaye ve hammaddenin belirli aşamalardan sonra yeni bir ürün elde edilmesi şeklinde de olabilir diyor uzmanlar.
“Mesela, otellerde ve lokantalarda yapılan hizmetler de, insan ihtiyaçlarına yönelik faaliyetler olduğu ve ülke ekonomisine fayda sağladığı için üretimden sayılırlar. Bir devletin toplam üretim miktarı tespit edilirken sanayii ve tarım sektörünün yanında hizmet sektörü de dikkate alınır ve para cinsinden değeri toplama dahil edilir.
İktisat, kıt kaynaklarla sayısız ihtiyaçlar arasında bir denge kurmaya çalıştığı için önemli ve faydalı malların seçimi söz konusudur. Üretimin yapılması için de toprak, emek, sermaye ve müteşebbise ihtiyaç duyulur. Bu dört faktör, insanların ihtiyaçlarını öncelik sırasına göre tespit ederek üretilir. Yani üretimle tüketim başa baş gitmektedir. İhtiyaç duyulmayan bir şey üretilmez, üretim ihtiyaçtan doğar” diyor bir eğitim sitesi.
Mustafa Önder (İktisatçı):
“Üretim bir ülkenin, bir toplumun olmazsa olmazıdır”
“Üretim olduğu yerde işsizlik olmaz, borç olmaz, ekonomi kalkınır. Ama üretimin bizde yeterli olduğunu ne yazık ki düşünmüyorum.”
Yıllarca İktisatçı olarak çalışan, 78 yaşındaki emekli Mustafa Önder şunları söyledi: “Üretim denildiğinde akla genelde ilk olarak tarım geliyor. Ancak sanayi üretimi de bir o kadar önemlidir… Üretim bir ülkenin, bir toplumun olmazsa olmazıdır. Ülkemizde nüfus artışı var, ancak üretim o kadar yeterli değil. İhracat da yapamıyoruz. Bazı tarım ürünlerinin İngiltere’ye ihraç edildiğini biliyorum ama genel anlamda bu konuda eksiğiz. Üretim olduğu yerde işsizlik olmaz, borç olmaz, ekonomi kalkınır. Ama üretimin bizde yeterli olduğunu ne yazık ki düşünmüyorum. Halbuki üretmek yaşamdır…”
Baki Dilekçi (Esnaf):
“Ülkemizde üretim olduğunu, ama az olduğunu düşünüyorum”
“Bizim en büyük kaybımız, üretimimizin olmaması, artık birçok kişinin ‘rahat yaşamaya’ yönelmiş olması, zorluktan, mücadeleden kaçınmış olmasıdır”
Bandabuliya’da sebze ve meyve tüccarı Baki Dilekçi, şunları anlattı: “Bir manav olarak, kendim ekip biçmesem de üretimin içindeyim. Çünkü birçok üreticiyle bir araya geliyor, onların ürününü alarak satışa sunuyorum. Bu yüzden üretimin önemini biliyorum. Ülkemizde üretim olduğunu ama az olduğunu düşünüyorum. Bence üretim kalitemiz iyidir ama yeterli değildir. Bizim en büyük kaybımız, üretimimizin olmaması, artık birçok kişinin ‘rahat yaşamaya’ yönelmiş olması, zorluktan, mücadeleden kaçınmış olmasıdır. Ancak herkes aynı tip işleri tercih ederse, herkes masa başında oturursa bunları kim yapacak? Bu işi de yapabilecek insanlar olmalı, bunun da teşviğini sağlamak devlete ve ailelere düşer. Maalesef bunu göremiyorum.”
Salih Uluşan (Üretici):
“Üretim olmazsa o ülke yok olmaya mahkumdur”
“Üretim, yaşamdır, ekonominin refaha kavuşmasını sağlayacak en önemli sektördür. Bu nedenle, üretime de üreticiye de sahip çıkılmalıdır.”
Elye’de aile mesleği olan üreticiliği çocukluğundan beri yapan Salih Uluşan, şunları ifade etti: “Ben meyve ve sebze üreticisiyim. Genç bir üretici olarak yıllarca bu işi yaptım. Ülkemizde kaliteli ve yeterli sayıda üretim vardır. Ancak üretime verilen değer ne yazık ki o kadar iyi değil. Biz, mesleğimiz olan üretimi yaparken, halihazırda işi olan insanların da üretim yapması ve daha düşük fiyata ürün satışa sunması bizleri zor durumda bırakıyor. Yanlış anlaşılmasın, herkes istediğini üretebilir, ancak bizim her ay gelen bir maaşımız yoktur ve belli giderlerimiz vardır. Bu yüzden maliyetimiz de yüksektir. Hal böyle olunca, haksız rekabet çoğalıyor. Ürettiğimizi ihraç edemiyoruz, devlet teşvik yardımı yapsa da ne yazık ki giderlerimiz fazla olduğu için yine kurtarmıyor. Ancak şunun farkına varılmalı ki, tarım üretimi bir ülkenin temel taşlarındandır. Üretim olmazsa o ülke yok olmaya mahkûmdur. Bizde kıyafet üretimi yok, ancak yine bir şekilde ithal ederek ihtiyacımızı giderebiliyoruz. Ama tarım ürünlerini ithal edecek olursak, hepimiz batarız… Bununla kimse başa çıkamaz. Genç üreticiler olarak yıllarca direndik ama bir yerden sonra, biz de birçok sorunun kurbanı oluyoruz. Üretim, yaşamdır, ekonominin refaha kavuşmasını sağlayacak en önemli sektördür. Bu nedenle, üretime de üreticiye de sahip çıkılmalıdır.”