Kıbrıs'ın güneyi ve Birleşik Krallık arasında yaklaşık dört yıl önce imzalanan ve Britanya Üslerinde arazi ıslahını düzenlemeyle ilgili anlaşmanın uygulanması son aşamasına geldi.
Anlaşma, Üsler bölgesinde büyük bir bölgenin şehir planlama alanına girmesine izin veriyor ve böylelikle imara açılabiliyor.
Özellikle, özel malları da kapsayan Britanya Üsleri topraklarının %78’i, yaklaşık 200 kilometre karelik bir bölge bu düzenlemeye dahil oluyor.
Limasol, Larnaka ve Mağusa bölgelerindeki toplam on altı köy ve üç belediye bu anlaşmadan yararlanacak. Dikelya ve Ağrotur üslerinin askeri olmayan bölgeleri içerisindeki köylerde yaşayanlar mallarıyla ilgili sınırlamalar kalkacak.
Tarihi anlaşma 15 Ocak 2014 tarihinde Kıbrıs Dışişleri Bakanı Ioannis Kasoulides ve Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı William Hague arasında, Nicos Anastasiades’in Londra’ya yaptığı resmi ziyaret sırasında imzalanmıştı.
Daha sonra Anastasiades yazılı bir açıklama yaparak, “Anlaşma aynı zamanda Britanya Üslerinde yaşayanlara ve üslerde malları olanlara, bu bölgeler açıldığında büyük bir ekonomik gelişim ve hareketlilikle temiz bir iyimserlik havası getirecek” demişti.
Anlaşmanın imzalanmasından sonra, Planlama Politikası hazırlanması ve kabul edilmesiyle Kıbrıs ve Britanya Üsleri yetkilileri arasında yoğun temaslar başlamıştı. Bu amaçla, koordinasyon kurulu olarak Bölge memurları, Belediye ve Köy Meclisi Birliği, İletişim ve Kamu Düzeni’yle Tarım Bakanlıkları temsilciler ve Britanya Üsleri İdaresi temsileri Şehir Planlama ve İskan Dairesi temsilcilerinden oluşan bir komite oluşturulmuştu.
Çok iddialı ve zaman alıcı olan Planlama Politikası hazırlama süreci, çeşitli aşamalarda gerçekleşti ve şimdi üzerinde anlaşmaya varılan, halka açık toplantılar sırasında köylerde yaşayanların endişeleri ve önerileri dikkate alınarak hazırlanan Ön Planlama Politikası esasında, çevreye etkisinin hesaplandığı bir aşamaya ulaştı.
Çevresel Etki Değerlendirmesi, ilk etabın sekiz aşamasının hazırlanmasının altıncı aşaması oluyor. Bir sonraki aşamada, Şehir Planlama ve İskan Dairesi, nihai onay için Üsler Komutanlığı’na sunulacak. Sekizinci ve son aşama, Devlet ve Üsler Resmi gazetelerinde Planlama Politikasının yayınlanmasını öngörüyor.
İkinci etap, ilgili tarafların Planlama Politikası’nın resmi gazetede yayımlanmasından sonraki dört ay içerisinde Üsler Yönetimine yazılı olarak başvuru dönemini kapsıyor.
Başvurular, Şehir Planlama ve İskan Dairesi işbirliğinde, Üsler Yönetimi tarafından incelenecek. Mülkün değişimiyle ilgili son sözü Üsler Yönetimi söyleyecek. Nihai Planlama Politikası Üsler ve Devletin resmi gazetesinde yayımlanacak ve her 5 yılda bir düzenlenecek.
Tüm bu prosedürü yakından izleyen yetkili bir kaynak Kıbrıs Haber Ajansı’na (KHA) “İzlenen tüm prosedürün, yapılan görüşmelerin ve yasal konuların, bölgenin statüsüne göre ele alındığını ve şimdi bölgenin Yerel Planı’nın tamamlanmasına gelindiğini, 2017’nin sonunda yayınlanmasının beklendiğini söyledi.
Aynı kaynak, Kıbrıs Cumhurbaşkanı’nın konuya özel ilgi gösterdiğini, anlaşmanın uygulamasındaki gelişmeyle ilgili sürekli bilgilendirilmesini istediğini belirtti.
Tarım Bakanlığı Çevre Dairesi Sürdürülebilir Gelişim Birimi ve Çevresel Etki Hesaplama Başkanı İrene Constantinou, KHA’na, Şehir Planlama ve Konut Dairesi’nin, Planlama Politikası’ndan Çevre üzerindeki Etkisini değerlendirmesi için bir çalışma hazırlamakla IA.C.O. Çevresel ve Su Danışma Ltd Şirketi’ni görevlendirdiğini bildirdi.
Constantinou, Stratejik Çevresel Etki Değerlendirmesi’nin, söylendiği gibi ekime kadar Çevre Birimi’ne sunulacağını, Birimin bunu interent sitesine göndereceğini ve ilgili tarafları kamu tartışmasına davet edeceğini kaydetti.
İrene Constantinou, Kamu tartışması sırasında sunulacak öneri ve görüşlerin, ilgili yasayla uyumlu çevre yetkililerinin tavsiyelerini yapacak olan 10 üyeli komitenin yorumlarının, Çevre Dairesi’ne nihai rapor/onay için değerlendirme işlemi sırasında dikkate alınacağını duyurdu.
KHA’na konuşan Planlama Politikası’nı hazırlamayı üstlenen Komisyon’da Belediyeler Birliği’ni temsil eden İpsonas Belediye Başkanı Pantelis Georgiou, Belediyenin bu Anlaşmayı ta başından beri memnunlukla karşıladığına, ancak Planlama Politikası’nın yayınlanmasının geciktiğine dikkat çekti.
Arazi sahiplerinin Planlama Politikasının yayınlama zamanı hakkında bilgi istediklerini, Britanya Üslerinin bu konuda fazla bilgi vermediklerini ifade eden Georgiou, Britanyalıların oturmaya elverişli gelişme ve birkaç hafif sanayi bölgesini her şeyden çok istediklerini belirtti.
Limasol bölgesindeki turizmin gelişimiyle ve bir casino yapılacağı sorusuyla ilgili olarak da Belediye Başkanı, olumsuz yanıt verdi.
Pantelis Georgiou, yüksek eğitim birimleri kurulup kurulması sorusuna onların da olumsuz yanıt vereceklerini, Planlama Politikasının Kıbrıs Cumhuriyeti’ndekine uyumlu olması gerektiğini söyledi.
Georgiou, sorunun nihai kararda neye izin verilip neye izin verilmeyeceğinde yattığını, bunun da Üsler Yönetiminin elinde olduğunu, bunun Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki toprak sahipleriyle Britanya Üsler Bölgesinde yaşayanlara eşit muameleyle sonuçlanabilip sonuçlanamayacağından endişe edildiğini vurguladı.
Pantelis Georgiou, öyle olması durumunda, bu adaletsizliği düzeltmek için tedbir alınıp girişimde bulunacağını ifade etti.
Derinya Belediye Başkanı Andros Karayannis de, belediyenin ta başından çekincelerini ortaya koyduğunu ve Britanya askeri yetkililerinin, Derinya belediye sınırları içinde bulunan St. Nicholas, Strovolia bölgesi yakınlarında herhangi bir gelişime izin verip vermeyeceğini sorduğunu belirtti.
Karayannis KHA’na, ilgili hükümet kurumlarının çabalarına rağmen ‘maalesef, her zaman olumsuz davranış sergileyen güvenlik ve çevre koruması konularında ısrar ederek kendi askeri tesislerini korumak için uğraşan Dikelia-Agios Nikolaos’daki Britanya Üsleri temsilcilerinin çalışmalarından dolayı tökezlediklerini anlattı.
Kıbrıs Köy Birliği Yönetici Sekreteri Panayiotis Damianou ise KHA’na, bu bölgelerdeki gelişimin, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin planlama ve inşaat izinleri çıkarmakla ilgili var olan gelişim modelini izlemesinin önemli olduğunu söyledi.
Damianou, planlama izni için başvuruların nasıl olacağının açık olmadığına, buna açıklık getirilmesi gerektiğine işaret etti.
Emlakçılar Tescil Konseyi Başkanı ve Kıbrıs Emlakçı Girişimcileri Derneği Başkanı Marinos Kineyirou, Britanya Üsleri içerisinde bulunan bu mallara, tam yerine bakılmaksızın az değer biçildiğini, bir şekilde bloke edildiğini ve ikinci sınıf bölgeler olarak düşünüldüğüne dikkat çekti.
Kineyirou, anlaşmanın, bu malların sahibi olanlar için adaletsiz olan bu durumu değiştirmeyi, böylelikle bu kişilerin mallarını Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarındaki diğer mal sahipleriyle aynı şekilde kullanabilmelerini amaçladığını, bunu elde etmek için 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti kurulduğundan beri var olan gelişimle ilgili şimdiki sınırlamaların kaldırılması gerektiğini belirtti.
Marinos Kineyirou, günün sonunda uygulanacak olan anlaşmanın, Britanyalıların anlaşmayı uygulamasının Kıbrıs sorunun çözümüne bağlanacağı konusunda çekinceleri olduğunu da kaydetti.
KHA, Birleşik Krallığın Kıbrıs’taki Yüksek Komiserliği’nden Anlaşmanın uygulanmasındaki ilerlemeyle ilgili yorum istedi, ancak şu ana kadar bir yanıt alamadı.
Adanın güney batı kıyısındaki Akrotiri Egemen Üs Bölgeleri ve adanın doğu tarafındaki Dhekelia, Britanya’nın yurtdışı toprakları oluyor. Britanya askeri üslerini ve tesislerini kapsayan bu bölgeler ve diğer yerler, Kıbrıs Cumhuriyeti kurulurken 1960 anlaşmalarıyla Britanya tarafından alıkonulmuştu.