Ayşe GÜLER
Yeni asgari ücret ne emekçiyi, ne de işvereni memnun etti.
Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler, özel sektöre maaş desteği verilmesi gerekliliğini gündeme taşıdı, aksi halde personel azaltmaya gitmek zorunda kalacaklarını, işyerlerini küçülme ya da kapatma ile karşı karşıya olabileceklerini ifade etti.
Asgari ücrete henüz artış kesinleşmemişken ürünlerin zamlı fiyatlarıyla gelmeye başlamasından dert yanan esnaf, “Böylesi kötü bir dönemle daha önce karşılaşmadık” düşüncesinde birleşti.
Bazı işletme sahipleri ise yeterli destek olmadığı gerekçesiyle fiyatlara zam yapmak zorunda kalacağını dile getirdi, böylelikle piyasada yeni bir pahalılık dalgası da gündeme taşındı.
YENİDÜZEN, işletme sahipleriyle görüştü.
Çizenel Garaj Direktörü Emin Çizenel, “Hayat ucuzlamalı, özel sektöre maaş desteği verilmeli” derken, Zabit Garaj Direktörü Tayfun Zabit, “Devletten destek alamazsak, personel sayısını azaltacağız, işyerimize kilit vuracağız” şeklinde konuştu.
Darem & İma Yapı Otomasyon Ltd. Direktörü Ali Köse ise 30 yıldır sektörde olduğunu, en kötü dönemi yaşadığını kaydetti, Pratix Yapı Market Direktörü Hikmet Kerem BİLGEN ise “En büyük sorun, devletin özel sektördeki işletmelere hiçbir destek vermemesi” dedi.
Öte yandan Akbıçak Kasap Şarküteri Direktörü Halil Akbıçak ise asgari ücrete yapılan artışın çok düşük ancak devletin esnafa destek olmaması halinde daha kötü günlerin kapıda olduğunu belirterek, “İşlerde 2021’e kıyasla yüzde 40 düşüş yaşanıyor. 40-50 TL kıyma isteyen vatandaş var” değerlendirmesi yaptı.
Faruk & Kemal Kuaför ve Güzellik Salonu Direktörü Faruk Kani de KDV’lerde indirime gidilmesi gerektiğini vurgulayarak, maaş desteğinin olmaması nedeniyle fiyatlara artış yapmak zorunda kalacaklarını ifade etti.
Şefler Direktörü Dilek Türker, “Artış resmileşmeden, ürünler yüzde 30 zamla gelmeye başladı” diye konuştu, “Esnaf kendi yağında kavrulmaya çalışıyor. Devleti yanımızda hissetmiyoruz. Koltuk kavgasından başka bir şey yaşanmıyor. Esnafın ne yaşadığını bilen var mı?” diye sordu.
Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü Tanser Nizam, “Giderlerdeki artış yeniden pahalılığı gündeme getirebilir” dedi, “Kamu ve özel sektör çalışanlarının maaşları arasındaki makas büyüyor. Farklılaşma arttıkça, insanların birbirlerinin aldığı ücretlere bakarak isyan etmemesi mümkün değil” dedi.
ESNAF NE DEDİ?
Çizenel Garaj Direktörü Emin ÇİZENEL:
Hayat ucuzlamalı, özel sektöre maaş desteği verilmeli
“Hayatı ucuzlatmak gerekiyor. Dükkanda 2 kişiyiz. 1 kişi daha istihdam edemeyiz. Dükkana gelen araba sayısı belli. Ancak şu anda araç servisleri bin 500 TL-2 bin TL arasında. Personeli ödemek için fiyatları artırmak zorunda kalabiliriz. Ama bu hayatı daha da pahalı yapacak. Özel sektöre kesinlikle maaş desteği verilmeli. Dükkanı kapatıp, gitsek kimse halimizi sormaz. İşler gün geçtikçe daha da kötüleşiyor. Bu işin kaymağını zenginler yiyor. Vatandaşların alım gücü düştü, ne olacak bilmiyoruz.”
Zabit Garaj Direktörü Tayfun ZABİT:
Ya küçültmeye gideceğiz, ya da dükkanı kapatacağız
“Şu anda şirketimizde çalışan sayısı 4. Ama böyle giderse, personel azaltmaya gideceğiz. Malzeme fiyatları 3 katına çıktı. Sigorta primleri yükseldi, ya küçültmeye gideceğiz ya da dükkanı kapatacağız. Maaş desteği verilmeli. Eğer verilmezse bu fiyatlarla işyerimize kilit vuracağız. Asgari ücret arttı ancak yine ürünlere zam gelecek. Esnaf ne yapacak? Zamların durması gerekiyor. Asgari ücrete zam olsa da fiyat artışları ile bu geri alınıyor. 60 yıldır sektördeyiz. İlk kez böyle bir durumla karşı karşıyayız.”
Darem & İma Yapı Otomasyon Ltd. Direktörü Ali KÖSE:
30 yıldır sektördeyim, böyle kötü bir dönem yaşamadım
“İşletmelerinde çok sayıda işçi çalıştıranlar ne yazık ki azaltma yoluna gidecek. İş azlığı var, ayakta kalmaya çalışıyoruz. Girdi maliyetlerimiz fazla. Bu konuda adım atılmalı. Dünyanın en pahalı enerji ve su fiyatlarıyla karşı karşıyayız. 30 yıldır sektördeyim. Bugüne kadar böyle kötü bir dönem yaşamadım. En kısır dönemdeyiz. 6 bin TL’yi ödemeyen işletmeler var, yeni asgari ücreti nasıl verecek? Diğer yandan bir çalışanın aylığı 10 bin TL olsa da bu pahalılıkla ay sonunu getiremez. Ama bizim gibi işletmeler de ne kazanıp da ödeyeceğiz? Hammadde döviz bazında arttı, TL bazında takip yapamıyoruz. 2 sene önce bir çalışanın bize maliyeti 80 dolarken, şimdi 35 dolara düştü. Çalışanın alım gücündeki erime çok fazla. Sendikalar haklı ancak çıkış yolu zor.”
Pratix Yapı Market Direktörü Hikmet Kerem BİLGEN:
En büyük sorun, devletin özel sektördeki işletmelere hiçbir destek vermemesi
“Endişeliyiz. En büyük sorun, devletin özel sektördeki işletmelere hiçbir destek vermemesi. Buradaki dükkanı kapatıp, ne yazık ki Alayköy’deki depomuza taşınacağız. Perakende satış yapacağız. İşimizi değiştirmek, farklı sektörlere kaymak zorundayız. Bizden daha büyük işletmeler bazı çalışanları işten çıkarmak zorunda kaldı. Asgari ücret tabii ki artmalı ancak o artarken ne yazık ki satışlar artmıyor. Aksine azalıyor. Yarın ne olacağımız belli değil. Devlet, kamuya yaptığı gibi özel sektöre de sahip çıkmalı.”
Akbıçak Kasap Şarküteri Direktörü Halil AKBIÇAK:
Asgari ücrete yapılan artış çok düşük ancak devlet esnafa destek olmazsa daha kötü günler kapıda
“Büyük şirketlere destek veriliyor. Ancak asgari ücret alan kesimle çalışan küçük veya orta ölçekli esnafta ciddi sıkıntı var. Asgari ücrete yapılan artış tabii ki çok düşük. Ancak devlet de esnafa destek olmazsa daha kötü günler kapıda. Eğer bu konuda adım atılmazsa, ya işten durdurma yaşanacak ya da işyeri küçültmeye gidecek.
Fiyatlara artış yaparsak, az olan iş daha da gerileyecek. İşçi çıkarsa dükkan kapanacak. Özellikle yılbaşından bugüne kadar geçen 8 ayda en kötü günleri yaşıyoruz. Vatandaşlarda gerek ekonomi gerek sosyal açıdan bir çöküş var. İşlerde 2021’e kıyasla yüzde 40 düşüş yaşanıyor. 40-50 TL kıyma isteyen kişiler var. Geçim sıkıntısı nedeniyle vatandaşlar ellerinde ucuz market listesi ile geziyor.”
Faruk & Kemal Kuaför ve Güzellik Salonu Direktörü Faruk KANİ:
Maaş desteği verilmezse bunu fiyatlarımıza yansıtmak zorunda kalacağız
“Salonumuzda 2 personel çalışıyordu. Durdurmak zorunda kaldık. Personel istihdam etmek istiyoruz ama bu şartlarda yapamıyoruz. Bizim sektörde 2-3 ay içerisinde 4-5 kuaför sahibi iş yerini kapattı. Ürünleri yüzde 16 KDV ile alıyoruz. Devlet özel sektördeki esnafa destek olabilir, KDV’lerde veya vergilerde indirime gidebilir. Kamuda olduğu gibi özel sektöre de destek sağlanmalı. Asgari ücrete artış yapılıyor ancak zamlar da durmuyor, yetişemiyoruz. Bu nedenle fiyatlarımızı artırmak zorunda kalıyoruz. Maaş desteği verilmezse bunu fiyatlarımıza yansıtmak zorunda kalacağız.”
Şefler Direktörü Dilek TÜRKER:
Artış resmileşmeden, ürünler yüzde 30 zamla gelmeye başladı
“Esnaf kendi yağında kavrulmaya çalışıyor. Devleti yanımızda hissetmiyoruz. Koltuk kavgasından başka bir şey yaşanmıyor. Esnafın ne yaşadığını bilen var mı? Asgari ücrete artış resmileşmeden, bu yönde haber çıktığı andan itibaren ürünler yüzde 30 zamla gelmeye başladı. Devletin özel sektöre desteği olmadığı için ne yazık ki fiyatlarımızı artırmak zorunda kalıyoruz. Zam yapmamız kaçınılmaz. 3 haftada 1 zam yapıyoruz. COVID öncesinde işyerimde 5 garson vardı, şimdi bu sayı 3’e düştü. Bu konuda eleştiriliyoruz ama yapacak bir şeyim yok. Personel sıkıntısı nedeniyle biz de tüm gün işimizin başındayız, onlara destek oluyoruz. 4 tezgahtarım vardı, sayıyı 2’ye düşürmek zorunda kaldım. Devlet düzenli prim yatıranlara farklı uygulama yapmalı. Elektrik girdileri çok yüksek bu konuda adım atılmalı.”
Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü Tanser Nizam:
Giderlerdeki artış yeniden pahalılığı gündeme getirebilir
“Alım gücünü ciddi şekilde düştü. Herkes aynı geminin içerisinde… Kamu ve özel sektör çalışanlarının maaşları arasındaki makas büyüyor. Farklılaşma arttıkça, insanların birbirlerinin aldığı ücretlere bakarak isyan etmemesi mümkün değil. 8 bin 600 TL belki çok azdır. Ama kamuda veya diğer sektörlerde çalışanların aldığı maaş artışı, asgari ücretin aldığı artışın üzerinde. Bir adalet oluşmalı. Enflasyondan dolayı artış alınırken daha adil olmalı. İşveren kendine göre bazı tedbir alabilir. Ama çalışanın böyle olanakları da yok. Küçük işletmeler 5 kişi çalıştırır, tedbir alın, bazı giderlerini kısabilir. Ben 8 bin 600 TL’den aşağı personelime maaş vermem. Vergi alınırsa da kendim öderim, bazı tebdirler alırım ama yine de
Ürünleri zamlı görür ama bizim çektiğimizi bilen yok. Zammı yapan biz değiliz. Bir zincirdir. Giderlerinin üzerinde para kazanmak ister.
Giderlerdeki artış yeniden pahalılığı gündeme getirebilir. Maaş en az etki yapandır. Elektrik zammı sabir giderler içinde 3 kat birden artan kesimdir.”