Dr. Hülya Vahedi
Eklemlerde hızlı gelişen şişme ve ağrıyla karakterize, ileri yaşlarda ortaya çıkan bir eklem romatizma hastalığıdır.
Eklem kıkırdaklarında kalsiyum pirofosfat dihidrat denilen kristallerin depolanması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.
Yalancı Gut hastalığı denmesinin nedeni akut gut ataklarına benzer ataklar yapmasıdır. Fakat gerçek gut hastalığı ürik asit kristalleri ile oluşmaktadır.
Sebebi bilinmemekle birlikte bazı gen mutasyonlarının inorganik pirofosfat transport mekanizmalarını bozabileceği düşünülmektedir. Aynı zamanda bağışıklık sisteminde İnterlökin 1 denilen bir sitokin de salgılanmaktadır ve bu da o bölgede inflamasyon dediğimiz bir tür iltihap gelişimine yol açmaktadır.
RİSK FAKTÖRLERİ
*İleri yaş
*Genetik faktörler
*Ortopedik cerrahi girişimleri takiben
*Travma
*Bazı metabolik ve endokrin bozukluklar (hiperparatiroidi, hemokromatozis, hipotiroidi, amiloidoz, hipomagnezemi, hipofosfatasia, akromegali)
BELİRTİLERİ NELERDİR?
1. Hastaların bir kısmında (yaklaşık %25 vakada) tipik olarak tek bir eklemde çok ani başlayan ağrı ve şişlik yapmaktadır. Ağrının şiddeti hastadan hastaya değişmektedir. Bu akut atak günlerce, bazen da 2 haftaya kadar sürmektedir. Atak bittikten sonra hastalar bir süre şikâyetsiz olmaktadır. Daha sonra ataklar tekrar etmektedir. En çok dizleri, el bileklerini tutmaktadır fakat diğer eklemleri de tutabilmektedir. Bu grup gut hastalığı ve septik artritle karışabilir.
2. Az bir hasta grubunda ise (yaklaşık %5 hastada) simetrik olarak birden çok eklemi tutabilir, sabah sertliği ve sinovyum zarında kalınlaşma yapabilir. Bu grup Romatoid Artritle karışabilir.
3. Yaklaşık 100 hastanın 50’sinde ise ilerleyici, dejeneratif bir eklem hastalığı (psödoosteoartrit) yapmaktadır. Halk arasında kireçlenme denilen eklem kıkırdaklarında yıpranma sonucu ortaya çıkan hastalığa benzer belirtiler yapmaktadır. En çok dizleri, el bileklerini, ellerde MCP eklemlerini, kalça eklemlerini, omuzları, dirsekleri ve ayak bileklerini tutar. Simetrik denilen iki taraflı tutulum daha tipiktir. Bu tutulumda eklemde hasar yapmaktadır ve deformitelere yol açmaktadır. Nadiren çok hızlı ilerleyerek eklemde çökme yapmaktadır. Bu grupta ara ara akut ataklarla hastalık sürmektedir.
4. Bazan kristaller eklemlerde kıkırdaklara depolanma yapmakta ama hiçbir enflamasyon ve iltihaba yol açmamaktadır. Bu ileri yaşlarda tesadüfen başka bir nedenle eklem röntgeni çekilen kimselerde saptanmaktadır ve tedavi gerektirmemektedir.
5. Çok çok nadir olarak da kristaller omurgada birikmektedir ve akut boyun ağrısı, bel ağrısı ve kristallerin yaptığı kıkırdak bozulmaları ve ligaman kalınlaşmaları sonucunda spinal sinir köklerine baskıya bağlı belirtiler ortaya çıkmaktadır. Boyunda ligamantum flavum isimli ligamana kristaller birikirse de menenjite benzer belirtiler çok nadir olsa da yapabilmektedir.
TANI NASIL KONMAKTADIR;
*Eklem sıvısı incelemesi ile kalsiyum pirofosfat kristalleri saptanmaktadır.
Eklem sıvısından hücre sayımı, gram boyanma ve kültür yapılarak septik denilen mikroba bağlı eklem şişmesi ekarte edilmektedir.
Bu incelemede ayrıca gut hastalığına bağlı ürik asit kristallerinin olmadığından emin olunmaktadır.
*Eklemlerden direkt röntgen çekilmektedir. Röntgende eklem hayalin kıkırdaklarında ve fibrokartilaj dokularda kondrokalsinosis denilen kalsiyum içeren dansiteler saptanmaktadır. Bunlar noktasal ya da düz, paralel çizgiler şeklindedir.
*Kanda tiroid, demir, parathormon gibi testler yapılmaktadır.
*Kanda Sedimantasyon ve CRP gibi testler yükselmektedir.
Yalancı Gut hastalığı teşhisini koymadan önce daima septik artrit denilen mikroba bağlı eklem şişmesi, Gut hastalığı ve Romatoid artrit hastalığından ayırt edilmesi gerekmektedir.
TEDAVİSİ:
Akut ataklarda kortizon olmayan antienflamatuar ilaçlar, Kolşisin ya da kortizon verilmektedir. İlaç seçimi hastanın böbreklerinin durumuna ve başka diğer mevcut hastalıklarına göre yapılmaktadır. Burada amaç akut belirtileri hafifletmek ve atağı sonlandırmaktır.
Atak bittikten sonra uzun süreli kolşisin vererek (hastanın kolşisin ilacını alıp alamayacağı araştırıldıktan sonra) atakları önlemeye çalışılmaktadır.
Son yıllarda tedaviye çok dirençli Yalancı Gut hastalarına Methotrexate veya İnterlökin 1 blokeri verilmektedir.
Çok ileri eklem şekil bozukluğu yapan vakalarda Ortopedi’de değerlendirme yapılması ve uygun olanlara protez ameliyatı yapılması önerilmektedir.
Referans: Current Diagnosis and Treatment
Rheumatology John B.Imboden 3rd edition