Bosna’nın Brçko kentindeki gençler, hiç görmedikleri savaş nedeniyle kaygılı...
Balkan Araştırmacı Gazeteciler Ağı BİRN’den Miya Yamanuçi’nin 17 Mayıs 2022’de yayımlanan araştırmasına göre, Bosna’nın Brçko kentindeki gençler, hiç görmemiş oldukları savaş nedeniyle kaygılar taşıyorlar, yaşlıların “kötü şeyler yaymaya çalıştığını” anlatıyorlar. Bu araştırmayı okurlarımız için derleyip Türkçeleştirdik. Araştırma şöyle:
*** “Ben savaş sonrası dönemde büyüdüm ve savaş korkusu çoktur... Pek çok ayırımcılık yaşanıyor... Benim ailem açık fikirli olduğu için bunları deneyimlemedim ancak her gün olup biteni gözlüyorum” diyor 28 yaşındaki Adin Midziç... Kendisi yakın geçmişe kadar çok kültürlü gençlik örgütü “Ateş Böceği”nde gönüllü olarak çalışmaktaydı – bu da Bosna-Hersek’in kuzeydoğusunda Brçko bölgesinde bir gençlik örgütü...
*** Sava nehrinin öte yakasındaki Hırvatistan’ın tam karşısında bulunan Brçko adlı küçük kentte bulunan “Svitaç” yani “Ateş Böceği” gençlik örgütü, ırkçılığa karşı, uzlaşma ve toleranstan yana ve farklı etnik gruplardan gençleri bir araya getirerek sürdürülebilir bir barış merkezi yaratmaya, bunu da çeşitli yaratıcı projeler aracılığıyla yürütmeye çalışıyor.
*** Brçko bölgesinde savaş esnasında ciddi şiddet eylemleri yaşanmış ve Dayton Barış Anlaşması uyarınca özel bir statü verilmiş bu bölgeye – maksat, bu bölgenin etnik çeşitliğini koruma girişmiymiş. Burası Boşnak/Hırvat ağırlıklı ülkenin federasyonuna bağlı resmi olarak ancak aynı zamanda Sırp ağırlıklı Sırbistan Cumhuriyeti’nin de parçası – fakat bölgeyi her ikisi de yönetmiyor – burası kendi kendini yönetiyor.
*** 80 bin nüfuslu bölge, ülke çapında etnik olarka entegre okulların bulunduğu tek yer. Yüksek Temsilci Christian Schmidt – Bosna’daki en üst düzeydeki uluslararası yetkilidir kendisi – geçen ay bölgeyi ziyareti ardından yaptığı açıklamada, “Brçko’nun farklı etnik karatkerlere sahip oluşu, gücünü oluşturuyor ve tek bir toplum olarak tüm yurttaşlarına ortak ve barışçıl bir geleceğe yönelik bağlılığını zaman içerisinde kanıtlamıştır” demişti.
*** Ancak buna karşın etnik gruplar arasındaki sorunlar var, hatta savaşı yaşamamış ve savaşla ilgili herhangi bir hatırası olmayan gençler arasında bile... 17 yaşındaki Dyorde Bratanoviç, savaş sonrası dönemde büyüdüğünü anlatıyor, “herkesin kendi tarafını seçip kendi tarafıyla takıldığı bir dönemdi” diyor. “Karşımdaki insanın benim gibi mi düşündüğü yoksa sizin seçme şansınız olmayan şeyler için size karşı ayırımcılığa mı başvuracağı konusu aklıma takıldığında bir tür paranoya yaşıyordum” diye anlatıyor.
(FOTOĞRAF: Dyordye ve Konstantin)
*** Adin ve Dyordye de “Brçko Gençliği” adlı bir videoda rol alan üç gençten ikisi – bu videoyu Rike Stollenwerk adlı gönüllü şahıs yapmış, “Ateş Böceği” tarafından Nisan ayında YouTube’ta yayımlanmaya başlamış bu video. Videolarda Brçko bölgesinden gençler, çağdaş konularda görüşlerini açıklıyorlar. Bosna’da kendileri için bir gelecek görüp görmedikleri sorulduğu zaman, her üç genç de böyle bir gelecek görmediklerini anlatıyorlar...
*** 16 yaşındaki Konstantin, “eline geçen ilk fırsatta buradan kaçmayı planladığını” anlatıyor. Dyordye ise buradan ayrılmak istemediğini ancak belki de tek seçeneğinin bu olduğunu söylüyor. “Herkes gibi ben de gitmek istemiyorum ancak birşeyler yapmak isteyen, fiziksel işler ya da düşük ücretli işler yerine biraz daha modern bir şey yapmak isteyen insanlar için pek olanak yoktur – yani buradaki bütün işler düşük ücretli işlerdir” diyor.
FOTOĞRAF: Adin Midziç
*** Videoda konuşan Adin de, sonsuza kadar Bosna’da yaşayacağını sanmadığını söylüyor. “Ben kendi geleceğimi Bosna’da görmüyorum – burada tüm hayatım boyunca yaşadım ve bir iş bulamadım” diyor. Video çekildikten sonra İngiltere’de bir proje peşine gitmiş...
*** Bosna-Hersek uzun zamandır demografik bir düşüş yaşıyor. Savaş öncesi 1991 yılında dört milyon insan vardı kırsal alanda yaşayan. Şimdilerde bu rakam 3.3 milyona düşmüş...
*** Geçen sene Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından yayımlanan bir raporda, 18-29 yaş arasındaki Boşnaklar’ın yüzde 47’sinin göç etmeye düşündükleri, bunu geçici veya daimi olarak yapmayı düşündükleri çünkü bulundukları yerde fırsatların yoksunluğundan ötürü hayal kırıklığı içinde oldukları belirtiliyor.
*** İncelemeye göre Boşnaklar’ın göç etmekteki en önemli nedenleri, daha iyi bir iş ve gelecek için daha iyi bir perspektif arzuları, aynı zamanda “daha az yozlaşmış bir toplum içerisinde yaşamak istemeleri...”
*** Dyordye de, Adin de, genç kuşaklara ayrıştırıcı duyguları empoze etmeye çalışan daha yetişkin kuşakla sorunları olduğunu söylüyorlar. Dyordye, Brçko gençliğinin şimdiki zamana odaklanmak istediğini ancak daha yaşlı insanların, hiçbir zaman bilmedikleri geçmişle ilgili olarak sürekli biçimde gençlere hatırlatma yapmaya çalıştıklarını aktarıyor.
*** “Genç insanların etnik ayrıştırma gerçekten umurlarında değildir... Bunu sorun yapan daha yaşlı insanlardır çünkü hala geçmişte yaşanmış kötü şeyleri yaymaya ve böylece gençleri etkilemeye çalışıyorlar” diye konuşuyor. “Ben doğmadan önce birşeyler olmuşsa, bunun önemi olmadığını düşünüyorum. Bu işlere ben karışmadım ve beni de fazlaca etkilemiyor bu” diyor.
*** İnsanların etnik kökenlerine göre yargılanmaması gerektiğine inanıyor ayrıca: “Benim yaptığım tek ayırım, iyi bir insan mı yoksa kötü bir insan mı olduğunuz konusundadır – önemli olan tek şey budur – geriye kalan herşey tümüyle geçersizdir” diyor.
*** Adin de yaşlı insanların hala genç kuşakta huzursuzluk duygusu oluşturmaya çalıştıklarını ve bunda ısrar ettiklerini anlatıyor... “Genç insanlar kendi etnik gruplarıyla takılıyorlar ve hala böyle dolaşıyorlar çünkü hala yaşlılardan korkuyorlar, “öteki” etnik gruplardan birileriyle ve doğrudan savaşla ilgili kişilerle takılmaktan kaçınıyorlar” diye anlatıyor...
*** Yüksek Temsilci Schmidt, El Cezire’ye geçtiğimiz Aralık ayında verdiği bir röportajda, Bosna-Hersek’in iyileştirilip dönüştürülmesinde “genç kuşağa güvendiğini” söylemişti... Dyordye, Konstantin ve Adin ise Bosna’da olumlu bir değişim istediklerini anlatıyorlar – şimdiki durumda etnik-siyasi elitler, gelecek olanaklarını söndürmüşler, çalışmayan siyasi bir yapı kurmuşlar... Dyordye, “Gerçek bir ülkeye dönüşmemizi diliyorum gerçekten çünkü siyasi sistem bile tuhaftır ve insanlar da tuhaftır, ekonomi de tuhaftır – gerçekten geri kalmış bir devlettir burası” diyor.
*** Konstantin ise “İnşallah daha genç, daha ilerici siyasi bir parti ortaya çıkar ve ülkeyi değiştirir” diyor. Adin ise biri Boşnak, biri Hırvat ve biri de Sırp olan üçlü başkanlık rejimine sahip bosna’da bunun kaldırılmasından yana olduğunu söylüyor. “Keşke Bosna’nın tek bir cumhurbaşkanı olsa, Bosna politikası iyiye gitse, keşke genç insanlar bu ülkeden göç etmese” diyor...”Çünkü gençler göç ettiğinde, o ülke temelde ölüyordur...”
FOTOĞRAF: Bosna-Hersek'te gençlerin neredeyse yarısı göç etmeyi düşünüyor çünkü Bosna'da bir gelecek göremiyorlar...
https://balkaninsight.com/2022/05/17/youth-in-bosnias-brcko-troubled-by-war-they-never-knew/
(BIRN’den özetle derleyip Türkçeleştiren: Sevgül Uludağ/YENİDÜZEN).
PAZARTESİ DEVAM EDECEK
GEÇMİŞLE YÜZLEŞME KONUSUNDA DÜNYADA NELER YAŞANIYOR?
“Kosova Savaş Gazileri örgütü liderleri, savaş suçları davalarında görgü tanıklarını taciz edip korkutmaktan suçlu bulundu...”
Kosova Kurtuluş Ordusu Savaş Gazileri Örgütü liderleri Hüsnü Gucati ile Nesim Haradinay, Lahey’deki mahkemede, savaş suçları davalarında koruma altında bulunan görgü tanıklarını taciz ederek onların kimliklerini açıklayarak adaletin yerine getirilmesine engel olmaktan suçlu bulundular.
Balkan Araştırmacı Gazetecilik Ağı BİRN’in 18 Mayıs 2022 tarihli haberine göre, Lahey’deki Kosova Özel Mahkemesi, geçtiğimiz Çarşamba günü Kosova Kurtuluş Ordusu Savaş Gazileri Örgütü başkanı Hüsnü Gucati ile başkan yardımcısı Nesim Haradinay’ı adaletin yerine getirilmesini engellemekten, görgü tanıklarını taciz etmekten ve savaş suçları davalarında koruma altında bulunan görgü tanıklarına ilişkin kişisel bilgiler ile mahkeme bilgilerini açıklamaktan suçlu bulundular.
Gucati ile Haradinay, dörder buçuk yıl hapse ve 100’er Euro’luk da para cezasına mahkum edildiler. İki lider, Eylül 2020’den bu yana tutuklu bulunuyor...
Mahkeme başkanı Charles L. Smith III, mahkemeye sözkonusu iki kişinin “ciddi tehditlerde bulunarak resmi görevlerini yapmakta olan resmi şahıslara engel olmaktan ve cezai kovuşturmalar esnasında gözdağı vermekten” suçlu bulunduklarını duyurdu. Mahkeme başkanı sözkonusu iki şahsın ayrıca gizli duruşmalarda ortaya konmuş bilgilerin yetkisiz biçimde açıklanarak duruşmaların gizliliğini ihlal ettiklerini ve ayrıca koruma altındaki tanıkların kimliklerini ve kişisel bilgilerini de açıklamış olduklarını hatırlattı.
Kosova Özel Mahkemesi’nin çeşitli hukukü dökümanlarını ve görgü tanıklarının Kosova Kurtuluş Ordusu eski gerillalarına yönelik davalarda verdikleri gizli bilgileri sızdıran iki şahıs hakkında dava açılmıştı. Kosova Kurtuluş Ordusu Savaş Gazileri Örgütü binası önünde Eylül 2020’de mahkemenin gizli dökümanlarını içeren dosyalar bırakılmış ve Gucati ile Haradinay, bu gizli belgeleri basın toplantısı düzenleyerek kamuoyuna duyurmuş ve Kosova medyasına da bunları yayınlamaları için çağrıda bulunmuşlardı.
Yargıçlar, Gucati ve Haradinay’ın niyetinin koruma altında bulunan bilgileri açığa çıkarmak olduğunda birleştiler. Yargıç Smith, “Suçlanan kişiler Kosova Özel Mahkemesi ve Özel Savcılık Ofisi’nin emirlerine karşı geldiklerini açıklamışlar ve mahkemeye zarar vermek istediklerini de söylemişlerdir” diye konuştu.
Kosova Özel Mahkemesi, Kosova Kurtuluş Ordusu eski savaşçılarını savaş dönemi ve savaş sonrası işledikleri savaş suçlarından yargılamak üzere oluşturulmuş bulunuyor. 1998 ile 2000 yılları arasında Kosova Kurtuluş Ordusu’na mensup bazı eski savaşçıların işlediği savaş suçları arasında cinayet, işkence ve yasadışı tutuklamalar bulunuyor. Kosova Özel Mahkemesi, Kosova Kurtuluş Ordusu komutanlarının yakın geçmişteki duruşmalarında görgü tanıklarına müdahale edildiği açığa çıkınca, bu konuda görgü tanıklarının korunmasına ilişkin kaygılanmaya başlamıştı.
Geçtiğimiz Çarşamba günü açıklanan karar ardından Kosova Kurtuluş Ordusu Savaş Gazileri Örgütü’nün şimdiki lideri Faton Klinaku yaptığı açıklamada bu mahkemenin “siyasi bir mahkeme olduğunu” ileri sürerek “Bizler bu mahkemeyi tanımadık ve tanımayacağız. Çalışmasını engellemek için de elimizden gelen herşeyi yapacağız çünkü maksat savaş suçlarını yargılamak değil, Arnavutları yargılamaktır” diye konuştu.
Çarşamba günkü karar Özel Mahkeme tarafından bu konuda alınmış ilk karar ve suçlananların temyize gitme olasılığı da bulunuyor.
FOTOĞRAF: Kosova Kurtuluş Ordusu Savaş Gazileri Örgütü liderleri, savaş suçları davalarında görgü tanıklarını taciz edip korkutmaktan mahkum edildi...