Dila ŞİMŞEK
Üretimden memnun olan Mormenekşeli enginar üreticileri, yaşadıkları su sorunundan ve maliyetlerinin yükselmesinden dert yandı. Türkiye’ye yapılan ihracatta almaları gereken ücretlerin çok geç ve düzensiz ödendiğini anlatan üreticiler, bu gibi sorunlar sebebiyle çoğu kişinin mesleği bıraktığını ifade etti. Üreticiler, mevcut birliğin faaliyette olmadığını, çoğu üreticinin bireysel satış yapmayı tercih ettiğini söyleyerek, kooperatif altında buluşulması gerektiğine dikkat çekti. Üreticiler, çoğu kişinin daha çok kâr elde edeceği düşüncesi ile bireysel satış yaptığını, bu sebeple birlik olamadıklarını aktardı. Kooperatif olsa da bunun sadece kağıt üstünde olduğunu kaydeden üreticiler, bu sebeple yaşadıkları sorunların çözülmesi için kendilerini temsil eden bir kurumun olmadığına değindi.
Enginar Üreticileri Birliği Başkanı Mehmet Gazi, Mormenekşeli enginar üreticilerinin, tarlalarda yaşadıkları su sıkıntısından dolayı, yer altı kaynakları daha zengin olan bölgelere yöneldiğini dile getirdi.
Üreticiler, elektrik, mazot, bitki ilacı ve işçilik fiyatlarının çok arttığını, gelirlerinin giderlerini karşılamadığını kaydetti.
Sektör çalışanları, bu yılki yoğun yağışların ekinler için iyi olsa da, işlerini zora soktuğunu, araçların ovalarda çamura battığını anlattı. Çalışanlar, enginarın çok emek isteyen zorlu bir ürün olduğunu, yetiştirilmesinin ise neredeyse bir sene sürdüğünü söyleyerek, “Yazları sıcakta, kışları ise kötü hava şartları altında, zorlukla çalışıyoruz” dedi.
Eski enginar üreticisi Mehmet Öztemiz, düzensiz ödenme ve artan maliyetlere değindi, yaşanan su sorununun mesleği bırakmasına sebep olduğunu açıkladı.
“Üreticiler birlik olmayı değil serbest piyasayı tercih ediyor”
Enginar Üreticileri Birliği Başkanı Mehmet Gazi:
“Bu yıl, yaşanan enflasyon sebebiyle maliyetlerimiz arttı. Elektrik, mazot, gıda ilacı ve işçiliğe gelen artış, üreticilerin normalden daha zor bir yıl geçirmesine sebep oldu. Tuzlu suyun oluşturduğu sorunumuz var. Tatlı su ile ekilen ürün çok daha verimli rekolte verir, ancak su sıkıntısı yaşadığımız için, ekinlerimizi tuzlu su ile sulamak durumunda kalıyoruz. Dolayısıyla bu da ürün sayısını olumsuz etkiliyor. Mormenekşe’deki enginar üreticileri, burada su sıkıntısı yaşadığı için yer altı kaynakları olan köylere giderek orada ekim yapar oldu. Şu anda enginarı toptancılara 2 TL’ye satıyoruz, fiyatlarda Mayıs ayına doğru her zaman olduğu gibi düşüş yaşanacak. Bunların yanı sıra, bizler için en önemli sorun kooperatifin sadece kağıt üstünde olup, uygulanmıyor olmasıdır. Kooperatif üstünden alım satım yapmak denetim altında olmak ve bir sorunumuz olduğunda bunu birlik olarak temsil edebilmek, üreticiler için çok yararlı bir şey olsa da, maalesef ki herkes bireysel çalışmayı tercih ediyor. Üreticiler kendilerinde toptancılarla anlaşarak, şahsi olarak satış yapmaya çalışıyor. Bu da garantili bir iş değil, hem de bir sorun yaşadıklarında başvuracakları onları temsil eden bir kurum olmuyor. Örneğin üreticiler, geçen sene Türkiye’ye yapılan ihracatın ücretini hâlâ alamadı. Ancak yine de el mahkumu olduğumuz için ihracata devam etmek zorunda kalıyoruz.”
ENGİNAR ÜRETİCİLERİ NE DEDİ?
Hamza Doygundağ: “Bir kooperatif altında birleşememenin sonuçlarını yaşıyoruz”
“Bir kooperatif altında birleşememenin sonuçlarını yaşıyoruz. Üreticiler bireysel satış yaptığı için, Türkiye’ye yapılan ihracattan ücretimizi zamanında ve doğru düzgün alamıyoruz. Geçen sene yaptığımız satıştan paramızı hâlâ alamadık. Birliğimiz olsa da, üreticiler bu birlik altında birleşmediği ve birlikte hareket etmediği için, haksızlıklar yaşıyor, düzensiz satış yapıyoruz.”
Cabbar Çelik: “Maliyetlerimiz geçen seneye göre %100 arttı”
“Maliyetlerimiz geçen seneye göre %100 arttı. Elektrik, mazot, bitkisel ilaç derken, üreticilerin girdileri gelirlerinden fazla hale geldi. Bu da tabii ki üreticilerin mesleği bırakmasına sebebiyet veriyor. Köyümüzdeki birçok kişi, maliyet sorunu sebebiyle üreticiliği bıraktı.”
Ali Çerkez: “Geçen sene Türkiye’ye gönderdiğimiz enginarın ücretini halen alamadık”
“Üreticiler olarak en büyük sorunumuz zamanında ödenmemektir. Geçen sene Türkiye’ye gönderdiğimiz enginarın ücretini halen alamadık. Bu sene yine mecburen gönderdik, herhalde seneye ödeyecekler. Üreticilerin, kooperatif altında birleşerek haklarını savunması ve birlikte hareket etmesi gerekir. Ancak böyle bir şeyin olacağını düşünmüyorum. Çünkü herkes kendi tırını doldurarak ihracat yapmayı tercih ediyor.”
Ali Canap Oğur: “Düzensiz ihracat bizlerin en büyük sıkıntısıdır”
“Düzensiz ihracat bizlerin en büyük sıkıntısıdır. Eğer ürün birlik altında bir elden çıksa, denetimi ve geri ödemesi çok daha kolay olur, bizi temsil eden insanlar olur. Ancak serbest piyasa olduğu için düzensiz ödeme yapılıyor ve emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Maliyetlerimizin artması ise, bu sene bize ekstra sorunlar yarattı. Gelirimiz giderlerimizi karşılamaz halde.”
ÇALIŞANLAR NE DEDİ?
Emine Taş: “Bu yılki yoğun yağışlar, ekin için iyi olsa da biz çalışanları çok zor durumda bıraktı”
“Bu yılki yoğun yağışlar, ekin için iyi olsa da biz çalışanları çok zor durumda bıraktı. Enginar zaten emek isteyen bir ürünken, yoğun yağmur altında toplama ve sayım yapmak çok zor oldu. Traktör ve araçlar, ovalarda çamura battı, işimizin günlerce aksamasına neden oldu. Yazın sıcakta güneşin altında, kışın ise soğuk ve yağmurda, büyük emeklerle bu ürünleri yetiştiriyoruz.”
Elife Yurtseven: “Son zamanlarda yağışlardan dolayı aksamalar ve zorluklar yaşadık”
“Enginar ekimi, Temmuz ayında yapılıp, özenle ve düzenli bakımla neredeyse bir sene boyunca yetiştiriliyor. Ocak ve Mayıs aylarında ise toplanarak, satışa sunuluyor ve tırlara yüklenerek Türkiye’ye ihraç ediliyor. Son zamanlarda yağışlardan dolayı aksamalar ve zorluklar yaşadık. Emeğimizin tam karşılığını alamasak da, üreticilerle karşılıklı anlayış içinde çalışıyoruz.”
Ayşe Öğünç: “Aşırı yağışlardan dolayı tarlalarda çamura battık, zor şartlar altında çalıştık”
“Aşırı yağışlardan dolayı tarlalarda çamura battık, zor şartlar altında çalıştık. Normal şartlar altında enginarı yükleme işlemi birkaç gün evvel bitmeliyken, hava şartları sebebiyle beklemek zorunda kaldık. Yazları ise aşırı sıcak altında, ekim ve budama yapıyoruz. Enginar çok emek ve özen isteyen bir sebze. Neredeyse bir sene boyunca düzenli bakım gerektiriyor.”
Emine Fidan: “Ovada çalışmak çok zor”
“Ovada çalışmak zaten zorken, son zamanlarda hava şartları bizlerin işini daha da zorlaştırdı. Enginar ekiminden bakımına, toplamasına kadar çok emek isteyen, zorluklarla yetiştirilen bir sebze.”
“Su sıkıntısı yüzünden enginar üretimini bırakmak zorunda kaldım”
Eski enginar üreticisi Mehmet Öztemiz:
“Su kaynaklarında yeterli tatlı su kalmadı. Bu da üretim sayımızı olumsuz etkiliyor, istediğimiz sayıda enginar toplayamıyoruz. Bu sebeple maalesef enginar üreticiliğini bırakmak zorunda kaldım. Maliyetler arttı, su sıkıntısı ve kooperatif altında toplanmamamız üreticiler için çok büyük, geliri etkileyen sorunlar. Devletten teşvik veya zarara uğradığımızda yardım alamıyoruz. Mormenekşe halkının yarısından fazlası enginar üreticisiyken, artık neredeyse çeyreği bu işi yapar oldu. Üretici sayısı, her geçen yıl daha da azalıyor. Enginar bakımı zahmetli, emek ve zaman isteyen bir ürün. Üretim için yaptığımız maliyetleri ödeyemiyoruz çünkü gelirimiz yeterli veya düzenli değil. Ne yazık ki, üretici sayısı azalmaya devam edecek.”