“Şans Oyunları Yasası’na göre lisanslar 3 yılda bir yenilenir. Ancak güneyin de geçirdiği yasa ile 15+15 diye lisans verme sürecine geçiliyor. Çözüm durumunda bizi 3 yıl sonra kapatabilirler, onlar 30 yıl daha devam edebilir.”
“Bizde her casino 7 masa 75 makine için 550 bin Euro ödüyor. 29 casino var. Toplamda 15 milyon 950 bin Euro harç ödeniyor. Güney’de ise bunun karşılığı 200 masa 2 bin makineye kadar 2 buçuk milyon Euro’dur”
“Yılda 600 milyon dolar bulsunlar başka yerden o zaman casinoları kapatsınlar”
“Kimse bize pek hoş bakmıyor. Casinolara baktıklarında gözlerinde dolar işareti olur. Bizi dolar olarak görüyorlar.”
“Biz sektör olarak bu ülkenin ekonomisine yılda 600 milyon dolar katkı sağlıyoruz.”
“KKTC vatandaşlarına casinolara girmek yasak. Güneyde yasak olmayacak. KKTC vatandaşlarının Güneyde oynamasını hükümet nasıl engelleyecek? Denetimli serbestlik şart…”
“Devlet, sektörü para alması gereken yerlerde denetler. Ama esas denetlemesi gereken şey sektörün bağır bağır söylemeye çalıştığı ‘siz yasak koyarak denetim dışına itiyorsunuz her şeyi’…”
“Düşünün ki sektör Devlet Emlak Malzeme Dairesi’ne bağlıdır, depodur yani. Gidin Devlet Emlak Dairesi’ne sorun kim anlar casinolardan? Hiçbiri.”
“Casinolar olmasın bu ülkede bugün Ercan’a ya 2 ya 3 uçak iner en fazla. Yılda 550 bin tane bileti casinolar satın alıyor.”
Fayka Arseven KİŞİ
Casinocular Birliği Başkanı Ahmet Arkın, Güney Kıbrıs’ta yapılan yasa ve açılacak casino ile birlikte Kuzey’in rekabet ortamının ortadan kalkacağını söyledi, siyasilerden biran önce yasal düzenlemenin yapılmasını istedi.
Arkın, zaman zaman ‘casinolar kapatılsın’ sözlerine de “yılda 600 milyon dolar başka yerden bulsunlar o zaman kapatsınlar” diyerek, casinoların ekonomiye katkısının büyük olduğunu vurguladı.
“Kimse bize pek hoş bakmıyor. Bize casinolara baktıklarında gözlerinde dolar işareti olur. Bizi dolar olarak görüyorlar” diyen Arkın, “Casinolar olmasın bu ülkede, bugün Ercan’a ya 2 ya 3 uçak iner en fazla. Yılda 550 bin tane bileti casinolar satın alıyor” dedi.
Casinocular Birliği Başkanı Ahmet Arkın, casinolarla ilgili merak edilen her şeyi YENiDÜZEN’e anlattı.
Güney Kıbrıs’ta casinolar için yapılan yasanın bize çözüm sonrasında etkileri ne olacak?
Ahmet ARKIN: Bizim mevcut Şans Oyunları Yasası’na göre lisanslar 3 yılda bir yenilenir. Ancak Güney’in geçirdiği yasa 15+15 diye lisans verme sürecine giriyor. Yani 15 yıllığına veriyor 15 yıl dolmadan bir 15 yıl daha uzatabiliyor. Bu da 30 yıl demek. Ama bizim yasada 3 yılda olası bir çözüm durumunda ve lisanslama federal hükümette olursa ki öyle görülüyor dolayısıyla bize 3 yılın sonunda uzatmayacaklar. Yani bizi 3 yıl sonra kapatabilirler onlar 30 yıl daha devam edebilir.
Neden bizde yasa 3 yıl olarak, Güney’de 15 yıl olarak yapıldı. Kuzey’de denetim mekanizmalarının işlemeyeceği endişesi mi vardı?
Ahmet ARKIN: Bizim yasa yapıldığında rekabet yoktu. Güney’de böyle bir durum yoktu. Bu durum şimdi çıktı meydana. Bir anlaşma olursa bizim geleceğimiz çok kötü olur.
Yasa yapılırken sektör üzerinde uzmanlaşmış devlet personeli yoktu, halen daha da uzmanlaşmış personele sahip değil. Güney’de onlar yasayı yaparken uluslarasarı casino sektörü ile temasa geçtiler AB normlarını kullandılar, bu iş dünyada nasıl yapılırsa aynı şekilde bakıp yaptılar. Bizde birazcık yap gör yap gör ile oldu. 3 yıl olması aslında sektörün lehine değil aleyhineydi.
Bizdeki yasa ne zaman yapıldıydı? O zamanki casino sayısı kaçtı?
Ahmet ARKIN: 2009’da. O zaman yasa geçtiğinde 24 casino vardı aktif ama verilmiş de lisanslar vardı. Şuanda da 29 casino ve verilmiş lisanslar var.
Sizin casino sektörü olarak talebiniz nedir?
Ahmet ARKIN: Biz Güney’deki yasayı aldık getirdik, çevirilerini yaptık bütün bakanlıklara dağıttık. Gördük ki bu yasa çok güzel bir yasa bize uygun bir yasa. Bu yasanın aynı şekilde bizde uygulanması için uyumlaştırılması için çalışılsın. Hiç olmazsa Güney ile eşit bir zeminde rekabet edelim. Bir diğer önemli konu ise Güney’de yapılan yasa Güney’deki sektörü çözüm sonrasında Kuzey’deki duruma göre çok pozitif duruma geçirecek.
Vergilerde nedir fark? Kuzey’de önemli bir vergi oranı var ödenen Güney’de durum nedir?
Ahmet ARKIN: Güney’deki vergi sistemi de çok büyük uçurumlar doğuracak. Sadece aynı lisans süresi içerisinde faaliyet göstermemiz bile rekabet edilebilir ortamı sağlamamaktadır. Bizim her yıl ödediğimiz lisans ücretimiz var bunu her yıl ödüyoruz. Bizde 7 masa 75 makine için 550 bin Euro ödüyor her bir casino. Bu vergi değil harçtır. Güney’de ise bunun karşılığı 200 masa 2 bin makineye kadar 2 buçuk milyon Euro’dur. Biz 29 casino 550 bin Euro ödediğimizde toplamda 15 milyon 950 bin Euro’ya geliyor bizimki.
Bir de vergi sistemine bakarsak; tamamıyla burada kazanca yönelik değil. Biliyorsunuz vergi kazançtan doğar. Güney’de yasa yapılırken de brüt hasılatın yüzde 15’i denilmektedir. Doğrusu da budur. Dünya geneline baktığınızda 5’tir 10’ndur, 15’tir bu şekilde oranlama vardır. Bizde ise öyle değil. Bizde her ayın 15’nde ve 20’sinde fix vergiler vardır ister kazanın, ister kazanmayın. Masa ve makine başına belirlenen cetvellere göre vergiler toplanır. Bu korkunç derecede bir rakam oluşturmaktadır.
Nedir bu rakamlar?
Ahmet ARKIN: 2015’te Şans Oyunları ve Hizmet Vergisi 30 milyon dolardı. Normalde bu böyle olmaz. Dünyada ‘kazancının yüzde 15’i alınır’ diyor. Ama burada ‘ister kazan ister kazanma ben bu parayı isterim’ deniliyor.
Güney’deki yasanın girişine de şöyle bir ibare koydular; ‘biz bu sektörü başlatıyoruz, hedefimiz dünyanın en kaliteli, en lüks, en büyük merkezlerinden birini kurmaktır ve buradan turizme büyük katkı sağlamaktır. Bunun için de bu sektörün önünü açmak için tüm önlemler alınacaktır.’
Onların bakış açısı turist getirme, ekonomiye yardımcı olma ve gerek işsizliğe katkı verecek şekilde yasalarını gelecek operatörün rahatlıkla çalışabilmesi için düzenlediler. Bizde ise Maliye’nin bakışı ‘ben nasıl daha fazla bunlardan alabilirimdir.’Temeldeki perspektif farklılığı bundan kaynaklanır. Perspektif farklı olunca bütün uygulamalar yanlış perspektifte yanlış çıkar. Hemen hemen her ülkede casino var yalnız bizde bu şekilde uygulanmaktadır. Sektör çok net olarak şunu diyor; zaten bir çözüme gidiyoruz, gitsek de gitmesek de geçişler çoğalacak ve en yakın rakibimiz onlar olacak. Bari onlarla bizi eşit bir yere getirin. Hem böyle yapınca AB ile de uyumlaştırırsınız hem de olursa çözüm uyumlaşmış bir yasa olur.
Hükümetler de sıklıkla değişiyor ancak siz talebinizi yetkililere ilettiniz. Onlar ne diyor, yaklaşımları ne?
Ahmet ARKIN: Gideriz sunarız ancak 2 gün sonra hükümet değişiyor. Şimdi yine bekleriz otursunlar ve yine gidelim ve tekrar sunalım. Ama kimse bize pek hoş bakmıyor. Bize casinolara baktıklarında gözlerinde dolar işareti olur. Bizi dolar olarak görüyorlar. Ama bu yasa konusunda eski Maliye Bakanı Birikim Özgür’ün tavrı çok olumluydu. Şunu da başlattıydı, bir ekip kurup sektörle beraber yasayı inceleyip uyumlaştırma nasıl yapılabilir çalışmasını. Ama hükümet değişti.
Sektörün yasası da en sonunda Meclis’e gelebildi. Hükümet düşmeseydi onaylanacaktı ancak hükümet düştü yeniden kaldı.
Ekonomiye çok büyük oranda katkı sağladığını ifade ediyorsunuz. Bu katkılar nasıl değerlendiriliyor?
Ahmet ARKIN: Verilen harçlar, vergiler sektöre geri teşvik olarak verilmiyor. Biz sektör olarak bu ülkenin ekonomisine 600 milyon dolar yılda katkı sağlıyoruz. O katkıyı nasıl değerlendirirler kendileri bilir. Casinolarda çalışan sayısı 7 bin civarında. Öyle bir sektör düşünün ki bir kaçak işçisi yok, bir tek kuruş ihtiyat sandığı, sosyal sigortası geri kalamaz. Devletin istihdam politikasına uyan tek sektördür.
‘Bilmeni isterim Ahmet Bey ben casinolara karşıyım’
Casinoların kapatılması gerektiğine yönelik ifadeler çeşitli dönemlerde çeşitli siyasi, sivil toplum örgütleri ve vatandaşlar tarafından dile getirildi. Bu yorumları nasıl değerlendirirsiniz?
Ahmet ARKIN: Yılda 600 milyon dolar bulsunlar başka yerden o zaman kapatsınlar. Ben isim vermeyeceğim ama bir başbakandan görüşme istedim, gittim. Kapıdan girerken ‘bilmeni isterim Ahmet Bey ben casinolara karşıyım’ dedi. Oturduk kendisine anlattık, cevap vermez, dedim ‘başkanım tamam hürmetim var, casinolara karşısın. Herkesin görüşü ayrı ama bu harçları vergileri bizden alıyorsun bizim de başbakanımsınız. Ha yarın sabah bütün casinoları kapatırsan sana olan saygım yüzde yüz artacak çünkü bileceğim ki prensip sahibi bir başbakanımız var.’ ‘Bana nasıl konuşun’ dedi, küstü. Bir daha da konuşmadı, halen daha da konuşmaz.
Güney’de nasıl bir casino sistemi olacak, ne kadar açılacak?
Ahmet ARKIN: 1 tane açılacak ama devasa olacak. Bir şirkete verilecek, dev bir tesis olacak artı 4 ayrı ilçede de şubesi olacak.
Güney’den casinolara gelen müşteri durumu nedir?
Ahmet ARKIN: Eskisi kadar değil, azaldı. Ancak şunu söyleyeyim; bizim KKTC vatandaşlarına casinolara girmek yasaktır. Güney’de yasak olmayacak. KKTC vatandaşlarının Güney’de oynamasını hükümet nasıl engelleyecek? Şimdi Kıbrıslı Rumlardan bize geçen para şimdi Güney’e fazlasıyla geçecek. Devletin birinci hedefi, sektör çok tehlikeli bir sektördür. Onun içinde dönen parayı denetlemek ve regüle etmek gerekir. Bunu yapabilmek için de o mekanizmaların kurulması gerekir.
Devletin casinoları denetliyor mu?
Ahmet ARKIN: Devlet, sektörü para alması gereken yerlerde denetler. Ama esas denetlemesi gereken şey sektörün bağır bağır söylemeye çalıştığı ‘siz yasak koyarak denetim dışına itiyorsunuz her şeyi… yasakları kaldırın, denetim altına alın. Kimin ne kadar oynadığını, nerede oynadığını tespit edin.’ Devlet bunu yapamıyor. Güney’de casinolar açılınca ne olacak? Güney’de Kıbrıslı Türk’ün ne kadar oynadığını nereden bileceksin? Mümkün değil. Bırakın para buradan Güney’e akacak, bir de akan paranın içeriğini bilemeyeceksiniz. En büyük tehdit orada aslında…
KKTC vatandaşlarının casinolara girişi ne orandadır?
Ahmet ARKIN: Toplam misafirlerin yüzde 5’i ya var ya yok. Polis gelir birkaç kişi alır gider ama hep aynı şahıslardır. Sektör kendi girişimleri ile AB’deki kurumlarla temasa geçti ‘sorumlu oynayın politikasını’ kendi kendine geliştirmeye çalışır. Bunun esasında devletin gelip yapması lazımdı. Bunu neden yapıyor? Çünkü bu sektörün işine gelmez ikide birde gazetelere çıkmak veya öyle oldu böyle oldu. Sorumlu oynayın diyor. Denetim altına alması gereken mekanizmaları devletin düşünmesi gerekir ama bizde öyle bir düşünce yok. Düşünün ki sektör Devlet Emlak Malzeme Dairesi’ne bağlıdır, depodur yani. Gidin Devlet Emlak Dairesi’ne sorun kim anlar casinolardan? Hiçbiri. Dünyanın her tarafında bir şans oyunları kurulu var. Sözde bizde de var ama hiç çalışmıyor.
“Ben bu müşteriyi cebimden çıkarır öderim, getiririm. Sen de çalış, getir”
Casinoların ülke turizmine katkısının olmadığı özellikle çarşıya yarar sağlamadığı yerli ekonominin desteklenmediğine yönelik sürekli eleştiriliyorsunuz. Neden casino müşterisi çarşıya inmiyor, siz bu durumu nasıl yorumlarsınız?
Ahmet ARKIN: Casinolar olmasın bu ülkede, bugün Ercan’a 2 veya 3 uçak iner en fazla. Yılda 550 bin tane bileti casinolar satın alıyor. Bir de münferit gelenler var yaklaşık 100 bin de… sektör için 650 bine yakın bilet kesilmekte yılda…
Biz müşterileri getiriyoruz, otelimizde konaklatıyoruz, bunlar aç mı kalıyor? Bu mallar nereden alınır? Her şey iç piyasadan alınır.
Restorantçılar Birliği diyor ki; niçin bizim restoranlarımıza yollamazlarda kendi otellerinde yedirirler? Ben bu müşteriyi cebimden çıkarır öderim, getiririm. Sen de çalış, getir. Benim getirdiğim müşteri de lüks müşteridir. Bizde her şeyi hazır bekleme geleneği var. Görürler oteller dolu, lüzum yasak konulsun, otele konan yasakla kendi para kazansın.
Ülkeler bazında müşteri profili nedir?
Ahmet ARKIN: Yüzde 60-65 Türkiye’dir.
Bet ofisleri denetleme yetkiniz var mı?
Ahmet ARKIN: Bizim bir yetkimiz yok tamamen ayrı bir sektördür. Onları Spor Dairesi denetler.
İnternet üzerinden casinolarda oyun oynanıyor mu?
Ahmet ARKIN: Hayır o yasadışıdır.
“Kumar bağımlılığının en büyük destekçisi devlettir”
Kumar sorunu nedir sizce?
Ahmet ARKIN: Öyle bir algı oluştu en büyük casinolar olduğu için hedef haline geliyor. Ama milli piyangodan tutun, kahvede, kulüpte, bet ofisler, internet üzerinden oynananların yarattığı bir toplumsal sorun… Ancak casinolar göze battığı için herkes döner kumar sorunuyla ilişkilendirir. Halbuki devlet kurar bir şans oyunları kurulu bütün hepsini bunlara bağlar döner bu kurul aracılığı ile araştırmalarını yapar, nerde problemli bir sorun varsa o alanı belirler ve önlem almaya çalışır. Kumar bağımlılığının en büyük destekçisi devlettir. Devlet, kumarın reklamını yaparak, ‘bir piyango bileti al hayatın değişsin’ diyor. Devlet siyaseti haline getirildi kumar
Bugün herhangi bir kahveye gidin, kumar oynanıyor ve büyük kumarlar. Bugün casinoları yasakla, kapa yeraltında yasa dışı açılacak. Kapansın casinolar yüz tane mafya dolacak. Hiç olmazsa devlette böyle payını alır ve denetim imkanı vardır. Ama o denetim imkanını kesinlikle KKTC vatandaşlarına açması gerekir. Açması gerekir ki gireni denetleyebilsin. Güney’de açılmadan burada muhakkak KKTC vatandaşlarının girişi denetim altında serbest bırakılmalı. Çok net.
KKTC vatandaşlarının girişi denetim altında serbest bırakılmalı derken neyi kastediyorsunuz?
Ahmet ARKIN: Kapıdan girerkenden üye olsun, bitti. Kişisel Bilgileri Koruma Yasası altında kalacak ama devlet o bilgiye ulaşabilecek. Bütün ülkelerde casino oyuncularının oyun hacimlerini bildirme zorunluluğu vardır. Bizde de bu sistem var ama eksik uygulanıyor. Düşünün bir şahısın geliri 2 bin TL ayda, gelir casinoda her gece 5 bin TL’lik oyun oynar. Maliye bunu bilmek ister. Bu para nereden bulunuyor? Suç Gelirlerinin Aklanmasını Önlenmesi Yasası vardır biz o yasaya tabiyiz. O yasanın bazı kuralları var bir de; herkesin belli limitler üzerindeki oyun hacimlerini günlük 10 bin Euro hacmi varsa bana bildireceksin diyor. Bir de şaibeli kişi varsa onu da bildireceksin diyor. Dünyanın her yerinde bu böyledir. Suç Gelirlerinin Aklanmasını Önlenmesi Yasası için örgütümüz hem AB uzmanları hem Dünya Bankası uzmanları hem de Kara Parayı Önleyen Uluslar arası Kurul (FATF) ile birlikte çalıştı. O yasanın içinde eksiklik var mı, var.
Her gün gazetelerde görüyorsunuz, “Ercan’dan çıkarken üzerinde büyük miktar para ile yakalandı” bunun sebebi bizim devlettir. Sanki de orada adamdır suçlu ama değil devlettir suçlu. Niye? Ben casinoda 5 bin dolarlık oynadım, 25 bin dolar kazandım. Yasa diyor ki; o kişiye nakit olarak parayı vereceksin. Çek veremezsin, banka yoluyla havale yapamazsın. Aldım 25 bin dolar nakit parayı cebime koydum, günlerden de Pazar akşamı Ercan’daki görevli beni tutuyor. Diyor ki; “10 bin Euro’nun üzerinde çıkartamazsın.” Kim suçlu? Devlet suçlu. Ama devlet dese ki bu kişilerin banka hesaplarına havale yapabilirsiniz hiç problem yok. Bıraksalar havele ile yapılsın her şey şeffaf olacak ve devletin kontrolü altında olacak oysa… Nerden nereye giderse para takip edilebilir çünkü. Devlet kişiyi sistemin dışına çıkarmak için yasa yaptı. ‘Banka yoluyla yapma nakit ver’ dedi.
Black List uygulamada…
Casinocular Birliği müşterilerini korumak için ne yapıyor?
Ahmet ARKIN: Sorumlu oyun politikasının yanı sıra bir de Birlik olarak uzun zamandan beri uyguladığımız ‘black list’ sistemi var. Kişilerin 1’nci derece yakınları bize müracaat ettiğinde ve geçerli sebebi olduğunda yönetim kurulunun kararı ile o kişi black list sınıfına alınır ve bütün casinolara girişini yasaklarız.
Bugüne kadar 130’u buldu. Her ay 2-3 kişi daha black liste girer. Bunların hepsi KKTC vatandaşı değil, KKTC vatandaşı yüzde 5-yüzde 10 ancak bunların içinde.
Bu sektör bütün dünyadaki şans oyunları kurulları IAGR’ye üyedir, KKTC de buna üyedir. Bu kurulun önemi nedir? Son toplantıları Peru’da yapıldı orada Kara Parayı Önleyen Uluslar arası Kurul (FATF), Dünya Bankası’ndan, AB Komisyonu’ndan ve bütün dünya şans oyunları kurullarının temsilcilerinin olduğu genel kurul yapıldı. Bu kurul dünyadaki standartları belirler ve KKTC buna üyedir yani devleti üye sektör yaptı.