Derya ULUBATLI
Trafik kazalarına karışan eski araçlar, hem trafik yol güvenliği, hem de muayene sistemindeki düzenlemeleri sorgulattı. Son günlerde ülkede yaşanan ‘ölümlü’ trafik kazalarının artması üzerine, adanın kuzeyindeki eski araçların nasıl denetlendiği ve bu araçların kullanıcılar için ne denli güvenli olduğu merak konusu oldu, ölümlü kazalarda bu durumun da etkili olma ihtimali gündeme geldi.
İlgili taraflara ulaşan YENİDÜZEN bu araçların trafik içerisindeki tehlike oranını sordu, ihmallerle ilgili değerlendirmeleri aldı.
İlgili taraflar ne dedi?
Ülkedeki yasalara göre salon araçlar için üç yılda bir yapılması zorunlu olan muayenelerin doğru koşullarda yapılmadığını savunan Trafik Kazalarını Önleme Derneği, bunun için yeterli ekipman olmadığını söyledi, “bu devletin büyük bir ayıbıdır” ifadelerini kullandı.
Eski araçların trafikte olmasını hem aracı kullanan, hem de trafikteki diğer kişiler için ‘büyük bir tehlike’ olarak nitelendiren Avcı, devleti bununla ilgili önlemler almaya çağırdı. Öte yandan Dağlı Sigorta sorumlusu Ersan Dağlı da topu devlete attı, muayeneden geçirilen araçlara sigorta yapmamanın mümkün olmadığını dile getirdi. Bu araçların yola çıkmasını tehlikeli bulduğunu söyleyen Dağlı, yasal bir engel olmadığı müddetçe eski araçların yollarda olmaya devam edeceğinin de altını çizdi. Motorlu Araç Satıcılar ve İthalatçılar Birliği Başkanı İbrahim Akın muayene tarafındaki yetkilileri suçlamanın çok doğru olmayacağını, bu gibi eski araçların genellikle kırsal bölgelerde kullanıldığını ve çoğunlukla muayeneye bile götürülmediğine inandığını belirtti. Özellikle kırsal bölgelerdeki polis kontrollerinin artırılması gerektiğini kaydeden Akın, ‘hurda araç’ uygulamasının kaldırılmasına da değindi. Eskiden devletin hurda olarak belirlenen araçları alıp yerine alınacak araçta sahibine indirim uyguladığını ve araç yenilemeyi teşvik ettiğini ifade eden Akın, şu an bu uygulamanın kaldırıldığını ve bu yüzden bazı arabaların ‘kullanılmaz hale gelene kadar’ yollarda olduğunu anlattı.
Olayın devlet ayağı olan Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Trafik Dairesi Müdürlüğü’ne de ulaşmaya çalışan YENİDÜZEN, çeşitli denemelere rağmen yetkililerden bir yanıt alamadı.
Trafik Kazalarını Önleme Derneği (TKÖD) Başkanı Mehmet Avcı:
“Muayeneyi doğru yapmak için yeterli ekipman yok”
“Muayeneyi doğru yapmak için yeterli ekipman yok, bu ülkenin büyük bir ayıbı… Düzgün muayeneden geçmeyen eski araçlar hem kullanan, hem de yoldaki diğer kişiler için tehlikeli”
Bir ülkedeki araç güvenilirliğinin araç muayene sistemleriyle belirlendiğini söyleyen Trafik Kazalarını Önleme Derneği (TKÖD) Başkanı Mehmet Avcı, Kıbrıs’ın kuzeyinde de muayene merkezleri olduğunu ancak bu merkezlerdeki teknik ekipmanın doğru muayene için yeterli olmadığını belirtti. Muayeneleri polisin yaptığını ancak bu merkezlerin Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı olduğunu dile getiren Avcı, “devlet 1974’ten beri araç muayenesi için gerekli teknik donanımı yapmadı, bu devletin büyük bir ayıbıdır” ifadelerini kullandı. Avcı şöyle devam etti: “Araç muayene aletleri elektronik cihazlardır ve aracı ona bağladığınızda her türlü arıza ve eksikliği önünüze çıkarır ancak Kıbrıs’ın kuzeyindeki ilçelerin muayene merkezlerine baktığımızda sadece Lefkoşa’da normal salon araçları muayene etmek için aletler var, diğer şehirlerde ne yazık ki bunlar yok. Diğer şehirlerde muayeneler sadece göz ile yapılıyor”.
“Eski araçlar hem kullanan kişi, hem de karşısındaki için tehlike arz ediyor”
Öte yandan devletin otobüs ve kamyonları muayene edecek teknik aletlerinin de olmadığını vurgulayan Avcı, araç muayenesinin güvenlik açısından çok önemli olduğunu ve bu muayene tam yapılmadan yola çıkan araçların tehlike saçabileceğini savundu. Avcı şunları söyledi: “Eski araçların, tekerleği döndüğü sürece yolda olduğu bir gerçektir. Eski arabalar ucuz olduğu için tercih ediliyor olabilir ama bir yandan da hem kullananlar hem de karşıdakiler için bir tehlike oluşturmaktadırlar. Bir diğer sorun da sahiplerinin ucuza aldıkları araca yüksek miktarda tamirat ücreti yapmaktan kaçınmasıdır. Eğer arabayı 10 bin TL’ye alırsan ve parçası için senden 3 bin TL isterlerse, boşuna masraf diye düşünüp almak istemeyebilirsin ve böylece yıpratılmış parçaların değişimleri de yapılmamış olur. Bu da bir çarpışma anında yaşanacak tehlikeyi iki katına çıkarır”.
“Başka ülkelerde de eski araçlar yollarda, ancak onları muayeneleri düzgün yapılıyor”
Devletin ‘muayene parası’ olarak aldığı ücreti de eleştiren Avcı, verilen hizmetin uluslar arası muayene standartlarında olmadığını, halka güvenilir sonuçlar verilmediğini bu yüzden devletin kendisine verilen muayene harcını hak etmediğini iddia etti. Başka ülkelerde de eski araçların yollarda görülebileceğini ancak o ülkelerdeki muayene sistemlerinin düzgün yapıldığını anlatan Avcı, “eski de olsa durumlarının iyi olup olmadığı görülüyor ve araçlar ona göre sokağa çıkarılıyor” şeklinde konuştu.
Devletin muayene sistemini bilinçli olarak iyileştirmediğini savunan Avcı şöyle devam etti: “Sistemi bilerek iyileştirmiyorlar çünkü birçok aracın o sistemden geçemeyeceğini ve trafikten men edileceğini biliyorlar. Bu da para kaybedecekleri için işlerine gelmiyor. Bugün otobüs ve kamyonlar muayeneleri düzgün yapılmadığı için güneye bile geçemiyor çünkü Kıbrıslı Rumlar otobüs ve kamyonların muayenesi için gerekli aletin kuzeyde olmadığını biliyor. Bu sistemin eksikliği bizi birçok anlamda zarara sokuyor”.
Dağlı Sigorta sorumlusu Ersan Dağlı:
“Muayeneden geçen araca sigorta yapmak zorundayız”
“Burada sorumluluk devlette… Biz muayeneden geçen araca sigorta yapmak zorundayız. Bu araçların yola çıkması tehlikeli ancak yasal bir engel olmadığı sürece çıkmaya devam edecekler”
1975 yılından kalma tek plakalı araçlara bile sigorta yapmaya devam ettiklerini belirten Dağlı Sigorta sorumlusu Ersan Dağlı, bu konuda devletin herhangi bir denetlemesi olmadığını söyledi, “devlet araçları muayeneden geçirdiği sürece biz de sigortalarını yapmak zorundayız” dedi. Şu an ülkede birçok anlamda denetim eksikliği olduğuna dikkat çeken Dağlı, farklı sektörlerde olduğu gibi bu sektörde de denetim mekanizmalarının düzgün çalışmadığına dikkat çekti. Dağlı şunları aktardı: “1975 yılından itibaren kayıt olmuş tek plakalı araçların dahi yollarda olabileceğini, onlara kolaylıkla sigorta yapılabileceği bununla ilgili devletin herhangi bir engeli olmadığını açıklıkla söyleyebilirim. Biz çoğu zaman o aracın iyi olup olmadığını bile bilmiyoruz. İyi durumda mı değil mi, koltuğu kapısı var mı, bunları kontrol edemiyoruz çünkü bir şekilde devlet muayenesinden geçmiş ve yola çıkmaya hak kazanan her araca zaten sigorta yapmak zorundayız. Aracın yola sigortasız çıkması mümkün değildir”.
“Bu araçların yola çıkması tehlikeli ancak yasal bir engel yok”
Kimsenin bununla ilgili yasal bir engel koymadığını belirten Dağlı, eski araçlara sigorta yapmanın sigortacıların hatası olmadığını kaydetti. Belli bir yaşın üzerindeki araçların yola çıkmasını sakıncalı bulduğunu da vurgulayan Dağlı sözlerini şöyle sürdürdü: “Bize kimse ‘1980 yılı öncesine sigorta yapmayın’ ya da ‘tek harf plakalı araçlara sigorta yapmayın’ demiyor. Bize bunu söyleseler biz de ona göre hareket edeceğiz ancak eğer bir araç muayenede karayolunda kullanılabilme izni alıyorsa bizim yapabileceğimiz bir şey kalmıyor. Esas sorun belli yaşın üzerindeki araçlara bu seyrüseferin verilmesidir. Tabi ki buna klasik araçlar dahil değildir. Klasik araçların izin sistemleri farklı ve çoğu zaman iyi durumda oluyorlar ama onun dışındaki eski araçlara yaşları ve durumları göz önüne alınarak yola çıkma izni verilmelidir”.
Genel olarak belli bir yılın öncesine ait araçların hem az güvenli hem de kazaya sebebiyet verebilecek açlar olduğunu belirten Dağlı, devletin bir an önce bunu engelleyecek bir yasa üretmesi ve bu konudaki denetimleri artırması gerektiğini dile getirdi.
Motorlu Araç Satıcılar ve İthalatçılar Birliği Başkanı İbrahim Akın:
“Polis özellikle kırsal bölgelerdeki eski araçları denetlemeli”
“Bu araçlar genellikle kırsal bölgelerde kullanılıyor ve çoğu zaman muayeneye bile götürülmüyor. Polisler bu bölgelerdeki denetimleri artırmalı ve muayeneye gitmeyen araçları tespit etmeli…”
Bu gibi eski araçların genellikle kırsal bölgelerde kullanıldığını belirten Motorlu Araç Satıcılar ve İthalatçılar Birliği Başkanı İbrahim Akın, bu kişilerin çoğunlukla aracını muayeneye bile götürmediğini ve bunun yetkili polisler tarafından denetlenmesi gerektiğini söyledi. Akın şunları aktardı: “Klasik muayene sistemi devam ettiği için kırsal bölgelerdeki muayene sistemi daha zayıftır. Bu konuda muayeneyi yapanları çok yargılayamayız. Bu araçlar eskidir ve bunları genellikle işçiler ya da kırsal bölgelerde tarlaya gidip gelen kişiler kullanılır. Belki de bu bölgelerde kullanılan araçlar muayeneye bile gitmez anca her ne olursa olsun bu gibi arabaların trafikte olması ciddi bir tehlikedir. Her şeyden önce araçlarda metal yorgunluğu olabilir ve yolda olmaları hem arabayı kullananlar hem de trafikteki diğer kişiler için tehlikeye yol açabilir. Polis bu bölgelerdeki muayene denetimlerini artırmalı ve tanıdık bile olsa kırsal bölgelerde eksik evrakları olan, muayenesi eksik araçlara göz yummamalıdır”.
“Devlet hurda sistemini kaldırınca insanlar bu gibi araçları yenilemekten kaçındı”
Devletin eskiden bu gibi araçlar için ‘hurda sistemi’ uyguladığını, bu araçları alıp yerine alınacak yeni araç için sahibine indirim uygulattığını söyleyen Akın, bu sistemden vazgeçilmesinin araç yenilemeyi engellediğini kaydetti. Akın şöyle devam etti: “Hurda alımı ve indirim uygulaması uzun zamandır yapılmıyor, bu yüzden insanlar da araçlarını yenilemekten kaçınıyor ve arabayı gerçekten hurda olana, kullanılmaz hale gelene kadar kullanıyor. Zaten bu gibi araçların evrakları ve muayeneleri eksikse galeride satışının yapılması da çok mümkün olmuyor. İnsanlar kendi aralarında satışı gerçekleştiriyor, araç galeriye gelmiyor bile… Özetle bu işin denetlemesini yapabilecek kişiler özellikle kırsal bölgelerden sorumlu olan polislerdir”.