Yüksek Tansiyon Nedir?
Yüksek tansiyon yaygın olarak görülen bir rahatsızlıktır, arter duvarlarına karşı kanın uzun süreli dayanıklılığı çok yüksektir ve kalp hastalığı gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Tansiyon, kalbinizin pompaladığı kan miktarı ve damarlarınızdaki kan akışına olan direnç miktarı ile belirlenir.
Kan pompalama oranı ile damarlarınız ne kadar çok iş yaparsa, kan basıncınız o kadar yüksek olur. Herhangi bir semptom olmadan yıllarca yüksek tansiyon (hipertansiyon) ile yaşayabilirsiniz. Semptomlar olmasa bile, fazla kan basıncı kan damarlarına zarar verir. Kontrolsüz yüksek tansiyon, kalp krizi ve inme de dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunları riski arttırır.
Yüksek tansiyon genellikle uzun yıllar boyunca gelişir. Neyse ki, hipertansiyon kolayca tespit edilebilir. Ve kan basıncınızın yüksek olduğunu düşünüyorsanız, kontrol etmek için doktorunuza başvurabilirsiniz.
Yüksek Tansiyon Belirtileri
Yüksek tansiyonu olan çoğu insan, kan basıncı değerleri yüksek seviyelerde tehlikeli seviyelere ulaşsa bile, herhangi bir belirti veya semptom göstermeyebilir.
Yüksek tansiyonu olan bazı kişilerde baş ağrısı, nefes darlığı veya burun kanaması olabilir, ancak bu semptom spesifik değildir ve hipertansiyonun bir semptomu ciddi veya yaşamı tehdit eden bir aşamaya ulaşana kadar genellikle görünmez.
Doktora Görülmeli
Genel olarak, tansiyon ölçümü rutin doktor randevularının bir parçasıdır.
Tansiyonunuz da herhangi bir farklılık olup olmadığını belirlemek genellikle iki yolla kontrol edilir. Uygun boyutta bir tansiyon cihazının kullanılması önemlidir. Hipertansiyon tanısı almışsanız veya kardiyovasküler hastalık için başka risk faktörleriniz varsa, doktorunuz muhtemelen daha sık tansiyon kontrolü önerecektir.
3 yaş ve üstü çocukların genellikle yıllık sağlık muayenelerinin bir parçası olarak tansiyonları ölçülür. Düzenli olarak doktora gidemezseniz, sağlık merkezlerinde ücretsiz tansiyon taraması yapabilirsiniz. Eczanelerde bulunanlar gibi kamu tansiyon makineleri, tansiyonunuz hakkında faydalı bilgiler sağlayabilir, ancak bazı hatalar da olabilir.
Bu makinelerin doğruluğu, doğru manşon büyüklüğü ve makinelerin doğru kullanımı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Kamu tansiyon cihazlarını kullanmayla ilgili olarak doktorunuza danışın.
Yüksek Tansiyonun Nedenleri
İki tip yüksek tansiyon vardır:
Birincil (Temel) Hipertansiyon
Çoğu yetişkin için yüksek tansiyonun kesin bir nedeni yoktur. Primer hipertansiyon olarak adlandırılan bu tip hipertansiyon, yıllar içinde yavaş yavaş gelişir.
Sekonder Hipertansiyon
Bazı insanlar, altta yatan başka bir durumun neden olduğu yüksek tansiyona sahiptir. Sekonder hipertansiyon olarak adlandırılan bu yüksek tansiyon tipi aniden ortaya çıkma eğilimindedir ve primer hipertansiyondan daha yüksek kan basıncına yol açar. Çeşitli durumlar ve ilaçlar ikincil hipertansiyona yol açabilir.
Bunlardan Bazıları:
- Obstrüktif uyku apnesi
- Böbrek sorunları
- Böbreküstü bezi tümörleri
- Tiroid problemleri
- Kan damarlarınızdaki bazı kusurlar (konjenital)
- Doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı ilaçları, dekonjestanlar, reçetesiz ağrı kesiciler ve bazı reçeteli ilaçlar.
- Kokain ve amfetamin gibi yasa dışı uyuşturucular
- Alkol kullanımı
Yüksek Tansiyon Risk Faktörleri
Yüksek tansiyonun aşağıdakiler dahil birçok risk faktörü vardır:
Yaş
Yaşlandıkça, yüksek tansiyon riski artar. Erkeklerde, yüksek tansiyon riski yaklaşık 45 yaşlarına geldiklerinde daha yaygındır. Kadınlar 65 yaşından sonra yüksek tansiyona daha yatkındır.
Cinsiyet
Yüksek tansiyon özellikle kadınlar arasında yaygındır, erken yaşlarda daha az sıklıkta görülür. İnme, kalp krizi ve böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlar da tansiyon hastalığı ile daha sık görülebilir.
Aile Hikayesi
Yüksek tansiyon, aileden bulaşma eğilimi gösterir.
Aşırı Kilolu veya Obez Olmak
Daha fazla kilo daha fazla kan demektir, dokularınız yeterli oksijen ve besine ihtiyaç duyar. Kan damarlarınızda dolaşan kan hacmi arttıkça, arter duvarlarındaki basınç orantısal olarak artar.
Fiziksel Olarak Aktif Olmamak
Aktif olmayan insanlar daha yüksek kalp çarpış hızına sahip olma eğilimindedir. Kalp atış hızınız ne kadar yüksek olursa, kalbiniz her kasılma ile daha sıkı çalışacaktır ve arteriyel damarlarınızdaki kuvvet yeterli olmayabilir. Fiziksel aktivitenin olmaması da aşırı kilo riskini artırır.
Tütün Kullanımı
Sigara veya çiğneme tütünü sadece kan basıncınızı geçici olarak arttırmaz, aynı zamanda tütün içindeki kimyasal maddeler de arter duvarlarınızın dış yüzeyine zarar verebilir. Bu, arteriyel damarlarınızın daralmasına ve kan basıncınızın artmasına neden olabilir. Sigara dumanı da kan basıncını artırabilir.
Beslenmede Çok Fazla Tuz(Sodyum) Tüketmek
Beslenmenizde çok fazla sodyum vücudun sıvı tutmasına neden olabilir, bu da tansiyonunuzu artırır.
Beslenmenizde Az Potasyum Varsa
Potasyum, hücrelerinizdeki sodyum miktarını dengelemeye yardımcı olur. Beslenmenizde yeterli potasyum yoksa veya vücudunuzda yeterli potasyum yoksa, kanınız çok fazla sodyum birikmiş olabilir.
Beslenmenizde Çok Az D Vitamini Varsa
Beslenmenizde çok az D vitamini yüksek tansiyona yol açabilir. D vitamini böbrekleriniz tarafından üretilen ve kan basıncını etkileyen bir enzimdir.
Fazla Alkol Tüketimi
Zamanla, yoğun alkol tüketimi vücudunuza zarar verebilir. Erkekler için günde iki bardakdan daha fazla alkol almamalıdır ve kadınlar için günde bir bardaktan daha fazla alkol tüketmek tansiyonunuzu olumsuz yönde etkileyebilir. Alkol kullanıyorsanız, kısıtlanmanız gerekir.
Stres
Yüksek stres seviyeleri de gerilimde geçici bir artışa yol açabilir. Çok fazla yemek, tütün veya alkol tüketerek rahatlamaya çalışmak, sadece hipertansiyon problemlerini daha da kötüleştiriyor.
Bazı Kronik Durumlar
Bazı kronik durumlar böbrek hastalığı, diyabet ve uyku apnesi gibi yüksek tansiyon riskini arttırabilir. Bazen hamilelik de yüksek tansiyona katkıda bulunabilir. Yüksek tansiyon yetişkinlerde çok yaygın olmasına rağmen, çocuklar da risk altında olabilir.
Bazı çocuklar için yüksek tansiyon, böbrek veya kalp problemlerinden kaynaklanır. Ancak çocuklarda; sağlıksız beslenme, obezite ve egzersiz eksikliği gibi kötü yaşam tarzı alışkanlıkları da yüksek tansiyona katkıda bulunur.
Yüksek Tansiyon Komplikasyonları
Yüksek tansiyonun neden olduğu arter duvarlarındaki aşırı basınç, kan damarlarınızın yanı sıra vücudunuzdaki organlara da zarar verebilir. Tansiyonunuz ne kadar yüksekse ve kontrolsüzleşirse, hasar o kadar büyük olur. Kontrolsüz yüksek tansiyon aşağıdaki sorunlara yol açabilir:
Kalp Krizi ya da İnme
Yüksek tansiyon, kalp krizi, felç veya diğer komplikasyonlara neden olabilen arterlerin (ateroskleroz) sertleşmesine ve kalınlaşmasına neden olabilir.
Anevrizma
Artan tansiyon kan damarlarınızın zayıflamasına ve şişmesine neden olarak anevrizma oluşturabilir. Bir anevrizma patlarsa hayatı tehdit edici olabilir.
Kalp Yetmezliği
Damarlarınızda ki yüksek basınca karşı kan pompalamak için kalp kaslarınız kalınlaşır. Sonuç olarak, kalınlaşmış kas, vücudunuzun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar kan pompalamakta zorlanabilir ve bu da kalp yetmezliğine neden olabilir.
Böbreklerde Zayıflamış ve Daralmış Kan Damarları
Bu durum organlarınızın normal çalışmasını engelleyebilir.
Gözlerde Kalınlaşmış, Daralmış veya Yırtılmış Kan Damarları
Bu durum görme kaybıyla sonuçlanabilir.
Metabolik Sendrom
Bu sendrom, artmış bel çevresi dahil olmak üzere vücudunuzun metabolizmal bozukluklarının bir kümesidir; yüksek trigliseritler, düşük, yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol, "iyi" kolesterol; yüksek tansiyon; yüksek insülin seviyeleri. Bu koşullar diyabet, kalp hastalığı ve inme geliştirme olasılığını artırır.
Bellek veya Anlayışla İlgili Sorunlar
Kontrolsüz yüksek tansiyon, düşünme, hatırlama ve öğrenme yeteneğinizi de etkileyebilir. Yüksek tansiyonu olan kişilerde bellek ya da anlayış kavramlarıyla ilgili sorunlar daha yaygındır.