Dila ŞİMŞEK
Ekonomistler, ‘kapalı’ olduğumuz için dövizdeki yükselişi direkt fark etmediğimizi söyledi, uyarıda bulunarak piyasanın etkileneceğini ifade etti.
Ülkenin ithalata olan ‘bağımlılığına’ işaret eden ekonomistler, birkaç hafta içerisinde dövizdeki tırmanışın iç piyasayı zora sokacağı konusunda uyardı.
Şubat’ta 6,17 TL olan Dolar, Mayıs’ta 7,08’ye yükseldi.
Sterlin ise, 7,98 TL’den 8,83 TL’ye ulaştı. Euro, 6,67 TL’yken, 7,72 TL’yi gördü.
YENİDÜZEN’e konuşan Ekonomist Mustafa Besim, liradaki düşüşün beklenen bir daralma olduğunu kaydederek, dövizdeki yükselişin ülkemizi henüz ‘direkt’ olarak etkilemese de, ilerleyen haftalarda görünür olacağını belirtti.
Ekonomist Dr. Ayşem Çelebi ise, ihracatın ucuz, ithalatın ise pahalı hale geleceğini ifade ederek, “Ülke ekonomisinin yüksek miktarda dış ticaret açığının oluşması ve cari açık vermesi kaçınılmazdır” dedi.
Öte yandan, Doç. Dr. Sertaç Sonan Türk lirası dolara karşı %18’lik bir değer kaybı yaşandığını ifade ederek, adadan giden yabancı işçilerin ve öğrencilerin de iç piyasada olumsuzluğa yol açacağını anlattı.
Döviz tırmanışta…
Kıbrıs’ın kuzeyinde 24 Şubat’ta Doların satış fiyatı 6,17 TL’ydi. Sterlin ise 7,98 TL’ydi. Euro, 6,67 TL’den işlem görüyordu.
Döviz kurları, 13 Mart’ta artışa geçti. Dolar 6,35 TL’yi bulurken, Sterlin 7,99 TL olarak kayıtlara geçti. Euro ise 7,11 TL’yi buldu.
Salgın sürecinde 1 aydır ‘kapalı’ olan 14 Nisan’da Dolar 6,81 TL’ye ulaştı. Sterlin 8,55 TL’yi bulurken, Euro ise 7,45 TL’ye yükseldi.
‘Açılmanın’ ardından 5 Mayıs’ta Dolar 7,08 TL’yi gördü. Sterlin 8,83 TL’ye çıkarken, Euro ise 7,72 TL olarak satıştaydı.
Tablodaki döviz kurları Kıbrıs Vakıflar Bankası Ltd.’ye göre verilmiştir.
Ekonomist Mustafa Besim:
“TL beklenen bir şekilde düşüş yaşadı”
Ekonomist Mustafa Besim, salgın öncesinde Türkiye’de ekonomik sıkıntıların yaşandığını hatırlatarak, borçlanmaların çok maliyetli hale geldiğini, yatırımcıların ise TL’ye karşı güveninin azaldığını söyledi. Besim, liradaki düşüşün beklenen bir daralma olduğunu kaydederek, dövizdeki yükselişin ülkemizi henüz ‘direkt’ olarak etkilemese de, ilerleyen haftalarda görünür olacağını belirtti. Besim, “Kapalı olduğumuz için dövizdeki değişikliği çok hissedemedik, ama şimdi açılmayla ekonomik sıkıntılar artacak. Zaten dövizde sorun yaşanırken üstüne salgın gelmesi ekonomiyi derinden etkiledi. Bu durum yabancı yatırımcıları da ürküttü. Ülkemiz ithalata bağlı olduğu için, ekonomide mutlaka sorun yaşayacağız” şeklinde konuştu.
Ekonomist Dr. Ayşem Çelebi:
“Dış ticaret açığı kaçınılmaz”
Ekonomist Dr. Ayşem Çelebi, döviz kurunun yükselmesinin ekonomiye negatif etki ettiğini söyledi. ‘Ateş pahası’ fiyatların oluşması, üreticinin ithalata olan bağımlılığına dikkat çekti. Çelebi, ülke ekonomisinin büyük bir kısmının ithalata bağlı olduğunu belirterek, şöyle konuştu: “Bu nedenle Türk Lirasının döviz karşısındaki değeri, üretim maliyetleri ve ürün fiyatları üzerinde etkili olmaktadır. Paranın dış değer ile dış ticaret arasındaki ilişkiyi ortaya koyan en basit ekonomi hipotezine göre Türk Lirasının döviz kurlarına karşı değer kaybetmesi ihracatın ucuz hale geleceğini ve artacağını, ithalatın ise pahalı hale geleceğini gösterir. İthalat da azalacaktır. Ülke ekonomisinin yüksek miktarda dış ticaret açığının oluşması ve cari açık vermesi kaçınılmazdır.”
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Doç. Dr. Sertaç Sonan:
“Türk lirası dolara karşı %18’lik bir değer kaybı yaşadı”
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Doç. Dr. Sertaç Sonan, ekonominin ikili bir kıskacın içine sıkıştığı, belirsizliğin tavan yaptığı zor bir dönemden geçtiğimizi söyledi. Bir yandan TL’nin değerindeki hızlı düşüş olduğunu belirten Sonan, diğer yandan Covid-19’un yarattığı ekonomik daralma bizi çok zorlayacak gibi göründüğünü ifade etti.
Sonan şu şekilde konuştu: “Bugünkü kura baktığımız zaman, yılbaşından bu yana Türk lirasında dolara karşı %18’lik bir değer kaybı yaşandığını görüyoruz. Bu, piyasanın ciddi şekilde dövize endeksli olduğu ülkemizde, normal zamanda dahi çok ciddi sıkıntılar doğurabilecek düzeyde bir düşüş. Kaldı ki, korkarım ki henüz dibi de görmedik. Covid-19’dan dolayı ekonomimizde yaşanan sıkıntıları da hesaba kattığımızda, önümüzdeki bir yılın çok zorlu geçeceğini söylemek kehanet olmayacak.
Covid-19’dan dolayı tüm dünyada uygulanan seyahat kısıtlamalarından en fazla etkilenecek sektörlerden olan turizm ve yükseköğrenimin, ekonomimizin iki büyük lokomotifi olmasından dolayı ciddi bir ekonomik daralma yaşamamız kaçınılmaz görünüyor. Ülkemizi bu gibi bir krize karşı daha da kırılgan yapan bir diğer unsursa ekonomimizin önemli bir bölümünün yabancı işgücüne dayalı olması…
Bu süreçte, tüm dünyada birçok insan işini kaybetti, birçok insan da kaybetme korkusu yaşıyor... Ayrıca, önlemler azaltıldığında dahi salgın korkusundan dolayı insanlar bir süre daha kalabalıklardan uzak durmaya çalışacak. Dolayısıyla da gerek ekonomik belirsizlik gerekse salgın riskinden dolayı herkes mümkün olduğunca tüketimini kısmış durumda. Bu da talepte ciddi bir düşüş anlamına geliyor. Bu durumun bir aşı bulunana kadar devam edeceği söyleniyor.
Bizde de, bu etkinin hissedilmesi kaçınılmaz. Hatta bunun bizde daha da yoğun bir şekilde yaşanacağını söylemek mümkün çünkü son iki ayda 50 bine yakın öğrenci ve yabancı çalışanın adadan ayrıldığı söyleniyor.
Bunun, piyasadaki talep yönünde oluşturacağı ekstra sıkıntı aşikar. Bunun yanında, arz yönünde de bir sıkıntı yaşanabilir çünkü ekonomik sektörlerin yavaş yavaş açıldığı, ekonominin çarklarının dönmeye başlayacağı önümüzdeki süreçte adadan ayrılan 20 bin civarında işçinin yerini doldurmak kolay olmayacak.
Bu şartlar altında, önümüzdeki bir yılda ekonomimizdeki birçok taşın yerinden oynayacağını söylemek mümkün. Umarım bundan gerekli dersler çıkarılır ve daha sürdürülebilir bir yapı oluşturma yolunda gerekli adımlar atılır.”