srailli tarihçi ve "Hayvanlardan Tanrılara Sapiens: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi" kitabının yazarı Yuval Noah Harari, Covid-19'a karşı mücadelede bugünkü tercihlerimizin, gelecekte de dünyayı şekillendirmeye devam edeceğini söylüyor.
Bu pandeminin ardından nasıl bir toplum ortaya çıkacak? Ülkeler daha fazla birlik halinde mi hareket edecek yoksa izolasyona mı yönelecek? Polis ve gözetim aygıtları yurttaşları korumak için mi yoksa baskı altında tutmak için mi kullanılacak?
"Bu kriz bizleri büyük kararlar almaya ve bunu çabuk yapmaya zorluyor. Ama seçeneklerimiz var" diyor Harari.
BBC Dünya Servisi'nin radyo programlarından Newshour'a konuk olan Harari şöyle devam ediyor:
'Siyasi kriz'
"Belki de en önemli iki seçenek şu: Bu krizi ulusalcı izolasyonla mı yoksa uluslararası işbirliği ve dayanışma ile mi göğüsleyecegiz? Ayrıca, tek tek ülkeler bazında krizi totaliter, merkezileşmiş kontrol ve denetim ile mi yoksa toplumsal dayanışma ve yurttaşlara yetki verme yoluyla mı aşacağız?"
Yuval Noah Harari'ye göre, koronavirüs salgını hem bilimsel hem de siyasi sorunları gündeme getirdi. Bilimsel sorunların bazılarına çözüm bulmaya yönelmiş durumdayız, ancak siyasi olanlara nasıl yanıt vereceğimiz üzerinde fazla düşünülmüyor.
"Bu bir sağlık krizinden ziyade siyasi bir kriz" diyor Harari ve ekliyor:
"İnsanlığın elinde bu salgının üstesinden gelmek için ihtiyaç duyduğu her şey var. Ortaçağda değiliz. Veba ile karşı karşıya değiliz. İnsanlar ölüyor ama bunun nedenini ve ne yapmak gerektiğini bilmiyor da değiliz."
Çinli bilim insanları Sars-CoV-2 adı verilen yeni koronavirüsün DNA dizilimini tespit etti. Birçok ülkede benzer araştırmalar yapılıyor.
Covid-19'un tedavisi henüz olmasa da araştırmacılar tıptaki son teknolojiyi kullanarak ve yeni buluşlarla aşı geliştirmek için önemli adımlar atıyor.
El yıkama ve sosyal mesafe gibi yöntemlerin virüsten korunmaya ve yayılmasını önlemeye yardımcı olacağını biliyoruz.
"Neyle karşı karşıya olduğumuzu biliyoruz ve onun üstesinden gelecek teknolojiye de ekonomik güce de sahibiz Sorun, bu gücü nasıl kullanacağımızdır. Bu ise esas olarak siyasi bir sorundur" diyor Harari.
Tehlikeli teknoloji
Financial Times gazetesine yazdığı bir makalede Harari, olağanüstü durumlarda tarihsel sürecin hızlı işlediğini ve normalde üzerinde yıllarca düşünülüp alınan kararların bir gecede alındığını vurguluyordu.
Hızla geliştirilen gözetim teknolojileri, üzerinde gerekli araştırmalar veya kamuoyu tartışmaları yapılmadan aceleyle kullanıma girebiliyor.
Harari, bunların yanlış ellerde, iktidar tarafından "herkes hakkında bilgi toplayan ve şeffaf olmayan bir şekilde kararlar alan topyekun gözetim rejimlerini kurumsallaştırmada" kullanılabileceği uyarısında bulunuyor.
Örneğin İsrail'de hükümet, bireylerin lokasyon bilgisine erişme konusunda sadece sağlık yetkililerinin değil, gizli servislerin de yetkilerini artırdı. Harari bunun Güney Kore'de pilot proje olarak uygulandığını, ama orada daha şeffaf adımlar atıldığını ifade ediyor.
Dünyanın en gelişmiş gözetim operasyonlarına sahip Çin'de ise karantinayı ihlal eden yurttaşları tespit edip cezalandırmak için yüz tanıma yöntemi kullanılıyor.
Harari bunun kısa vadede haklı gerekçelere dayandırılabileceğini, ama bu önlemlerin kalıcılaşması halinde riskler ortaya çıkacağını söylüyor:
"Hem sağlık alanında hem de ekonomik olarak hükümetlerin güçlü ve bazen de radikal uygulamalara başvurmasından yanayım. Ama bu, her şeyden önce, tüm halkı temsil eden hükümetler tarafından yapılmalıdır."
"Normal dönemlerde bir ülkeyi nüfusun yüzde 51'inin desteğini alarak yönetebilirsiniz. Ama böylesi zamanlarda herkesi temsil etmek ve herkese bakmak durumundasınız."
Devamı: BBC Türkçe