Fehime ALASYA
Zeytinyağında bu yılki rekolte birçok üreticinin yüzünü güldürürken, ihracatla ilgili umutları da bir kez daha yeşertti…
Bu yılki zeytinyağı üretiminin “iç piyasaya yetecek kadar iyi olduğunu” belirten Esnaf, Zanaatkâr ve Üreticiler Pazarlama Kooperatifi Başkanı Hürrem Tulga, ihracat konusunda ise “Talep yüksek, verim iç piyasaya yetecek kadar ama bu hiç ihracat yapmayacağımız anlamına gelmez” yorumunda bulundu.
Ticaret Odası Genel Sekreter Yardımcısı ve İdari Amir İzzet Adiloğlu ise güney ile yapılan ticarette, iç piyasa koşullarının belirleyici olduğunu bir kez daha anımsattı.
Hatırlanacağı üzere; yaz aylarında yoğun uğraşlar sonucu Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında Kıbrıs’ın güneyine zeytinyağı ihracatı yapılmış, ilgili kesimler ihracat konusunda kapının açıldığını ancak önceliğin iç piyasa olduğunu belirtmişti.
Benzer görüşte yine hem fikir olan Ticaret Odası ile Esnaf, Zanaatkâr ve Üreticiler Pazarlama Kooperatifi, iç piyasa, güneye ihracat ve ithalat konusundaki ince dengeyi özenle korumaya çalıştığını anlattı.
Bu yılki zeytinyağı rekoltesinden memnuniyet getiren ilgili çevreler, geçtiğimiz yıl Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında Kıbrıs’ın güneyine yapılan zeytinyağı ihracatının üreticinin moralini yükselttiğini belirtti.
Değirmenlerde hareketli günler…
Değirmen fabrikalarında ise uzayıp giden kuyruklar görüldü.
Hem üreticilerin hem de tüketicilerin oluşturduğu değirmen kuyruklarındaki vatandaşla konuşan YENİDÜZEN, fabrika sahibine de geçtiğimiz yıl ile bu yıl arasındaki rekolte farkını sordu…
Kimisi yağ çıkarmaya kimisi çıkan yağdan satın almaya geldi…
Kimi vatandaş bahçesindeki zeytin ağacından yağ çıkarmaya geldiğini anlattı, kimisi değirmenden taze yağ almak için geldiğini…
Yağını çıkaran vatandaş, ‘kendi ürettiği zeytinyağının tadının bir başka olduğunu’ anlatırken, yağı satın alan vatandaş ise ‘artık maaş yetiştiremez olduk’ diyerek genel olarak hayat pahalılığından dert yandı.
Markete girmeye korkar olduğunu anlatan bazı vatandaşlar, zeytinyağının geçen yıldan bu yana litresinde 20 TL’lik artış yaşandığını ifade ederek buna ‘şükreder’ olduğunu anlattı… “60 TL idi, 80 oldu, buna da şükür, ya diğer market ürünleri? Onları ne yapalım?” diye soran vatandaş, markete girmeye korkar olduğunu anlattı…
Esnaf, Zanaatkâr ve Üreticiler Pazarlama Kooperatifi (EZKOOP) Başkanı Hürrem Tulga:
“Talep yüksek, verim iç piyasaya yetecek kadar ama bu hiç ihracat yapmayacağımız anlamına gelmez”
Hem güneyden hem de kuzeydeki iç piyasada zeytinyağına olan talebin yüksek olduğunu kaydeden Esnaf, Zanaatkâr ve Üreticiler Pazarlama Kooperatifi (EZKOOP) Başkanı Hürrem Tulga, buna karşın rekoltenin istenilen seviyede olmadığını belirtti.
Genel olarak verimli bir yıl olmadığını anlatan Tulga, geçtiğimiz yıl güneye yapılan zeytinyağı ihracatını anımsatarak, “İnsanlar ürününe bakar oldu, kooperatifin varlığı bir moraldi, ihracat da bunu olumlu etkiledi.” yorumunda bulundu.
Bölge bölge rekolteyi değerlendiren Tulga, “Yüksek bir rekolte yok, Mesarya bölgesinde çok düşük, Girne’de ise hastalıkla ilgili büyük bir kaybımız oldu, benzer şikayetler Lefke’den de geliyor.
İskele ve Karpaz’da bakım ve budama olduğu için oradaki verimlilik daha iyi.” dedi.
Tulga, bu yıl turizmin de açılmasıyla ülkedeki üretimin ihtiyaca yetişip yetişmeyeceğinin de net olduğunu belirtti. Kıbrıs’ın kuzeyinde sadece zeytinyağı olarak 500 ton kadar bir piyasa ihtiyacı olduğunu dile getiren Tulga, rekoltenin de bu civarda olacağı tahmininde bulundu. Tulga, “Bu yıl hiç ihracat yapmayacağımız anlamına gelmez, sınırlı bir ihracat olacak. İç piyasayı korumalıyız ki ithalatın önünü kapatalım. Buna özen gösteriyoruz.” dedi.
“Dengeyi korumalıyız”
İhracat, ithalat ve iç piyasa dengesini korumak için büyük çaba sarf ettiklerini anlatan Tulga, ülkede zeytin üretimi, zeytinyağı ticaretine de güzel bir yönelme olduğunu belirtti.
Tulga, özetle şunları dile getirdi:
“Talep arttı ama buna çok fazla yanıt veremedik, bu ithalatın önünü kesmek yanında bir de sosyal sorumluluktur. Kooperatif dışında bu yıl kimsede ürün kalmamıştı.
İhracat-ithalat ve iç piyasa dengesini korumaya çalıştık.”
“İyi bir motivasyon sağladık, üretim artıyor”
“Bakım, sulama, bilinçli ilaçlama çok önemli. Üretici bunları yaparsa kazanıcının da olacağını bilmeli. Bu konuda ciddi adımlar atıldı, üretici istediğimiz noktaya yeşil hat tüzüğü ile geliyor. Bu motivasyonu sağladık, daha çok insanlar ağaçlarına bakım yapıyor, yeni zeytin ağacı da ekiyor. Giderler çok yükseldi, fiyatlarımız güney ile aynı oranlarda…”
Devlet desteği ihtiyaç…
“Devletin de bu tip üretimlere artık yüzünü dönmesi gerek, elektrik, su ücretleri, girdi maliyetleri gözden geçirilmeli. Güneyde üreticiye devlet desteği var, oradaki üreticiler daha çok kazanıyor. ”
Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Genel Sekreter Yardımcısı ve İdari Amir İzzet Adiloğlu:
“Güney ile yapılan ticarette, iç piyasa koşulları belirleyici”
Yeşil Hat tüzüğü kapsamında son yapılan geçişlerin ardından başka bir yeni satış gerçekleşmediğini kaydeden KTTO Genel Sekreter Yardımcısı ve İdari Amir İzzet Adiloğlu, güney ile yapılan ticarette, iç piyasa koşullarının belirleyici olduğu belirtti.
İhracatı etkileyici unsurlara da değinen Adiloğlu, şunları ifade etti:
“Örneğin, iç piyasadaki talep ve fiyat seviyesi veya güneydeki talep ve fiyat seviyesi güneye yapılan satışlarda önemli rol oynamaktadır. Ayrıca, hasat dönemi içinde olunması da bir başka etkileyici unsur olabilir.
Zeytinyağı özelinde ihracatın artması tamamen bu ürüne ilişkin kuzey ve güneydeki fiyat ve talep dengesin ile doğrudan ilişkilidir. Genel anlamda ise YHT kapsamında yapılan diğer ürünlerin ticaretinde bu yıl için kayda değer bir artış olmuştur.”
Aydın Zeytinyağları Değirmeni sahiplerinden Fatma Aydın:
“Değirmendeki yoğunluk geçen yıla göre daha fazla”
Güzelyurt’a bağlı Akçay bölgesinde faaliyet gösteren Aydın Zeytinyağları Değirmeni sahiplerinden Fatma Aydın, bu yılki rekolteden memnuniyet dile getirdi. Değirmendeki yoğunluğun geçen yıla göre daha fazla olduğunu anlatan Aydın, fiyatların da geçen yıla oranla fiyatların da girdi maliyetleri gibi arttığını anlattı.
Geçen yıl litresi 60 TL olan zeytin yağının bu yıl 80 TL’ye çıktığı bilgisini veren Aydın, “Ayçiçek yağındaki fiyatlara baktığınız zaman, zeytin yağı gibi faydalı bir yağda bu fiyatların olması sanrım çok normal…” dedi.
Aydın, “Çok zahmetli, girdi maliyetleri çok fazla, üretimi meşakkatli, bu fiyatlar normal…” dedi.
Zeytinyağına olan talebin de güzel olduğunu anlatan Aydın, “Verim geçtiğimiz yıla oranla daha iyi, Ekim ayı ortalarında yağan yağmurlar, zeytini çok olumlu etkiledi, verim bir anda güzelleşti, zeytinlere çok faydası oldu” yorumunu yaptı.
ÜRETİCİ: ‘DESTEK’ ŞART, REKOLTE GÜZEL!
Ercan Oyal: “Ağaçların bakımı, idamesi desteklense çok daha güzel verim alırız”
“Verim bu yıl daha az. Benim geçen yıl aldığım verim çok güzeldi, bu yıl daha iyi değil. Zaten çok iyi olması durumunda bile devlet desteği şart. İşçiliğin bir günlüğü 400 TL’dir. Su, elektrik parası derken çok az kurtarıyor. Tüm bu ağaçların bakımı, idamesi desteklense çok daha güzel verim alırız.”
Olgun Derya: “Sinek vurgunu, kırağı derken bu yılki üretimim düştü, elektrik ücretleri çok fazla”
“Her yıl ağaçların verimine göre rekolte değişiyor. Her yıl giderler artıyor, bu yılki verimimiz de güzel oldu. Her yıl ortalama bir ton yağ çıkarıyorum. Geçen yılki verim daha iyiydi, bu yıl kırağıdan zarar gördük. Sinek vurgunu, kırağı derken bu yılki üretimim düştü. Bahçede olan su kuyum beni bir nebze de rahatlatsa da elektrik ücretleri çok fazla… Devlet bu durumda üreticiyi desteklemeli.”
Cemil Bağkur: “Geçen yıl elimde neredeyse hiç zeytin kalmadı, ihraç etmek de aslında iyi bir çalışma”
“50 yılı aşkındır zeytin ve zeytinyağı üretimi içerisindeyim. Üretim geçmiş yıllara oranla çok fazla kolaylaştı, makineleşme gelişti, eskiden daha zordu. Nüfus arttı, üretimimiz arttı, satışlarımız arttı. Şimdi daha iyi kazanır olduk. Geçen yıl elimde neredeyse hiç zeytin kalmadı, ihraç etmek de aslında iyi bir çalışma. Devlet masraflara el atmalı. Gübre, su, elektrik parası çok fazla…”
VATANDAŞ: ÜRETEREK TÜKETMEK GİBİ YOK!
Alsev Güven: “Ne markete gidebiliyoruz ne de süt ürünleri alabilir olduk, zeytinyağındaki 20 TL’lik artış az bile!”
“Zeytinimiz olmadığı için her yıl buraya taze taze zeytinyağı satın almaya geliyorum. Geçen yıldan bu yana 20 TL bir artış oldu, buna da şükür… Ne markete gidebiliyoruz ne de süt ürünleri alabilir olduk. Yağı biraz az kullanıp idare edebiliriz de diğer market ürünlerinden nasıl kısalım? Artık maaş yetiştiremez olduk”
İsmail Araslı: “Tüketeceğimiz yağı çıkaracağız, verim güzel”
“Rekolte geçen yıla kıyasla daha fazla. Bu yıl tüketeceğimiz yağı fazlasıyla çıkaracağız. Maliyetli bir üretimdir, hobi maksadıyla yapıyorum, gelir amaçlı düşünmüyorum ama ülkede bu üretim desteklenmeli. Girdi maliyetleri, su parası çok fazla, bakımı zor…”
Mehmet Kadri: “Hiç yağ satın almıyoruz, üretmek güzel bir duygu, gençler bunu ihmal etmesin”
“Her yıl evin yağını ben çıkarıyorum, hiç yağ satın almıyoruz. Üretmek güzel bir duygu, gençler bunu ihmal etmesin. Babalarıyla, aileleriyle bir ağaç ekseler, onun meyvelerini toplasalar bunun zevki de tadı da farklıdır. Ben yıllardır bunu yapıyorum. Gençler bunlara önem göstermeli.”
Benice Akmen: “Kendi üretimimizden yiyoruz, asgari ücrete geçinen gençlerin Allah yardımcısı olsun”
“Bahçede 5, 6 tane ağacım var, onlardan her yıl kendi tüketimimizi çıkarıyoruz, çocuklara, torunlara da yetişiyoruz… Tüm aile kendi üretimimizden yiyoruz. Her şey çok pahalı, emekliliğimizle idare ediyoruz ama hem torunlarımın hem de sizin gibi asgari ücrete geçinen gençlerin Allah yardımcısı olsun… İnsanın kendi üretiminin tadı gene başka, gençler de bu keyfi yaşamalı..”
Ali Özberenk: “Ağaç ekmek, verim almak önce kendimiz sonra ülke faydası adına çok önemli”
“Kendi bahçemizdeki ağaçların zeytinlerini toplayıp değirmene geliyoruz, kendi yiyeceğimizi kendimiz çıkarıyoruz. Ailece toplanıp zeytin topluyoruz, hem muhabbet ediyor hem aile bütçemize katkıda bulunuyoruz, sosyalleşiyoruz… Bu aslında herkesin yapması lazım, ağaç ekmek, verim almak önce kendimiz sonra ülke faydası adına çok önemli. Hem hasat sırasındaki muhabbet hem de kendi evimin yağını üretmek beni mutlu ediyor.”