Firuzan Nalbantoğlu

Son günlerde Ada’nın kuzeyinde ortaya çıkan ‘elektronik sigara’ meclis gündemine bile girmişken, sigara, sigara bağımlılığı ve sigarayı bırakma yöntemleri ile ilgili bir röportaj yapmak istedik.  Bu konuyla ilgili pek çok kez röportajlar yapılıp yazılar yazılmış olması, sigaranın hem kişi hem de toplum sağlığına zararlı bir madde olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Özellikle ‘elektronik sigara’ ile ilgili söylenen şeyler hiç de iç açıcı değil. Biz de hem sigaranın tehlikelerini tekrardan hatırlatmak, hem elektronik sigaranın çözüm olmadığını anlatmak hem de sigarayı bırakmanın alternatif yöntemlerini konuşmak için IQS Sigara Bıraktırma Merkezi’nden Seral Devaşan ile konuştuk. Psikolog ve madde bağımlılığı danışmanı olan Seral Devaşan, IQS Sigara Bıraktırma Merkezi’nde, psikolog ve IQS terapisti. 2008 yılında hizmete giren IQS, İrlanda merkezli bir firma. Ada çapında, Güney Kıbrıs da dahil tek yetkili klinik Kuzey Lefkoşa’da bulunuyor. Dünyada 37 ülkede bulunan IQS, tüm kliniklerde %90’a varan bir başarı oranına sahip ve yan etkisi yok. Devaşan, sigaranın sağlıklı düşünmemize engel olan bir madde olduğunu söylerken, kullanıcıların sadece kendilerine değil etrafındakilere de zarar verdiğini vurguluyor.

Sigara içmek için bahaneler…
Adres: Öncelikle belki çok klasik bir soru ama öneminin sürekli vurgulanmasında fayda var. Neden sigarayı bırakmalıyız?
Seral Devaşan: Öncelikle bireysel sağlığımız ve toplum sağlığı için sigarayı bırakmalıyız. Bilindiği gibi, vücudumuza ciddi oranda zararları olan bir maddedir. Nikotin damarları büzüştürerek kan dolaşımı bozukluğuna sebep oluyor. Aynı zamanda, beynimizin fizyolojik yapısını bozuyor ve sigaraya bağlanmamıza sebep oluyor. Bunun dışında dumanında var olan karbonmonoksit gazı, vücuda oksijen girmesine engel oluyor. Oksijen yetersizliğinden dolayı, sigara içen kişilerin enerji seviyesi düşmüş olur. İnsanlar çoğu zaman nikotinin zararsız olduğunu düşünür. Fakat kalp krizi ve felç olma riskini arttıran madde nikotindir. Karbonmonoksit gazı ise aşırı solunduğunda ölümle sonuçlanabilir. Fiziksel zararların yanı sıra, sigarayı kesmek kişinin psikolojik olarak kendini daha iyi hissetmesini sağlar. Özellikle bağımlılıktan kurtulmak ve özgürlüğe ulaşmak, kişiye kendini daha iyi hissettirir ve özgüven artırıcı bir durumdur. Bir işi yapmadan önce ya da bitirir bitirmez, sigara bağımlıları sigara içme ihtiyacı hisseder ve hem vakit kaybeder hem de bütün kararları sigara verir.
“Sigara sağlıklı düşünmemize engel olan da bir maddedir…”
Hayatımızda hem iyi hem de kötü şeylerle karşılaşırız. Sigara bağımlıları İyi bir şey yaşadıklarında sigarayı ‘keyfine’ içtiklerini iddia ederler. Kötü bir şey yaşadıklarında ise ‘stresli’ oldukları için içtiklerini söylerler. Bu aslında tamamen vücudun fizyolojik yapısıyla alakalıdır. Bunlar sigara bağımlılarının yalnızca bahaneleridir. Vücut aslında o an komut verir ve sigara içilir. Yoksa bunun ‘iyi’ veya ‘kötü’ bir şeyle ilgisi yoktur. O an vücut sigara içilmesinin komutunu vermiştir ve kişi de tesadüfen iyi ve kötü bir olay yaşamıştır. Dolayısıyla sigara sağlıklı düşünmemize engel olan da bir maddedir.
-------------------------------
“Sigara kullanıcıları sadece kendilerine değil etrafındakilere de zarar veriyor”
Sigara kullanıcılarının dikkat etmesi gereken diğer nokta ise sadece kendilerine değil etrafındakilere de zarar verdikleridir. Bu durum pasif içicilik olarak bilinmektedir. Geçtiğimiz günlerde pasif içiciliğe örnek olarak sigarayı kesmek için merkezimize başvuran, karı-kocadan sigarayı hiç denememiş olan eşinde bile, yaptığımız test sonucu, hafif içicilik ortaya çıkmıştır. Kadının şikâyetleri arasında, öksürük, balgam ve horlama vardır. Sonradan, öğrendiğimize göre, kadının işyerinde de kapalı ortamda sigara içiliyormuş. Yani kadın hem evinde hem de işyerinde sigara dumanına maruz kaldığı için denememiş olmasına rağmen, hafif sigara kullanıcısı kategorisine girdi.

Havuzlu villa yerine sigara!
“Uzun yıllar sigara içmiş bir kişi için havuzlu bir villayı duman ettiğini söyleyebiliriz”
Bunlara ek olarak, sigarayı kesmenin manevi avantajlarının yanında maddi kazançlarını da hiçe sayamayız. Günde bir paket sigara içen bir kişi ayda ortalama 300 TL harcıyor. Bu miktar yılda yaklaşık 3,600 TL’ye denk geliyor. Uzun yıllar sigara içmiş bir kişi için havuzlu bir villayı duman ettiğini söyleyebiliriz.
Nikotin ve beyin
Adres: Peki sigara bağımlılığını tam olarak nasıl nitelendirebiliriz?
S.D: Sigara bağımlılığı, tütünün içinde bulunan ve böcek öldürücü olarak bilinen, nikotin maddesine bağlı olarak gelişen bir beyin hastalığıdır. Nikotin, beynin fizyolojik yapısını bozarak, kişiyi o maddeyi tüketmeden duramaz hale getirir. Sigara tüketimi olmadığında, kişiler fizyolojik yoksunluk belirtileri göstermeye başlarlar. Örneğin, can sıkıntısı, gerginlik, öfke, iştah açılması, konsantrasyon düşüklüğü, enerjisizlik ve cansızlık vs, yoksunluk belirtilerine örnek olarak gösterilebilir. Sigara bağımlılığı kişinin sigaraya olan toleransının gelişmesiyle de adlandırılabilir. Toleransın gelişmesi, kişinin aynı etkiyi alabilmek için daha fazla miktarda sigara tüketmeye başlamasıdır…

Adres: Şimdi biraz tedavi yöntemlerinden bahsedelim. Bunlardan bahsetmişken de son günlerde, meclisin bile gündemine giren ‘Elektronik Sigara’ mevzusuna değinelim.
S.D: Bir süredir ülkemizde rağbet görmeye başlayan elektronik sigaranın, nikotin bantları ya da sakızlarından hiçbir farkı olmadığını söyleyebiliriz. İçerisinde nikotin bulunan her ürün sağlığa zararlı olduğu gibi kişinin bağımlılığını durdurmuyor, aksine devam ettiriyor. Özellikle elektronik sigara el ve ağız tiryakiliğini de devam ettirdiğinden sigarayı kesme konusunda kişilere yardımcı olmuyor. Dünyanın bazı ülkelerinde yasaklanan bu ürünün normal sigaradan daha zararlı olduğu ortaya çıkmıştır. Yüksek dozlarda ağız kuruluğu, yüksek tansiyon, bulantı, kusma, titreme, havale ve hatta ölüme bile yol açabiliyor. Normal sigara içen biri sigarayı kestikten bir süre sonra akciğerleri hiç sigara içmemiş haline geri döner fakat elektronik sigarada bulunan maddeler akciğere yapışıyor ve ömür boyu yok olmuyor. Dolayısıyla elektronik sigara kullanan kişilerin ağız, dil, gırtlak ya da akciğer kanserine yakalanma riskleri daha yüksek oluyor. Nikotin, böcek öldürücü olarak bilinen bir maddedir ve içmeyen kişiler bile dumanını soluduğunda zarar görüyor. Bu konuyla ilgili çıkan en çarpıcı haber ise elektronik sigaraların bazı ülkelere ‘böcek öldürücü madde’ olarak girdiğiyle ilgili atılan iddialardır. Normal sigarayı kesmiş biri zararsızdır deyip elektronik sigaraya başlarsa hiç şüphesiz eski sigara içişine geri dönecektir. Ya da hiç sigara içme alışkanlığı olmayan biri zararsızdır deyip elektronik sigarayla sigaraya başlayabilir. Kapalı mekânlarda içildiği üzere bebeklerin olduğu ortamlarda çok tehlikelidir. Halkın bu konuda bilinçlenmesini ve sigarayı bırakmak için daha sağlıklı yöntemlere başvurmalarını öneriyoruz.
IQS ve Rise
Adres: Peki sigarayı bırakma yöntemlerine dönecek olursak, IQS nasıl bir yöntem?
S.D: IQS sigara bıraktırma programı, ‘rise’ adı verilen bir cihaz kullanılarak uygulanıyor. ‘Rise’ cihazı sayesinde, vücudumuzda hali hazırda var olan fakat sigaradan dolayı salgılanamayan ‘beta-endorfin’ hormonu salgılanmaktadır. Kulaktan beyine elektromanyetik dalga yayarak, beta-endorfin hormonlarının salgılanmasını sağlıyor. Bu hormonlar sayesinde sigara içilmeyen evrede yaşanılan fiziksel yoksunluk belirtileri önlenmiş oluyor. Can sıkıntısı, iştah açılması, konsantre düşüklüğü, öfkelenme, gerginlik hali, bu uygulamayla minimuma düşüyor. Reflexology bilimine dayanan sistem, ‘Pod’ ismi verilen metal çubuk şeklindeki bir cihazla kulağın belirli reflex noktalarına değdirilerek gerçekleşiyor. Metal çubuk sayesinde beyne elektromanyetik dalgalar yayılıyor ve böylece kişinin nikotine olan ihtiyacı önlenmiş oluyor. Kliniğin en önemli özelliklerinden birisi ise kişiye özel uygulama yapılmasıdır. Tedaviye başlamadan önce başvuranın sağlık durumuyla ve sigara içme alışkanlığıyla ilgili bilgiler alınır. Bu bilgiler doğrultusunda makine parametresini kişiye göre belirler. Her başvuranın 5 seans hakkı vardır. Fakat sigarayı kesmek için kişilerin 5 seansa ihtiyaçları olduğu anlamına gelmez. İlk seanstan itibaren sigara içme davranışı önlenir. Geriye kalan seanslar kontrol maksatlı yapılır. Çünkü sigarayı kestikten bir süre sonra stres kaynaklı tekrar başlayanlar olabilir. Böylesi durumlarda makinenin stres düşürücü etkisinden yararlanılır ve kişinin tekrar sigaraya başlaması durdurulmuş olur. Hiçbir yan etkisi olmayan bu uygulama hamileler ve kalp pili kullananlar dışında herkese yapılabilir.

Adres: Kilo alırım korkusu için ne söyleyebilirsiniz?
S.D: Birçok kişi kilo alacağı korkusuyla sigarayı kesmeye yeltenmiyor. Fakat RİSE cihazının iştah açılmasını önleyici etkisi ile bu sorun ortadan kalkmış oluyor. Ayrıca sigarayı kestikten sonra kilo verip daha fit vücuda ulaşan kişiler göz ardı edilemez derecededir. İşte biz de IQS Sigara Bıraktırma Merkezi olarak, kliniğimize başvuran herkese seçenekler arasından tercih ettikleri spor salonlarından, dans okullarından ya da sağlık merkezlerinden 1 aylık hediye üyelik vererek sağlıklı yaşama teşvik ediyoruz. Düzenli egzersiz kişinin kendini iyi hissetmesini sağladığı gibi, zararlı toksinlerin vücuttan atılımını da hızlandırıyor.
Sigarayı kesmeye karar vermek, sorgulanacak değil, kutlanacak bir durumdur. Emin olun kestikten sonra bunu neden daha önce yapmadığınızı kendinize soracaksınız.