Kıbrıs’ın kuzeyinde siyasi iktidarı koruyabilmenin en önemli araçlarından biri “dağıtım” düzenidir.
Özel izinler…
İmtiyazlar…
İstihdamlar…
Terfiler…
Yurttaşlıklar…
Araziler…
İhaleler…

Kontrolün bağımsız otoritelerde değil siyasilerin iki dudağı arasında olması bu eğreti düzenin vazgeçilmezidir. Üstten alta ölçüsüz menfaat dağıtılırken, bunun karşılığında da alttan üste siyasi destek sağlanır.

Daha fazla demokrasi, irade ve haysiyet, plan ve proje odaklı bir gelişim yerine çok daha fazla rant ve menfaat tercih edilir.
“Ulusal” maskeli siyaset böyle ayakta kalır.

***

Her dönemin yeni fırsatları vardır!
Bir de her dönemin insanları…
“Her partili…”
Çünkü kriterler, ihtiyaçlar, standartlar, koşullar öncül ya da önemli değildir.
Şeffaflık yoktur.
Toplumsal bir talep de değildir bu!

Ya sırasını savmış, böylesi bir anlayışla kendi meselesini halletmiş insan çoktur…
Ya da sırasını bekleyen…

“El altından iş halletme” kültürü kurumsallaşmıştır.
Adalet ve fırsat eşitliği içerisinde hukuksal süreçler yerine “minnet” yaratacak çok özel hareketler beklenir.
Böylece “işinizi halleden” kişi de “iyi siyasetçi” sıfatını hak eder (!)

***

Son zamanlarda dağıtım borsasının gözdesi “üniversite izinleri” olmuştu.
İzinler alındı, devredildi, satıldı; eğitim ya da öğrenimle ilgisi olmayan pek çok insan hem dönümlerce arazinin üzerine kuruldu hem de özel imtiyazlardan yararlandı.

Benzin istasyonu izinlerini anımsayınız geçmişte…
“T” izinlerini…
Sanayi arazilerini…
Siyasi hesaplarla üleşildi tümü…
Halledildi (!)

***

Şimdilerde Kıbrıslı Rumların kuzeye yoğun gelişleriyle oluşan yeni bir rant alanı var.
Araç sigortaları!
Ocak-Eylül döneminde adanın güneyinden kuzeyine 5 milyon 807 bin geçiş yapıldığını biliyoruz.
Araçlı geçişler de epey fazla…
Hepsi sigorta istiyor ve günbegün bu rakamlar artıyor.
Barikatlarda iş yapmak üzere kurulu sigorta şirketleri var!

***

Üstelik!..
Güneydeki Euro rakamlar kuzeyde de aynen uygulanıyor.
Tek farkla…
Sigortalarken rakamlar aynı..
İş teminata geldi mi farklı!

Ne ayıp, düşünsenize, bir Kıbrıslı Rum kuzeyde kaza yapsa ve yolcular yaralansa, sigorta kapsamıyor.

Güneyden gelen yolcunun canı Allaha emanet!

Güneyde 25 euro araç sigortası karşılığı 1.2 milyon euro teminat var.
Kuzeyde 500 bin TL teminat…

45 euroya 365 gün sigorta yapmak, Kıbrıslı Türklere…
Kıbrıslı Rumlara, 25 euroya sadece bir ay…
Fırsatçılık ve vurgun değil mi?

En önemli utanç şu…
Güneyde yapılan sigortada 38 milyon euroya kadar yolcular da sigortalı!
Kıbrıslı Türk bir yolcu, güneyde, sigortalı…
Oysa…
Kuzeye gelen Kıbrıslı Rum yolcular sigorta kapsamının dışında…

İş parayı almaya geldi mi “eşitlik…”
“O 25 Euro alırsa ben de o kadar alırım…”
Ama iş zararı karşılamaya geldiğinde arada büyük bir fark var.

Güneye gelen yolcunun canı Allah’a emanet!
Çünkü “devlet” göstermelik burada…
O nedenle “külliye” inşa ediliyor zaten, daha fazla “dua” için!
“Tanrı bizi ve herkesi korusun” diye…

Yeni ‘sigorta’ izinleri! Nereye kadar?

Sigorta şirketlerinin kuruluşuna yönelik eski tüzükte 2 milyon TL sermaye şartı vardı.
Komik bile değil!
4 milyon TL de “Reasürans Şirketi” için!

Reasürans dedikleri “sigortanın sigortası.”
Sigorta edilmiş riskin, belli bir kısmının veya tamamının yeniden sigorta edilmesi…

Kamusal sigorta şirketlerimiz var, onları “reasürans” yani “tepe sigorta” yapmak yerine, bu işin kaymağı da özel isimlere gidiyor.

***

Sigortalarla ilgili Tüzük değişikliği gündeme geldi…
Bakanlar Kurulu’na giden ilk öneri, kuruluş sermayesinin 2 milyondan 20 milyon TL’ye çıkartılması oldu. Reasürans için de 40 milyon TL önerildi.

Bakanlar Kurulu bu rakamları aşağıya çekti.
Sigortalar için kuruluş sermayesi 10 milyon TL oldu, reasürans için de 30 milyon.
Tüm bunlar yaşanırken, yeni izinler verildi tabii…
5 yeni sigorta şirketinden söz ediliyor, 1 de reasürans…
Neler oldu, perde gerisinde neler döndü, gün yüzüne çıkacak elbette!

“Sigortacılık için bağımsız otorite şart”

Yıllarını bu sektöre adamış, deneyim sahibi bir sigortacıyla konuşuyorum.
“300 bin euro sermaye ile sigorta şirketi mi kurulur? 2 arabanın sigorta değeri bu… Olmaz… Sürdürülemez... Sigortacılık ancak sermaye yapısı ve öz kaynakları güçlü, güvenli, kurumsal olursa sürdürülebilir.”

Deneyimli sigortacı, sektörün yönetilmesi için bağımsız otoriteyi gündeme getiriyor.
“Siyasetin yönettiği bir kontrol mekanizması yerine bağımsız bir otoritenin yönettiği, merkez bankasının da etkin olduğu bir yapı şarttır. 11 milyon nüfuslu Azerbaycan’da 14 sigorta şirketi var, Kıbrıs’ın kuzeyinde 40… Sektörün disiplini kalmadı. Yalnızca geçişler için sigorta şirketi kuruluyor.”

İddialar ciddi…
“Tek bir geçiş noktasının yıllık getirisi 350 bin eurodur. Çünkü nerdeyse sıfır hasar ödenir. Kıbrıslı Rumlar kuzeyde pek kaza yapmıyor. Sadede araç sigortacılığı üzerine kurulu şirketler var. Tarım sigortası yapmıyor, özel sağlık sigortası yapmıyor. Bir karı, kocadan oluşan iki kişilik şirket var. İki, üç kişiyle şirket mi olur, rezilliktir.