Hasan Sarpten
[email protected]

Kıbrıs adası Avrupa ve Afrika kuşlarının göç yolu üzerinde bulunması nedeniyle çok önemli bir konuma sahiptir. Yerli kuşlarımız yanında her yıl ilkbahar ve sonbahardaki göç dönemlerinde ise yüzbinlerce göçmen kuş ülkemizin hava sahasını kullanmaktadır. Yazın yumurtlamak için gelen 27 türün yanısıra rastlantısal olarak gelen 51 tür kuşu ve ayrıca göç ederken Kıbrıs’ı kullanan 220 kuş türü her yıl düzenli olarak göçlerini yapmaktadır. Buna sürekli adamızda konaklayan yerli kuş türlerimizi de dahil edersek Akdeniz’in doğusunda küçük bir ada ülkesi olan Kıbrıs’ta 400’den fazla kuş türünün barındığı rahatlıkla söylenebilir.¹

Dağlarımız, kıyılarımız, sulak alanlarımız, ormanlarımız ve ovalarımız tüm bu kuşların nefes aldıkları, dinlendikleri ve hatta üredikleri yerleri oluşturmaktadır. Su kuşları sulak alanlarımızda, küçük kuşlar ovalık ve orman alanlarımızda, yırtıcı kuşlar orman alanlarımız ve kayalık (tepe ve dağlarda) alanlarımızda yaşarlar ve üreme yapanlar da bu bölgelerde ürerler. Karpaz bölgesi kuş popülasyonumuzun büyük bir kısmını barındırken, Girne bölgesi dağlık alanlarında özellikle yırtıcı kuşlar çoğunluktadır.

İnsanı Büyüleyen Kuşlar

Sayıları 40 adeti bulan sulak alanımızda ise su kuşları barınır ve pelikanlardan ördeklere varıncaya kadar bir çok türe ev sahipliği yapar.  Sulak alanlarda gözlemlenebilen ve kış ziyaretçisi olarak adlandırabileceğimiz kuşlar arasında en büyüleyici olanı ise tartışmasız flamingolardır. Flamingolar büyük topluluklar halinde, durgun sulara sahip göl, tuz gölü, ya da lagünlerde yaşarlar. Diğer hayvan türlerinin az bulunduğu, sıra dışı doğa koşullarının bulunduğu yerlere gelirler. Örnek olarak tuz gölleri ya da alkalik içerikli göller verilebilir. Kısacası, bu kuş türü tuzlu ve sodalı sığ sularda yaşar.

Bu nedenle, flamingolar Kıbrıs’ta da yoğunlukla Larnaka Tuz Gölü’nde gözlemlenebilen kuşlardır. Adanın kuzeyinde ise Mağusa Sulak Alanları’ndan özellikle Gülseren Sulak Alanı’ında da yılın bu mevsiminde flamingoları rahatlıkla görebilirsiniz. Hatta, çok şanslıysanız diğer sulak alanlarda ya da kolaylıkla besin bulunabilen Haspolat Arıtma Tesisi’nde de zaman zaman flamingolara rastlayabilirsiniz.

Tek Cins, Altı Tür

Flamingo; Phoenicopteriformes takımının flamingogiller familyasından Phoenicopterus cinsini oluşturan 6 kuş türünün ortak adıdır. Tek bir cins (Phoenicopterus) ve onun altındaki 6 türden oluşur. Flamingolar, uzun ve ince bacaklara, yine uzun, eğri bir boyuna ve rosa rengi tüylere sahiptir. Sığ suların çok uzun bacaklı, uzun boyunlu, küçük kafalı, harikulade kuşları olan flamingolar başını ileriye ve bacaklarını geriye doğru olağanüstü bir biçimde uzatıp, ince ve uzun bir şekil alarak uçar.²

Belirgin özelliklerinden biri kıvrık bir gagalarının olması ve bunun üst kısmıyla daldırıp da, yiyeceklerini su ya da çamurdan çıkarırken filtre vazifesi görmesidir. Erişkinlerinin gövdesi soluk pembe-beyaz renkli, kanatları koyu kırmızı ve siyahtır. Henüz erişkinliğe ulaşmamış ergen flmingolar ise daha mat ve kirli gridir. Tüylerindeki kırmızı renk tonları, yedikleri yiyeceklerin içerdiği karotin miktarına göre değişir. Esaret altındaki genç kuşlar, çok az karotin içerikli besinler aldığından beyaz tüylere sahiptirler.

Kıbrıs’ta Flamingo Zamanı

Flamingolar Afrika, Güneybatı ve Orta Asya, Güney Avrupa Güney ve Orta Amerika'da görülürler. Bulundukları ortamda kuş gruplarının birey sayısı 1 milyonu bulabilir. Güney İspanya ve Güney Fransa'da da kuşun en büyük ve yaygın türü olan rosa flamingo (Phoenicopterus roseus) kuluçka zamanı görülürler. Bu tür 130 cm boyunda olup Afrika, Asya ve Güney Avrupa'da yaşarlar. Almanya'nın Hollanda sınırında ise çeşitli flamingo türlerinden bir koloni yaşar ki bu koloni Dünya'nın en kuzeyde yaşayan kolonisidir.³

Anadolu'da daha çok ‘Allı Turna’ adıyla bilinen flamingolar uçuşu, duruşu ve hareketleriyle her anlamda insanı büyüleyen kuşların başında gelir. Pembe-kırmızı renkleriyle kur dansı yapan flamingo erkeklerine genellikle dişiler de eşlik eder. İşte, flamingolar adını uzun bacaklarıyla sergilediği bu dans performansının figürlerinin benzetildiği ünlü flamenk dansından alır. Şimdi, ayağınıza kadar gelmiş bu muhteşem kuşları görmenin tam zamanı. Eğer hala çıplak gözle bir flamingo görmediyseniz Kıbrıs’ta yılın bu zamanını sakın kaçırmayın...

Kaynaklar

1. N.Türkseven (2012), Kıbrıs’ın Kuşları, 1.Basım, Lefkoşa
2. https://med.ege.edu.tr/capaci/birds01.html
3. https://www.trakus.org/kods_bird.html

Fotoğraflar

https://biodiversitycyprus.blogspot.com/2015/07/greater-flamingo-phoenicopterus-roseus.html