Dr. Hülya Vahedi
İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı

Ağız kuruluğu, göz kuruluğu ve parotis gibi büyük tükrük bentlerinde şişme yapan bir hastalıktır. İlk kez 1933 yılında Heinrich Sjögren isimli İsveçli bir doktor tarafından tanımlandığı için hastalığa onun ismi verilmiş. 

Nedeni tam bilinmemektedir. Otoimmün dediğimiz bağışıklık sistemi ile ilgili bir hastalıktır. 

Kadınlarda erkeklere oranla 9 kat daha sık  görülmektedir. 30-50 yaşlar arasında ortaya çıkmaktadır. Toplumlarda  her yüz kişinin birinde ya da dördünde görülebilmektedir. 

Hastalık 2 türlüdür;

1.  Primer Sjögren. Burada hastada sadece Sjögren hastalığı vardır. 

2. Sekonder Sjögren. Burada ise beraberinde Romatoid artrit, Sistemik Lupus, Skleroderma gibi başka bir Romatolojik hastalık daha vardır. 

Sjögren hastalığı belirtileri nelerdir:

1. Sicca semptomları dediğimiz göz kuruluğu, ağız kuruluğu, parotis gibi büyük tükrük bentlerinde şişme, dysparonia, deride kuruma.

2. Sistemik bulgular dediğimiz eklem ağrısı, eklem şişmesi, yorgunluk, halsizlik, nadir olarak akciğer, böbrek, sinir sistemi, damar iltihap bulguları, lenf bezlerinde şişme. 

Hastalığın esas patolojisi tutulan organların lenfosit denilen bağışıklık sistemi hücreleri tarafından infiltre edilmesidir. Bu infiltrasyon nedeniyle tükrük ve göz yaşı bezlerinin yapısı bozulmakta ve yeterince  göz yaşı ve tükrük salgılanamamaktadır.

Hastalarda gözyaşı azalması sonucunda gözlerde kuruluk hissi, gözlere toprak kaçma hissi, kaşıntı, yapışma hissi, yanma gibi belirtiler olmaktadır. Tükrük salgısı azaldığı için de ağız kuruluğu, kuru gıdaları yutmada zorluk, tad duyusunda değişme, ağızda yanma, diş çürüklerinde artma olmaktadır. 

TEŞHİS

Teşhis nasıl konmaktadır:  Ağız ve göz kuruluğu, halsizlik, yorgunluk, tükrük bezlerinde şişme, eklem şikayetleri olan hastalarda Sjögren hastalığı araştırılmalıdır. Eğer dikkat edilmezse hastalığın teşhisi çok geç olmaktadır ve hastalar sıkıntılar yaşayabilmektedir. Göz yaşı ve tükrük miktarını gösteren özel testler, alt dudaktan minör tükrük bezi biopsisi tanı koymak için yapılmaktadır. Ayrıca kanda bazı antikorlar araştırılmaktadır. Kanda sedimantasyon gibi iltihap testleri ve gama globulin, cryoglobulin gibi testler araştırılmaktadır. Tüm bu testler yanında hastanın muayenesi ile de hangi organların etkilendiği saptanmaktadır. 

Başka neler ağız ve göz kuruluğu yapabilmektedir; Allerji ve depresyon ilaçları, dehitratasyon, kontrol edilemeyen diyabet, baş ve boyun bölgesine radyasyon almak, tükrük ve lenf bezlerinin diğer hastalıkları 

TEDAVİ

Tedavisi nasıl yapılmaktadır;

Hafif vakalar yanında tutulan organlara göre daha ağır vakalar olabilmektedir. İlaç tedavisi buna göre düzenlenmektedir. Antimalaryal ilaçlar, düşük dozlu kortizon, bazan yüksek doz kortizon ve bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaçlar hastanın bulgularına göre verilebilmektedir. Uzman doktorların yakın takibi gerekmektedir. Suni gözyaşı damlaları ve suni tükrük salgısı preparatları mutlaka kullanılmaktadır. Göz ve ağız kuruluğunu artıracak ilaçlardan kaçınılmalıdır. Fazla bilgisayar kullanımı, vantilatör kullanımı göz kuruluğu yapabileceği için sınırlanmalıdır. Şekersiz çiklet, bol su içilmesi, bazı tükrük salgılatan kolinerjik ilaçlar yararlı olmaktadır.