Feminist Atölye (FEMA)
[email protected]

 !
1. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Mekanizmasının Kurulması:

İlgili STÖ’ler ile birlikte Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ile ilişkili her konuda gerekli bilgi toplama, istatistiki veri düzenleme ve araştırma faaliyetlerini yürütecek, TCE konusunda makro plan ve politikaların formüle edilmesi ve uygulamasında bilfiil çalışacak ve ülke düzeyinde TCE ile ilgili gerekli yasal ve kurumsal düzenlemeleri planlayacak TOCEM’in kurulması için gerekli hazırlık ve toplantıların yapılması. İlgili STÖ’ler ve kurumlarla işbirliği ağları oluşturulması.

2. Cinsiyet Odak Noktalarının Kurulması:

Bakanlık ve beledi düzeylerde, toplumsal cinsiyet eşitliği uygulamalarının plan ve programlara aktarılmasını sağlama anlamında bir icra kurumu, hukuki ve ekonomik danışmanlık hizmeti verme anlamında da bir bilgi noktası (info point) gibi çalışacak CON’ların kurulması için Türkiye ve Avrupa ülkelerindeki en iyi uygulama (best practices)örneklerini incelemek, ilgili STÖ’ler ile işbirliği yapmak.

3.Kolluk Güçlerinde Kadına Yönelik Şiddeti Önleme Birimi Kurulması:

Fiziksel ve cinsel şiddet suçları başta olmak üzere, Kadına Yönelik Şiddet ve toplumsal cinsiyet temelli her türlü şiddeti önlemek, takip etmek ve ortadan kaldırmak amacıyla Polis Teşkilatı içerisinde özel birimlerin oluşturulması, ilgili konuda çalışacak personelin şiddet türleri, yasal mevzuat, kovuşturma- ifade alma yöntemleri vb. konularda özel eğitime tabi tutulması.

4. Sağlık Birimlerinde Kadına Yönelik Şiddete Müdahale Birimleri Kurulması:
Kadına Yönelik Şiddet ve toplumsal cinsiyet temelli her türlü şiddet vakaları sonucunda ortaya çıkan ağır fiziksel ve psikolojik hasarları anında rapor edecek, bu vakalara yaşanan şiddetin içerik ve niteliğine göre müdahale edecek, kolay hareket edebilen- mobile özel ünitelerin Sağlık Birimlerinde kurulması, ilgili konuda çalışacak personelin şiddet türleri, yasal mevzuat, raporlama vb. konularda özel eğitime tabi tutulması.

              5. Ombudsperson Makamında TCE Masası kurulması:
Ombudsperson makamında, TCE ile ilgili her türlü yasal başvuru ve şikayeti değerlendirecek özel bir masa kurulması ve bu masanın ilgili konuda uzman (tercihen kadın) bir görevli tarafından yürütülmesi.

      6. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı’nın hazırlanması:
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı’nın hazırlanması için 2 yılda 1 ülke düzeyinde TCE Makro-Plan ve Politikalar Kongresi düzenlenmesi. Bu kongre ekonomi, sağlık, çevre, maliye, eğitim, çalışma hayatı, yasal mevzuat, sosyal ve kültürel politikalar konusunda TCE’yi sağlamaya yönelik bir Şura gibi işlev görmeli, aynı zamanda ilgili konularda çalışma yapan devlet personeli  ile sivil toplum temsilcilerini bir araya getiren bir kongre olmalıdır.

     7. Sosyal Hizmetler Dairesi’nin yeniden yapılındırılması:
Sosyal Hizmetler personeli TCE yaygınlaştırma (gender mainstreaming) eğitimine tabi tutulması, Sosyal Hizmetler Dairesi içerisinde engelli, yoksul, tek ebeveyn, boşanmış, işsiz vb. dezavantajlı konumda olan kadınlara (ve varsa çocuklarına) gerekli hizmeti sunacak özel birimlerin kurulması için yeniden yapılanmaya gidilmesi.

8. Kamu Yönetiminde eşitliğin sağlanması:
1) Kamu kurumlarında çalışan personelin istihdamında ve çalışılan her kademede (üst düzey kamu görevliliği dâhil) cinsiyet eşitliğinin en az %40 oranına çıkacak şekilde düzenlenmesi
      2) Kabine, kamu görevi ve uluslararası temsiliyette yapılacak atamalarda kadınlar için en az %40 oranında bir kotanın benimsenmesi
      3) Mobbing (iş yerinde taciz/yıldırma) suçları başta olmak üzere, iş yerinde kadına yönelik her türlü şiddeti önleyecek yasal düzenlemelerin yapılması. Ör. AB direktiflerinde de belirtilen “ispat yükümlülüğünün” (burden of proof) yer değiştirilmiş şekilde uygulanmasına ilişkin düzenlemelerin İş Yasası ve Ceza Muhakemeleri Usulü Yasası’na dâhil edilmesi. 

     9. Eğitim Sisteminde düzenlemelere gidilmesi:
     1) Genelde insan hakları, özelde ise kadın hakları ile ilgili derslerin temel eğitim düzeyinde zorunlu ders olması
      2) Öğretmenlerin TCE eşitliği ve insan hakları konusunda hizmet-içi eğitime tabi tutulması. Ör.  Birleşmiş Milletler ve Sabancı Üniversitesi işbirliği ile Türkiye’de belli pilot bölgelerde uygulanan Mor Sertifika Programı gibi programların uygulanması
3) Okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim programlarında kullanılan ders kitaplarının içeriğinin gözden geçirilerek toplumsal cinsiyet rollerinin eşitliğe dayalı olacak biçimde yeniden düzenlenmesi
4) Ortaöğrenimden itibaren öğrencilere cinsellik, öz bakım ve üreme hakları ile ilgili temel bilgilerin verilmesini sağlayacak derslerin zorunlu olması
5) Doğum kontrol yöntemleri, doğurganlık hakları ve üreme sağlığı ile ilgili halkı eğitici programların beledi ve genel düzeyde yaygınlaştırılması

10. Çalışma yaşamının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği gözetilerek yeniden düzenlenmesi:
1) Tüm ekonomik sektörlerde cinsiyet ayrımcılığına sebebiyet veren koşulların ortadan kaldırılması için kadın istihdamını teşvik edici özel önlemler alınması.
2)Ev eksenli çalışan kadınlar başta olmak üzere, sosyal güvenlik haklarından yoksun çalışan kadınların güvenceli çalışma koşullarına kavuşturulması için politika geliştirilmesi. Bu bağlamada ILO C-189 nolu sözleşmenin KKTC Meclisi’nde kabulünün sağlanması
3) Kadınların girişimciliğinin desteklenmesi için düşük faizli mikro kredi imkanları ile kadın kooperatifleşmesinin teşvik edilmesi
4) Kadının istihdam alanındaki fırsatlarının eşitlenmesi için çocuk kreşleri ve yaşlı bakım merkezleri, güvenli toplu ulaşım ve cinsiyet ve toplumsal cinsiyet temelli şiddete karşı güvenlik ve bilgiye erişim gibi sosyal ve ekonomik koşul ve hizmetlerin oluşturulması
5) Hamile kadınların çalışma yaşamında ayrımcılığa maruz kalmasını önleyici yasal önlemlerin alınması
6) Doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra bir yıl süresince, işten çıkarılmanın yürürlüğe konmasının yasaklanması
7) Hamilelik sebebiyle haksız yere işten çıkarıldığı tespit edilen kadınların çalışma sürelerine bakılmaksızın görevlerine iade edilmelerinin sağlanması
8) Çalışan her kadının doğum izninin en az 14 hafta olması
9) Ebeveyn izninin yasal düzenlemelere dâhil edilmesi
10) İş ilanlarındaki cinsiyet ayrımcılığının engellenmesi
11) Mobbing (iş yerinde taciz/yıldırma) suçları başta olmak üzere, iş yerinde kadına yönelik her türlü şiddeti önleyecek yasal düzenlemelerin yapılması. Ör. AB direktiflerinde de belirtilen “ispat yükümlülüğünün” yer değiştirmiş şekilde uygulanmasına ilişkin düzenlemelerin (burden of proof) İş Yasası ve Ceza Muhakemeleri Usulü  Yasası’na dâhil edilmesi. İş yerlerinde cinsel tacizin tanımının bir dizi istenmeyen davranışı içerecek şekilde kapsamlandırılması

11. Sağlık alanında düzenlemelere gidilmesi:
1) Kürtaj vakalarında ebeveyn ve eş rızasının kaldırılması. Devlet hastanelerinde belli koşullarda ücretsiz kürtaj uygulamalarına ilişkin düzenlemelerin yapılması.
2) Hamileliğin sona erdirilmesi için belirtilen ilk on haftalık sürecin uzatılması, birçok ülkede yürürlükte olan 18 veya 24 hafta sınırının getirilmesi
3) Ceza Yasası’nda geçen “Hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil durumlarda, bu durumu saptayan doğum ve kadın hastalıkları uzmanı tarafından hamileliğin sona erdirilmesi halinde; en geç yirmi dört saat içinde hamileliğine son verilen kadının kimliği, yapılan müdahale ve müdahale yapılmasını gerekli kılan durumların Sağlık Müdürlüğüne bildirilmesi” koşulunun kaldırılması
4) Kürtaja alternatif doğum kontrol yöntemleriyle ilgili kadınlara ücretsiz danışmanlık sunulması
5) Doğal doğumların yararlarıyla ilgili farkındalık artırma programlarının hayata geçirilerek sezaryenle yapılan doğum sayısının düşürülmesi
6) Acil olmayan sezaryen ameliyatları için ‘ikinci bir görüş’ alınmasının zorunlu kılınması

12. Kadına yönelik şiddete son vermek için gerekli hukuki düzenlemelerin tamamlanması:
1) Ceza Yasası’nda tecavüz suçunu da düzenleyen ahlaka aykırı suçlar başlıklı bölümün tamamının gözden geçirilerek, cinsel suçlar olarak değiştirilmesi. Bölüm içerisinde düzenlenen suçlarda namus ve ahlak gibi kelimeler yerine kişi dokunulmazlığı ibaresinin kullanılması.
2) Tecavüzün tanımının penisin vajinaya nüfuz etmesiyle sınırlı kalmamasının sağlanması
3) Yasadaki rıza tanımının, zorlama ve tehdit sebebiyle kadının boyun eğmek zorunda kaldığı durumların olabildiğince kapsamlı bir dökümünü de özellikle içermesi ve tanımda bu durumlarda rızanın geçersiz olduğunun belirtilmesi.
4) Mağdurların cinsel ilişkiye rızaları olmadığını kanıtlamak için herhangi bir darp raporu sunmak zorunda kalmamaları, kadının beyanının esas kabul edilmesi.
5) Rıza yaşı altındaki kız çocuklarıyla olan cinsel ilişkinin ciddi bir suç olarak ele alınması ve daha büyük kız çocuklarıyla olan cinsel ilişkinin daha az ciddi olarak ele alınmaması
6) Şiddet mağdurlarına koruma, psikolojik ve hukuki danışmanlık ile rehabilitasyon programlarının ücretsiz bir şekilde sağlanması

13. Ev içi şiddetin engellenmesi:
1) Ev içi şiddetin Ceza Yasası altında açıkça suç olarak düzenlenmesi. Bu düzenlemeyi yapmak amacıyla 5 Aralık 2011 tarihinde KKTC Meclisi tarafından onaylanan Avrupa Konseyi Kadına Yönelik Şiddet ve Ev içi Şiddetin Önlenmesi’ne Dair Sözleşmenin yasalaşmasının sağlanması
2) Şiddet mağdurları için sığınma evi kurulması gibi inisiyatiflerin desteklenmesi
3) Mağdurlara rehberlik ve rehabilitasyon programları sunulması

14. Kadın ticaretinin engellenmesi:
1) Her türlü insan ticaretini yasaklayan, suç kapsamına alan ve mağdurlara uzmanlık gerektiren her türlü yardımı sağlayacak birimlerin kurulmasına imkân tanıyacak yasal düzenlemelerin hazırlanması
2)Bu düzenlemeye paralel olarak seks işçilerinin haklarını düzenleyen bir yasa çalışması yapılması. Seks işçiliğinin bir meslek olarak yasada kabul edilmesi ve seks işçilerinin diğer çalışanlar gibi sosyal güvenlik, izin, emeklilik, sendikalaşma vb. haklara sahip olması
3) Emniyet görevlileri ve potansiyel mağdurlarla doğrudan temas halinde olan görevlilere mağdur teşhisi teknikleri konusunda eğitim verilmesi
4) Yetkililer ve halk arasında insan ticareti hakkında farkındalığı yükseltme çalışmalarının yürütülmesi ve bu alanda faaliyet gösteren sivil toplum örgütlerinin desteklenmesi

15. Anayasa ve Yasalarda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği gözetilecek şekilde düzenlemelere gidilmesi
1) Yurttaşlık Yasası’nın evlilik yoluyla yurttaşlık kazanmada cinsiyete dayalı ayrım gözetilmeyecek şekilde değiştirilmesi
2) Anayasa’nın kadın ve erkek eşitliğini kapsayacak şekilde değiştirilmesi ve cinsiyet temelli ayrımcılığa karşı bir hükmün eklenmesi
3) Anayasa’da 35. maddenin “anne” kelimesini içermeyecek şekilde değiştirilmesi
4) Anayasa’da 50. maddenin ya erkekleri de içerecek ya da kadınları içermeyecek şekilde düzeltilmesi
5) Evlilik için asgari yaşın erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da 18 olması yönünde 1/1998 numaralı Aile (Evlenme Boşanma) Yasası’nın 6. maddesinin değiştirilmesi
6) Aile Yasası’nın 35. maddesinin eşlerin ortak bir aile soyadı üzerine anlaşamadığı durumlarda iki eşin de kendi soyadlarını tutabilmelerini sağlayabilecek şekilde değiştirilmesi
7)Aile Yasası’nın 36. Maddesinde düzenlenen Koruma Emri maddesindeki “evli veya boşanmış” ibarelerinin daha geniş bir şekilde düzenlenmesi. Bu bağlamda partner veya sevgili gibi birliktelikler içinde yaşayan bireyleri de kapsayan şekilde değiştirilmesi
8) Sosyal Sigortalar ve Sosyal Güvenlik Yasaları’ndaki eşitlikle bağdaşmayan maddelerin değiştirilmesi
9)KKTC Meclisi’nde geçirilen onay kanunu ile iç hukukun bir parçası haline getirilen Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) ve Kadına Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi Sözleşmesi temelinde belirlenen kıstaslara uygun yasal değişikliklerin yapılması. Kadına Yönelik Şiddete ilişkin kurumsal düzenlemelere yer veren özel bir yasanın hazırlanması.