Suriye’den kayıp yakınlarının oluşturmuş olduğu ortak bir koalisyon olan “Truth and Justice Charter” yani “Gerçek ve Adalet Sözleşmesi” adlı örgütle, geçtiğimiz Cuma sabahı (28 Nisan 2023), Ledra Palace Oteli avlusundaki “iki toplumlu konteyner” toplantı salonunda bir araya gelerek kendilerine Yenidüzen’de ve Politis’te son 22 yıldır yürütmekte olduğumuz “kayıplar” ve “toplu mezarlar”la ilgili çalışmalarımızı aktardık. Suriyeli kayıp yakınlarına ayrıca iki toplumdan kayıp yakınlarının 2006 yılında oluşturmuş olduğu “Birlikte Başarabiliriz” örgütünün etkinliklerini ve amaçlarını aktardık... “Birlikte Başarabiliriz” örgütü liderlerinden Hristos Eftimiu da yaptığı sunuşta, bu iki toplumlu kayıp yakınları ve çatışma mağdurlarının birlikte nasıl çalıştığını, ne tür etkinlikler yaptığını ve neleri hedeflediğini aktardı.

BEŞ ÖRGÜTTEN OLUŞUYOR...

Suriyeli kayıp yakınlarının oluşturmuş olduğu “Truth and Justice Charter”, adamızdaki “kayıplar”la ilgili çalışmaları yerinde inceledi. “Gerçek ve Adalet Sözleşmesi” başlıklı bu örgütlenme, bundan iki yıl önce, Şubat 2021’de oluşturulmuş ve Suriye’den beş farklı örgütlenmeden meydana geliyor. Suriyeli kayıp yakınlarının oluşturmuş olduğu beş dernek, kurbanlardan, yaşanan şiddetten sağ çıkmış olanlardan ya da onların aile bireylerinden oluşuyor – zorla kayıp edilen, gelişigüzel tutuklanan ve öldürülen, işkenceye ya da cinsel tacize uğrayan insanların oluşturduğu bu örgütlenmeler Suriyeli kurbanların ve kayıp yakınlarının bağımsız seslerini oluşturmaya çalışıyor. “Impunity Watch” yani “Cezasızlığı Takip” adlı uluslararası bir dernekten iki kişinin eşlik ettiği Suriyeli kayıp yakınları, şu derneklerden oluşuyor:

***  Association of Detainees and Missing Persons in Sednaya Prison (Sednaya Hapisnaesi’ndeki Tutuklular ve Kayıp Şahıslar Derneği);

***  Caesar Families Association (Caesar Aileler Derneği);

***  Coalition of Families of Persons Kidnapped by ISIS (Massar) (IŞİD tarafından kaçırılmış olan insanların yakınlarının oluşturduğu koalisyon);

 ***  Families for Freedom (Özgürlük için Aileler);

 ***  Ta’afi Initiative (Taafi İnsiyatifi).

KURUCU ÜYELER...

“Gerçek ve Adalet Sözleşmesi”nin kurucu üyeleri, internet sitelerinde şöyle tarif ediliyor:

***  ADMSP – Association of Detainees and the Missing in Sednaya Prison (Sednaya Hapishanesi’ndeki Tutuklular ve Kayıplar Derneği): Siyasi etkinlikleri ya da görüşleri gerekçe yapılarak tutuklananların durumu hakkında gerçeğe ulaşmak ve adaletin yerine getirilmesi için oluşturulmuş bağımsız bir dayanışma derneği... Genel olarak Suriye’de, özel olarak da Sednaya Hapishanesi’nde kayıp edilmiş olanların akibetini araştırıyor, aynı zamanda bu hapishanede tutulanların serbest bırakılması için uğraş veriyor.

***  CFA – Caesar Families Association – Caesar Aileler Derneği, Suriye’de hapishanelerde ya da zorla kaçırılarak işkence altında ölen ya da zorla kayıp edilenlerin ailelerinden oluşuyor.

***  MASSAR - The Coalition of Families of Persons Kidnapped by ISIS-Daesh – IŞİD tarafından Suriye topraklarında denetim altında bulundukları yerlerde kaçırılan ve kayıp edilen insanların yakınları tarafından oluşturulmuş... Bu kayıpların akibetini öğrenmek için uğraş veriyor.  

***  Families for Freedom – Özgürlük için Aileler, Suriyeli kadınların oluşturduğu bir hareket – sevdikleri ya tutuklanmış ya da Suriye’de kayıp edilmiş... Gerek Suriye rejimi, gerekse çatışmanın diğer tarafları tarafından zorla kayıp edilmelere son verilmesini talep ediyor.

***  Taafi İnsiyatifi, tutuklama, işkence ve zorla kayıp edilmiş olan kurbanlara yönelik destek ve koruma talep etmek amacıyla şiddet kurbanlarının oluşturduğu bir örgütlenme... Suriye’de insan haklarına yönelik değişimi barışçıl biçimde desteklemek ve adalet ve hesap verilebilirliğin yerine getirilmesi için çalışma yapıyor.

150 BİN KAYIP VAR...

Suriyeli kayıp yakınlarının verdikleri bilgilere göre, Suriye’deki savaş nedeniyle 150 bin “kayıp” bulunuyor ancak bunların bir kısmının halen hayatta olduğu sanılıyor. Ancak halen Suriye’de “kayıplar” hakkında çalışma yapan ülkeye ait çalışabilen bir organizasyon yok... Suriyeli “kayıp” yakınlarının başvurabileceği dört uluslararası örgütlenme var yalnızca – bunlar da Uluslararası Kızılhaç Örgütü, Uluslararası Kayıp Şahıslar Komitesi ve gelişigüzel tutuklamalar ya da zorla gözaltında tutulmalara ilişkin iki başka uluslararası örgüt... Ancak bu örgütlerin Suriye içerisinde “kayıp” edilmiş olanlarla ilgili çalışmaları aileleri tatmin edecek düzeyde değil. Örneğin Uluslararası Kızılhaç Örgütü, 2017’de yalnızca 10 bin Suriyeli kayıp hakkında rapor kaleme almış ancak kayıp yakınlarına göre bu “devede tırnak” gibi bir rakam... Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün ülkedeki hapishanelere ulaşımı da son derece sınırlı. Uluslararası Kayıp Şahıslar Komitesi ise 2019’da teknik yardım maksatlı kayıp yakınlarından DNA örneği toplanması gibi konularda çalışma başlatmış. Gelişigüzel Tutuklamalara Dair Birleşmiş Milletler Çalışma Grubu ile Zorla ve İstem Dışı Kayıp Edilmelere Dair Birleşmiş Milletler Çalışma Grubu da Suriyeli kayıplar konusunda etkili olamamış henüz...

ÇALIŞAN BİR MEKANİZMA TALEBİ...

Suriyeli kayıp yakınları bir an önce etkili bir mekanizmanın oluşturulması ve uluslararası hukuğa dayalı çerçevede bu mekanizmanın kayıplarının akibetinin ortaya çıkarılmasını ve buna bağlı süreçlerin işletilmesini istiyor. O nedenle çatışmalar ve savaşlar yaşamış ve bu çatışmalar nedeniyle “kayıplar”ı olan başka ülkelerde ne tür mekanizmalar oluşturulduğuna bakıyor. Kıbrıs ziyareti de bu çerçevede olmuş çünkü Kıbrıs’ta da gerek iki toplumlu çalışmalar yapmakta olan bizlerle, gerekse kendi toplumları içinde çalışan diğer iki dernekle ve Kayıplar Komitesi yetkilileriyle de bir araya gelerek, buradan ne tür dersler çıkarabileceklerine bakmışlar...

“50 SENEDE BU SORUNU ÇÖZEMEDİNİZ...”

Suriyeli kayıp yakınlarına Kıbrıs’taki çalışmalarımızı aktarırken, Suriyeli kayıp yakınları çalışmalarımızdan çok etkilendiklerini belirterek bizleri kutladılar ancak “50 senede bu sorunu çözemediği için” Kıbrıs’ta şaşkınlık yaşadıklarını da aktardılar.

Suriyeli kayıp yakınları ayrıca Suriye ile Kıbrıs arasındaki farklara da işaret ederek “Suriye’de halen çatışmalar tam olarak sona ermiş değildir – insanları kayıp edenler etkili konumdadırlar... Sivil toplumun esamesi okunmuyor” diye konuştular. Gelecekte bizlerle zoom aracılığıyla konuşarak çalışmalarımızı nasıl yürüttüğümüz hakkında daha ayrıntılı bilgiler isteyeceklerini söyleyen Suriye kayıp yakınları dernek temsilcileri, özellikle çalışmalarımız esnasında karşı karşıya kaldığımız tehditleri ve baskıları nasıl aştığımızı öğrenmek istediler...

Suriyeli kayıp yakınlarına, kayıpların gömü yerlerini gösterenleri onurlandırdığımız etkinliğimizi anlatırken...

Suriyeli kayıp yakınlarıyla birlikte Ledra Palace Oteli avlusunda...