Koop’un 5,75 TL’ye piyasaya sürdüğü bir litrelik Uzun Ömürlü Süt (UHT Süt), markette 6,35 TL’ye tüketiciye ulaşırken, bir kiloluk Tuzsuz Hellim, Koop’tan 44 TL’ye çıkıp, marketlerde 55 TL’yi aşıyor.

Beyaz peynir ise Koop’tan 35 TL’ye çıkarken, market raflarında 44 TL’ye yer alıyor. Söz konusu fiyatlar marketten markete ise değişkenlik gösteriyor.

Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü Tanser Nizam: “Koop işlevini tam yapamıyor, esas sıkıntı askeri kantinler…”

Fehime ALASYA

Süt ürünlerinde, piyasada denge unsuru olarak görülen Kooperatif ürünlerinin fabrikadan çıkışı ile satışı noktalarındaki fiyat farkları her markette değişkenlik gösteriyor.

Süt ürünlerindeki değişken fiyatlar, tüketicinin dikkatini çekiyor, sektördeki isimler, fiyat farklarına değinirken, Koop’un işleyişi, ithal ürünler ve askeri kantinleri işaret ediyor.

Koop’un üretim alanından 5,75 TL’ye çıkan bir Litre’lik Uzun Ömürlü Süt (UHT Süt), markette 6,35 TL’ye tüketiciye ulaşırken, fiyatlar marketten markete değişkenlik gösteriyor.

Bir kiloluk Tuzsuz Hellim, Koop’tan 44 TL’ye çıkarken, marketlerde 55 TL’yi aşkın fiyatlarla yer alıyor. Beyaz peynir ise Koop’tan 35 TL’ye çıkarken, market raflarında 44 TL’yi aşan rakamlarla yer alıyor.

Hem tatlı yapımında hem de kahvaltılık olarak çok sık tüketilen taze norun kilosu ise Koop’un üretim alanındaki marketinde 11 TL iken, marketlerde farklı marka norlar 13 TL’ye yer alıyor.

Öte yandan yerli üretim ile Türkiye’den adamıza gelen süt ürünleri arasında büyük fiyat farkları görülüyor.

Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü Tanser Nizam, pazardaki fiyatlarda büyük bir anomali olduğunu savunarak, Koop’un piyasada denge unsuru olamamasını işaret etti. İthal ürünlerin ülkeye girişinde birtakım zorluklar olması gerektiğini savundu.

“Askerin görevi savunmadır, ticaret değil. İç piyasadaki esas dengesizliğin nedeni budur” diyen Nizam, ithal ürünlerde ise sadece ‘marka’ için yüksek rakamlar ödendiğini kaydetti.

Koop-Süt Genel Müdürlüğü ülkeye ithal edilen süt ürünlerini işaret ederek, bu ithalatın yapılmaması gerektiğine dikkat çekti.

Kıbrıs Türk Sanayi Odası(KTSO) Başkanı Candan Avunduk ise maliyetlerin süt fiyatı ve girdi maliyetlerine bağlı olduğunu belirterek, marketten markete değişkenlik gösteren fiyatların ise kar ve diğer masraflara göre değişkenlik gösterdiğini anlattı.

Bazı ithal ürünlerde iki katı fark

Yerli üretim süt ürünleri, birçok çeşitle market raflarını doldururken, Türkiye’den gelen bazı ithal süt ürünleri de göze çarpıyor.

Pınar, İçim gibi büyük Türkiye firmalarının pek çok çeşidinin raflarda yerli ürünlerle aynı ölçüde yer alıyor.

Uzun Ömürlü Süt (UHT Süt), yerli üretimde 6,35 TL civarında iken, bu rakam Türkiye’den ithal edilen Pınar markasında ‘Organik’ adı altında 8,99 TL.

İthal ürünlerden 400 Gramlık taze kaşar, yerli üretimde 10,85 TL iken, Türkiye’den ithal Pınar markasının taze kaşar peyniri 23,99 TL.

Süt ithalinin yasak olması nedeniyle UHT Sütlerin ‘organik’, ‘Çocuk’ ve bunun gibi başlıklar altında adaya getirildiği belirtiliyor.

SÜT PİYASASINDA VE PAZARDA OLAN SEKTÖRLER NE DÜŞÜNÜYOR?

Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü Tanser Nizam:
“Koop işlevini tam yapamıyor”

“Konu çok ince yerlere dayanıyor. Birincisi iç piyasada üretilen süt ürünleri. İç piyasada üretilen yoğurt, peynir, hellim, taze kaşar gibi ürünlerin fiyatı ve bunu belirleyen Kooperatif’tir. Ve bu giderler yüksek oldu için giderleri karşılamak için yüksek fiyatlar koyuyor.

Bu iç piyasadaki diğer üreticilere büyük kazanç fırsatları verir. Bir hellim üreticisi Koop’un fiyatının biraz atlında sattığı zaman büyük paralar kazanır çünkü giderleri çok değil. Büyük bir anomali var bu adada. Kooperatifler büyük bir fiyat dengesi görevi üstlenmesi gerekirken, maalesef yüksek giderlerinden dolayı ürünlerini yüksek fiyattan pazarlıyor, diğer üreticiler de çok rahat para kazanıyor. Kendi aralarında rekabet olmasa piyasa dengede kalacak.

Koop’ta bir kilo hellim 44 TL iken başka yerli firmalar aha ucuza üretim yapıyor. Koop’un giderlerinin yüksek olmasıdır.

Normal ülkelerde Koop ürünleri, özel sektör altındadır ve bu piyasa dengesi sağlar. Bizde ise bu tam terstir. Koop işlevini tam yapamıyor.”

“Yerliler daha ucuzdur ama tercihler farklıdır”

“İkincisi ise Türkiye’den gelen ürünler; Örneğin sucuk alacağımızda tanınmış bir markayı pahalı olsa da tercih ediyoruz. Bazı ürünlerde markaya para ödüyoruz. Süt ürünleri de buna benziyor. Yerliler daha ucuzdur ama tercihler farklıdır.

 Bu ithal ürünlere ekstra bir fon olmalı ve koruma altına alınmalı. Bir miktar koruma vergisi var. Türkiye’den gelen marka ithal süt ürünlerine çoğu zaman sırf markasından dolayı fiyatı fazladır.”

“Esas sıkıntı askeri kantinler…”

 “Marketten markete ise en fazla yüzde 5 fiyatlar oynuyor. Hiçbir marketçi pahalı olmak istemez.

Buzluk ürünlerinde yüzde yirmi kar konuluyor çünkü elektrik giderleri çok yüksek.

Marketlerdeki stok da fiyatları etkiliyor. Eğer stoku varsa, olabildiğince ucuz olmak ister.

Hiçbir market pahalı olmak istemez, ucuz olmak ister.

Tüketicinin gözü her zaman açıktır. Bir tüketici 10 markete gider ve fiyatları bizden daha iyi bilir. Bunu da çevresine yayar…

Amaç sadık müşteri yaratmaktır.

Bu piyasa zaten kendini çok sıkı denetliyor. Esas sıkıntı ülkede bu değil. Ülkeye gelen ithal ürünler, gümrüksüz, KDV’siz ülkeye girerse ve askeri kantinlerden satış yapar, haksız kazanç elde eder.

Askerin görevi savunmadır, ticaret değil. İç piyasadaki esas dengesizliğin nedeni budur.”

Candan Avunduk:
“Türkiye’den gelen süt özellikli süt, o yüzden daha pahalıdır”

“Türkiye’de 3,6 yağlı ve 3,2 proteinli iyi kalitede 1 Lt. sütün fiyatı 2 TL’dir. Ortalama işletme maliyeti, yüzde 20’den 30 kuruş olup toplam maliyeti, 2,40’a geliyor. Bizde 3,3 yağlı, 3,0 ise proteinli 1 LT çiğ süt 2,50 TL iken yüzde 40 maliyet var, bu da toplam maliyetini 2,90 TL yapar. Bu bir Litre sütün hellim peynir olmuş hali. Peynir ise Türkiye’de 24 TL, bizde ise 29 TL oluyor. Zaten aramızda 5 TL gibi ciddi bir fark var.

Hem çiğ süt fiyatımız, hem girdi maliyetlerimiz Türkiye’ye göre daha yüksek, buna karşın çiğ sütün kalitesi de Türkiye’ye göre daha düşük. Bu da verimin düşmesine neden olur. Özellikle UHT süt konusunda işçilik yok, dolumlar otomatik ama piyasada pahalı olmasının sebebi üreticinin vahşi kar hırsından kaynaklanıyor. Türkiye’den gelen süt özellikli süt, o yüzden daha pahalıdır.

Maliyet ise süt fiyatı ve girdi maliyetlerine bağlıdır Türkiye’deki ürünler o yüzden Türkiye’de ucuz. Marketten markete değişkenlik gösteren fiyatlar ise kar ve diğer masraflara göre de değişkenlik gösterebiliyor.  

Market karı da giriyor devreye, dağıtım masrafları o yüzden daha pahalıdır.”

Koop-Süt Genel Müdürlüğü:
“Süt ürünleri ithali olmaması lazım”

 “Türkiye’den süt ithalatı yasaktır ama ne yazık ki askeri kantinler aracılığıyla ülkeye geliyor ve piyasaya dağılıyor. Askeri kantinler de halka açıktır, olmaması gerek. Hiçbir vergiye tabi tutulmuyorlar.

Bunun dışında piyasada olan sütler bizden çok pahalıdır. Ya organik, ya da çocuk sütü olarak ülkeye getiriyorlar. Çünkü bizim üretimimizde süt getirmeleri yasal değildir.

İçim, Pınar gibi ithal markaların ürün fiyatları bizim yerli ürünlerimizden daha yüksektir. Biz buradan Türkiye’ye peynir ithal ederken buraya süt ürünleri ithali olmaması lazım. Çünkü zaten biz ihraç ediyoruz. İşlenen sütün yüzde 60’ının yüzde 40’ını Türkiye’ye ihraç ediyoruz, en büyük pay ise taze kaşar peynirde.

Biz bir ada ülkesiyiz, TC’deki fabrikalarla bizim girdilerimizde çok büyük fark var. Türkiye’ye ithal ettiğimiz imalat ürünleri, her türlü malzemeyi yurt ışından getiriyoruz, hepsi döviz. Kaşar paketleri, UHT sütlerin kutuları, tüm bunlar döviz üzerinde önemli giderler…  

Serbest piyasada bu rakamların önüne geçemiyoruz. Esas sorun marketlerin denetim altına alınmasıdır ama burada böyle bir irade de göremiyoruz.”