Yerel kaynaklardan elde edilen suyun 8 bin dönümlük tarımsal alana ulaşmasını sağlayacak Güzelyurt Merkezi Sulama Projesi’nin açılışı bugün yapıldı.

Açılışta konuşan Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali, projenin lansmanının “Güzelyurt bölgesine can suyu geliyor” diye yapıldığını belirterek, suyun hayat olduğun, ancak hayatımıza gereken değerin verilmediğini söyledi. 

Bugünden itibaren her bir damla sudan hayatımız için olası en yüksek faydayı elde etme sorumluluğu ile hareket etmenin idrak edilmesi gerektiğini vurgulayan Bakan Şahali şöyle devam etti: 

“Bugün burada yaptığımız şey, aslında yıllar önce yapmamız gereken şey. Sahip olduğumuz su kaynaklarını verimlilik esasına göre, adalet ilkesi çerçevesinde değerlendirerek, bunların özellikle bir ada ülkesi olan Kıbrıs’ta sınırlı kaynaklar olduğu bilinciyle hareket ederek, tarımsal faaliyette, evsel kullanımda değerlendirmiş olsaydık, bugün yapmaya çalıştığımız şey, dağları denizleri aşırarak Kıbrıs’ı suya kavuşturma gayretleri belki de gerekli olmayacaktı” dedi. 

Türkiye’de temin edilen suyun ülkeye ulaştırılmasıyla atıl kalmış Kumköy tesislerinin özellikle Güzelyurt’tan yer altı suyunu eksiltirken, Mağusa ve Lefkoşa’nın içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşıladığını anımsatan Şahali, bu tesise yıllarca taşınan su nedeniyle Güzelyurt’ta ülkenin en verimli tarımsal alanlarının da suya hasret kaldığını kaydetti. 

Suyun üreticilere eşit miktarda ve eşit kalitede su dağıtılacağını ifade eden Şahali, “Keşke bu karar Türkiye’den su adaya geldiği günden alınmış olsaydı. Bu gerçek hem bu üretim sezonunu kurtarırdı, hem de geride kalan 2 üretim sezonunu daha kurtarırdı” dedi. 

“SADECE TÜRKİYE’DEN GELEN SUYLA İDAME ETTİREMEYECEĞİMİZ BİLİNCİYLE YOL ALMAK ZORUNDAYIZ” 

Türkiye’den gelen suyun tarımsal faaliyetlerde kullanılmasıyla ilgili çok büyük bir heyecan ve beklenti olduğuna dikkat çeken Bakan Şahali, şöyle devam etti: 

“Taşıma suyla değirmen dönmez. Hayatımızı sadece Türkiye’den gelen suyla idame ettiremeyeceğimiz bilinciyle yol almak zorundayız. Türkiye’den ülkeye gelen suyun miktarı 75 milyon m3’tür. Bunun hali hazırda 20 milyon m3’ünü ülkenin yüzde 70’inde içme ve kullanma suyu olarak maksadıyla değerlendiriyoruz. Geriye kalan suyun tarımsal alanlara ulaştırılmasıyla ilgili faaliyet devam ediyor. Bunun ilk aşaması yapımı devam eden tünel inşaatıyladır. Bunun bitmesiyle suyun tarımsal alanlara ulaştırılması mümkün olabilecektir. Ancak tarımsal alanlarda kullanabileceğimiz su miktarı ihtiyaç duyduğumuz iyi kalite miktarının çok çok altındadır.”

Türkiye’de gelen suyun öncelikle içme ve evsel ihtiyaçların giderilmesi için kullanılacağına vurgu yapan Erkut Şahali, kalan miktarın tarımsal alanlarda hem verimi arttırmak, hem dönüşümü sağlamak üzere kullanılacağını kaydetti. 

Yerel su kaynaklarına sahip çıkmadan onları geliştirmeden ve geçmişte yapılan hatalardan kullanma kararlılığını ortaya koymadan bu ülkede yeter miktarda suya sahip olunamayacağını söyleyen Bakan Şahali, kuyu izinlerinin hoyrat bir şekilde verildiğini, bunun kimseye bir faydası olmadığını kaydetti. 

DİSİPLİNLİ SU YÖNETİMİ ANLAYIŞI 

Disiplinli bir su yönetim anlayışının gelişmekte olduğunu ilk somut adımı olarak değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Şahali, miktar bilgisi verilen suyla hem Güzelyurt, hem Gazimağusa, hem Mesarya’da hem de Karpaz’da tarım yapmanın imkansız olduğuna işaret etti. 

Suyun olası en ucuz maliyetle, en yüksek verimin elde edileceği bölgelerde değerlendirmenin birincil görev olması gerektiğine dikkat çeken Bakan Şahali, geriye kalan noktalarda ise kendi su rezervlerimizle tarımsal disiplin ve üretimin sağlanması gerektiğini vurguladı. 

FİYATIN 95 KURUŞ OLMASI ÖNGÖRÜLÜYOR

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın hazırladığı önergede, Su İşleri Dairesi kontrol ve yetkisi dahilinde Güzelyurt Merkezi Sulama Projesi’ndeki su fiyatını 95 kuruş olarak bugünkü Bakanlar Kurulu toplantısında teklif edeceklerini söyleyen Şahali, bugün gerekli değerlendirmenin yapılacağını kaydetti. 

Suyun fiyatının, elde edilen suyun hatlarda dolaşması ve bahçelere ulaştırılmasıyla ilgili enerji giderlerinin oluşturduğu maliyetten ibaret olduğunu belirten Bakan Erkut Şahali, kullanıma bir türlü alınamayan biyoteknoloji laboratuvarının yapım çalışmalarının devam ettiğine değindi. 

Biyoteknoloji laboratuvarının, dünyada rekabet gücü yüksek ve hasat mevsimini yıl boyunca yapılabilecek biçimde düzenlemeye yardımcı olacak anaç narenciye fidanlarının üretilmesi bakımından son derece önemli olduğuna dikkat çeken Şahali, laboratuvarın çok yakında yapımı tamamlanarak devreye gireceğini söyledi. 

Bakan Şahali, “O zaman zorunlu tercihle değil, gönüllü tercihle tür değişimi yaşama geçmiş olacak. Bugün atılan adımın hayırlı olmasını dilerim” dedi. 

YILMAZ 

Su İşleri Dairesi Müdürü Nazife Yılmaz da açılış töreninde yaptığı konuşmada, Güzelyurt Merkezi Sulama Pilot projesi olarak adlandırdıkları proje hakkında teknik bilgiler verdi. 

Projenin envanter çalışmalarının 3 ekiple yapıldığına işaret eden Yılmaz, ekiplerin tarımsal plantasyon bölgelerinin belirlenmesi ardından mevcut sulama şebekesini detaylı bir şekilde çalıştığını kaydetti. 

Projeye katkı koyanlara değinerek, teşekkür eden Yılmaz, yaklaşık yüzde 90’ı tamamlanan geçmişte Lefkoşa ve Gazimağusa’ya içme ve kullanma suyu sağlamak üzere çalıştırılan, ancak Türkiye’den suyun kullanılmaya başlaması ile devre dışı kalan Kumköy Sulama Tesisleri’nin yeniden düzenlendiğini anlattı. 

YEREL KAYNAK KUYULARIYLA SAATTE 350 M3’LE SİSTEME ENTEGRE SAĞLANDI

Kumköy tesislerinde bulunan 3 deponun toplam kapasitesinin 22 bin 500 metre küp olduğunu aktaran Yılmaz, 10 kuyunun işleme konduğunu ve yerel kaynak kuyularının kullanılarak saatte 350 metreküple sisteme entegre sağlandığını söyledi. 

Türkiye’den temin edilen zirai su bölgeye ulaşıncaya kadar olan süreçte üreticiye takviye maksatlı sulama suyu verileceğine işaret eden Yılmaz, sisteme alınan suyun bugün itibarıyla Kumköy Tesisleri’nden yaklaşık 6 bin dönümlük tarımsal alana verilmeye başlandığını kaydetti. 

Bin 800 metre uzunluğunda boru hattı döşenerek, 4 noktaya bağlantı yapıldığını ifade eden Yılmaz, bu kapsam içerisinde Aydınköy 190. sulama birliği, Yayla sulama birliği (2 bağlantı), 116 sulama birliği (Vakıflar) (2 bağlantı), Tarım Dairesi Çiftliklerinin yer aldığını vurguladı. 

SU ROTASYONLU OLARAK VERİLECEK…

İlk aşamada olan bu arazilere takviye suyun rotasyonlu olarak hazırlanan çizelgeye uygun olarak verileceğine dikkat çeken Yılmaz, projenin ikinci aşaması için, 3 bin 200 metre uzunluğunda boru hattı döşenmesine devam edilirken, 6 noktaya bağlantı yapılacağını belirtti. 

Yılmaz, böylece, yaklaşık 2 bin dönüm tarımsal alanın takviye amaçlı suya kavuşacağına işaret ederek, “Hatların döşenmesi tamamlandıktan sonra yeni alanlar sisteme dahil edilecek. İkinci aşama çerçevesinde 310. Sulama Birliği, 269. Sulama Birliği, 7. Sulama Birliği, 25. Sulama Birliği, 70. Sulama Birliği ve 82. Sulama Birliği’ne takviye su sağlanacak” dedi. 

İKİNCİ AŞAMAYLA BİN 181 DÖNÜMLÜK TARIMSAL ARAZİYE TAKVİYE SU VERİLECEK

İkinci aşamanın siteme dahil edilmesi ile birlikte, toplamda 8 bin 181 dönümlük tarımsal araziye takviye suyun, yerel kaynaklar kullanılarak iletilmiş olacağını vurgulayan Yılmaz, proje kapsamında döşenen boru güzergâhları üzerindeki birliklere kademeli olarak su bağlantısı yapılmaya devam edileceğini, sistem ağının Aşağı Bostancı’ya kadar önümüzdeki sulama sezonu öncesinde ulaşacağını anlattı. 

Yerel kaynağın artırılması ile sistem ağı daha geniş bir alana yayılacak ve gelecek sulama sezonu öncesinde Aşağı Bostancı’ya kadar su ulaşacak.

İkinci etap projede, 10 bin metre uzunluğunda yeni boru hattı döşenip bağlantılar yapılarak, yaklaşık 3 bin 500 dönüme daha takviye amaçlı su verilmesinin planlandığına işaret eden Yılmaz, yerel kaynaklardan elde edilen su, bölgeye takviye amaçlı verilirken, kaynakların artırılması için de çalışmaların devam ettiğini söyledi.

Yılmaz, Türkiye’den gelen suyun, içme ve kullanma amaçlı olarak dağıtıldığı şebekeden, içme suyu dağıtım sistemini etkilemeyecek şekilde, saatte 800 m3 sabit debi ile su alınarak sulama şebekesine aktarılmasına ilişkin çalışmaların da hızla devam ettiğini belirterek, çalışmanın tamamlanmasıyla, bölgede yaklaşık 18 bin dönümlük tarımsal üretim alanının, Türkiye'den temin edilen suyla doğrudan sulanabilir hale getirilmiş olacağına işaret etti.