Geçen hafta Budapeşte’den yazmıştım. Bugün ayağımın tozuyla yine Budapeşte’den yazıyorum. Az önce Romanya’dan dönüş yaptık. Biraz acele yazacağım yazımı. Hem yol yorgunluğu hem de bu son akşamda şehrin tadını çıkarmak için. Bu yazı Transilvanya’nın Zalau ve Cluj şehirlerinde gerçekleşen Şiir Baharı Festivali’ne biraz haksızlık olacak o yüzden. Belki daha kapsamlı bir yazı yazarım sonradan. Festivalde çok tanıdık bir durum vardı benim için. Bizim iki toplumlu festivalleri andırdığı için. İki dilin şairlerini Macar ve Romen şairleri buluşturan uluslararası katılımın da olduğu bir festivalden söz ediyorum. Çok iyi organize edilmiş bir festivaldi öncelikle. Eksiksiz çevirinin yapıldığı, hiç aksamdan işleyen dopdolu bir programa sahip bir şiir festivali. Salondaki okumaların yanı sıra okullarda da okumaların yapıldığı, şiirin merkez alındığı tiyatro, müzik, modern dans gösterilerinin yanı sıra rehberler eşliğinde tarihi, kültürel gezileri de içeren, şairlerin rahatlığı için elden gelen özenin gösterildiği bir festival. Her şeyin saat gibi işlemesi için kim bilir nasıl büyük bir emek verilmiştir diye düşünmeden edemiyor insan. Şiirin böylesine sevildiği, şairlerin baş tacı edildiği ülkelerde festivaller de ışıltılı oluyor haliyle.

Gençlerin Macar ve Romen şairlerin şiirlerinden yaptığı şahane müzikli gösterinin bambaşka bir anlamı vardı. Bizim iki toplumlu koronun gencini sahnede görseller ve İngilizce çeviri ile hayal edin. Geçtiğimiz hafta Romanya’da okulların aktivite haftasıymış. Hafta boyunca okula gidiliyor ama sadece aktivite yapılıyor bu haftada. Okul dışına yapılan geziler, müze ziyaretleri, kır eğlenceleri de dahil buna. Sokaklar, müzeler, botanik bahçesi, akvaryum çocuklar ve gençlerle doluydu bu yüzden.

Beni en çok sevindiren Türkçe okuduğum şiirlere duyulan ilgiydi. Macar şair arkadaşım Sandor Halmosi hem Budapeşte’deki dinletinin hem de festivalin hiti senin Türkçe okuduğun şiirlerdi dedi ve inanılmaz mutlu etti beni. Osmanlı geçmişi nedeniyle en şeytanlaştırılan dil olan Türkçe’nin aslında ne kadar güzel olduğunu fark etmenin şaşkınlığıydı bu daha çok da.

Şiir festivallerinin bir diğer güzel yanı onca şairle bir arada olmak. Macar şiirini çok da iyi tanımıyordum. Eskilerden Atilla Josef ile ilgili bir yazı yazmıştım bir kitap için yıllar önce. Sandor Petöfi’nin de bir şiirini çevirmiştim.

Romen şiirinin en önemli isimlerinden, modern Romen şiirinin kurucusu sayılan Ady Endre’yi tanımadığım için biraz utandım doğrusu. Yaptığım aramada Türkçe’ye çevrilmiş bir şiirini de bulamadım. En erken zamanda ben çevireceğim birkaç şiirini. Her yerde heykelleri var Ady’nin. Bugün doğum yerinde anısına yapılmış müzeyi de ziyaret ettik. Çok etkileyiciydi. Özellikle annesine Paris’ten yazdığı mektupta bir yorum dikkatimi çekti. Doğduğum şehirde herkes benden nefret ediyor, oraya hiç gelmek istemiyorum yazmış. Derler ya kendi köyünde peygamber olamazsın diye.

Bu arada bizim Kaya Çanca gibi evli bir kadına olan aşkıyla biliniyor. Sandor’un anlatığına göre kadının kocası da buna göz yummuş, hatta kendi karısının da olduğu bir seyahat için bileti bu koca kesmiş. Kocanın eşcinsel olduğu söyleniyormuş. Dedikodu kısmı bu kadar. Hikayenin diğer detayları da çok hoş bu arada.

Cluj’daki Edebiyatçılar Evi’ne yaptığımız ziyarette Lucian Blaga’nın fotoğrafını gördüm ve restoranda yemek beklerken hızla bir şiirini çevirdim.

Festival’de katılım belgemi alırken de söyledim. İlk gençlik yıllarında favori yazarım Romen Panait Istrati idi. Türkçe’ye çevrilen hemen hemen bütün kitaplarını okumuştum lise yıllarında. Hayatımı nasıl etkilediğini, dünyaya, insana bakışımı nasıl değiştirdiğini anlatamam. Bu arada favori filozoflarımdan Cioran’ın da Romen olduğunu anımsadım. Romanya’ya ne çok şey borçluymuşum meğerse.

Umarım bir gün yeniden yolum düşer buralara; doyamadım çünkü. Bu yazıya sığdıramayacağım sayısız imge, sayısız anekdot ile dolu kafam. Beni buralara getirdiğin için teşekkürler şiir!