Kıbrıs Sorununun çözümünden önce bile Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum Toplumları’nın arasında yapılacak olan bir anlaşmayla Kıbrıs Yeşil Mutabakatı yurdumuzun tamamı için geliştirilip uygulanabilir. Ve bu anlaşma Avrupa Birliği’ nin Avrupa Yeşil Mutabakatı ismi ile duyurduğu yeni stratejisine dayanarak mümkün olabilir.

Avrupa Birliği 2050 yılına kadar atmosferi karbondan arındırmayı başarma konusunda kararlı gözüküyor. Ancak bu amacın gerçekleştirilebilmesi için Avrupa toplumunun ve ekonomisinin daha dengeli, daha adil, daha etkili ve daha tasarruflu olmak adına bir dönüşümden geçmesi gerekiyor.

Avrupa Parlamentosu’nun Sanayi, Araştırma ve Enerji Komitesi 28/09/2021 tarihinde; yüksek gerilim hatları, fosil yakıt boruları, enerji depolama kurulumları ve akıllı şebekeler gibi hızlı yönetim süreçlerinden yararlanacak ve AB tarafından fonlanmak için tercih edilebilecek Ortak Çıkar İçeren Enerji Projeleri’ nin (PCI’s) seçiminde kullanılan kriterler ve metodoloji ile ilgili olan yaklaşımını onayladı (Bakınız 28/09/2021 tarihli Avrupa Parlamentosu Bülteni).

Komisyon şu kararlara vardı:

• Doğal gaz projeleri fonlarının durdurulmasına
• Hidrojen kullanımının, karbon yakalanmasınını ve enerji depolanmasının ekonomik olarak desteklenmesine
• ve proje maliyetlerinin ve faturalarının tüketicilere kesilmemesine.

Çatıların izolasyonu ve fotovoltaik panel kurulumu

İlk duyuru «2021 yılı için evlerde Yenilenebilir Enerji Kaynakları kullanımını ve Enerji Tasarrufunu teşvik eden mali destek planı» ile ilgilidir. Ve bundan tüm özel kişiler yararlanabilir.

Söz konusu plan mevcut evlere çatıların izolasyonu, fotovoltaik panel kurulumu veya hem çatı izolasyonu hem de fotovoltaik panel kurulumu için mali destek sunmaktadır. Planda bulunan kategoriler daha açık olarak şu şekilde ifade edilebilir:

Kategori 1: Mevcut evlerin damlarının yalıtımı 

Her başvuru için €1.500’ yu geçmeyecek şekilde, başvuru formunda bulunan ve uygun bulunan masrafların 30%‘ u için mali destek verilecektir.

Kategori 2: Mevcut evlerin damlarının yalıtımı ile birlikte fotovoltaik panellerin mahsuplaşma yöntemi (Net Metering) ile kurulumu

Çatı yalıtımı için €1.800’ yu geçmeyecek şekilde ve fotovoltaik panel sistemleri için de kW başına €300 olacak ve toplamda €1.200‘ yu geçmeyecek şekilde her başvuru için uygun bulunan masrafların 35%‘ i için €3000‘ ya kadar mali destek verilebilir.

Kategori 3: Fotovoltaik panel sisteminin mahsuplaşma yöntemi (Net Metering) ile mevcut evlere kurulumu

3A Kategorisinde fotovoltaik panel sistemleri için olan mali desteğin büyüklüğü toplamda €1000’ yu aşmayacak şekilde kW başına €250’ ya kadar ulaşabilir.
3B Kategorisinde fotovoltaik panel sistemleri için olan mali desteğin büyüklüğü, ekonomik olarak kırılgan olan tüketicilerin evleri için, toplamda €3750’ yu aşmayacak şekilde kW başına €750’ ya kadar ulaşabilir.

Dağlık Bölgelerde Yaşayan Kesimlerin Gelişimi için Milli Strateji çerçevesinde dağlık bölgelerdeki evlere yapılacak olan kurulumlarda mali destek miktarı iki katıdır. (Bu kısım 3B Kategorisinde uygulanmaz). Dağlık bölgeler, dağlık bölgelerde ikamet eden kesimlerin gelişiminden sorumlu merciler tarafından yalnızca posta kodu dikkate alınarak belirlenir.  

Planın toplam ön bütçesi €7,31 milyona ulaşmaktadır ve 4,500 başvuruyu karşılaması beklenmektedir. Plan ya 20/12/2021 tarihine kadar ya da mevcut ayrılan meblağ tamamen tükenene kadar yürürlükte kalacaktır. Artık bunlardan hangisi önce olursa.

«Net-Metering» (Mahsuplaşma) hane ihtiyacını karşılamak için şebekeden alınan elektrik enerjisi miktarı ile hanenin fotovoltaik panel sistemlerinden üretilen ve şebekeye geri döndürülen elektrik enerjisi miktarı arasındaki farkın her fatura kesme döneminde hesaplanarak borç ve alacağın belirlenmesi yöntemidir.

Bu yöntemle fotovoltaik panel sistemlerinden fazladan üretilen enerji; ayni günün gecesi veya aynı yılın içerisinde güneş ışınlarının az olduğu bir başka günde geri alma hakkıyla   şebekeye yönlendirilir.

Güneş enerjisi su sistemleri kurulumları veya yenileri ile değişimleri

İkinci duyuru «2021 yılı için evlerde güneşten sıcak su üretim sistemleri kurulumunu veya yenisi ile değişimini teşvik eden mali destek planı» ile ilgilidir.

Tüm özel kişilerin yararlanabileceği söz konusu plana göre şu yatırım kategorileri için mali destek  verilmektedir:

• Güneşten sıcak su üretim sistemleri kurulumu veya yenisi ile değişimi (Kazan ve paneller). Mali destek €350’ ya kadar ulaşabilir.
• Güneşten sıcak su üretim sistemleri kurulumu veya yenisi ile değişimi (Yalnızca panel kurulumu). Mali destek €175’ ya kadar ulaşabilir.

Bu bölümde de dağlık bölgelerde bulunan evler için mali destek normalin iki katıdır.

1,000 başvuruyu karşılaması beklenmektedir ve toplam olarak ayrılan miktar €390,000’ dur. Plan ya 01/09/2021 tarihine kadar ya da ayrılan toplam meblağ tamamen tükenene kadar yürürlükte kalacaktır. Artık bunlardan hangisi önce olursa.

Tüm Kıbrıs’ta Yeşil Enerji’ye Geçişin Hızlandırılması

“Ekosistemin Hemen Yeniden Birleşmesi” isimli bir platformun sürdürülebilir kalkınma felsefesi ile hayata geçirilip topluma entegre edilmesi; yalıtım, fotovoltaik sistemler ve güneş termosifon sistemleri kurulumu için olan bahsettiğimiz planların, Kıbrıslı Türk bilim insanları tarafından Kıbrıs’ ın kuzeyindeki binaların enerji verimliliğinin kontrolünün ve takibinin sorumluluğunu alarak uygulanması için yardımcı olabilirdi.

Bu sebepten dolayı tüm Kıbrıs toplumlarında, politik partilerde, iki toplumun bilim komitelerinde bu yazıda bahsettiğimiz planların Kıbrıslı Türk Toplumu’nda da uygulanması için nasıl bir yatırım yapılması gerektiği ile ilgili bir diyalog başlatılmalıdır ki Avrupa Birliği’nin belirlediği «Avrupa’ lılar için temiz enerji» politikasıyla parallel bir biçimde yurdumuzda ikamet eden her bir bireyin «temiz enerji» ye erişim hakkı olsun.

Avrupa ülkelerinin teknolojisi, teknik bilgisi ve «Avrupa’ lılar için temiz enerji» isimli Avrupa politikasının Türkçe’ ye tercümesi için ayrılan maddi desteği ile; Kıbrıs Türk toplumunda hemen yeni iş alanları yaratılabilirdi ki bu şekilde Kıbrıslı Rumlar ile birlikte Avrupa Yeşil Mutabakatı temelinde «temiz enerji» ye erişim hakkımız olsun.

Bir sonraki yazımızda elektromobilite (electromobility)’ de hidrojen kullanımının gerekliliğini ve sonra da Avrupa Parlamentosu Sanayi, Araştırma ve Enerji Komitesi’ nin  28/09/2021 tarihinde aldığı, doğal gaza dayan projeler için ayrılan mali desteği sonlandırma kararını konu edeceğiz.

Bu makale 04/10/2021 tarihinde Politis gazetesinde de yayınlanacaktır

Avrupa Parlamentosu Kıbrıs Ofisi

Bu sebepten dolayı, POLİTİS FM 107.6 ve SİM FM 98.6 & 89.5 iş birliği ile Pandelis Sofokleous ve Nuri Sılay her Cumartesi 08:30 – 09:00’ da bilimsel bir ekoloji yayını olan Αντίστροφοι Πόλοι programında her Salı ise 10:30 – 11:00’ da bilimsel bir ekoloji yayını olan Zıt Kutuplar programında Avrupa Parlamentosu Saati isimli bir bölüm sunmaya başladılar.

Nuri Silay ([email protected])

Παντελής Σοφοκλέους ([email protected])