Gezi Parkı direnişi sırasında, Taksim Meydanı’nda Erdem Gündüz tarafından başlatılan ve daha sonra destekçilerle büyüyen ‘Duran Adam’ eylemi, Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü’ne aday gösterildi.

Avrupa Parlamentosu tarafından 1988 yılından bu yana her yıl kesintisiz olarak verilmekte olan ödül, Nobel Barış Ödülü sahibi Rus nükleer fizikçi ve muhalif insan hakları aktivisti Andrei Sakharov’un adını taşıyor.

Bu ödüle ilk olarak 1988 yılında, o dönemde henüz hapishanede olan Nelson Mandela layık görülmüş. Avrupa Parlamentosu’nun, insan hakları ve özgürlükleri savunucularına verdiği bu prestijli ödülü alanlar arasında, Leyla Zana da var. (Zana da 1995 yılında bu ödüle layık görüledüğünde, hapishanedeydi).

Başka kimler mi var?

Bangladeşli feminist yazar Teslime Nesrin…
Cezayirli kadın hakları savunucusu, gazeteci Selma Gazali…
Nijeryalı insan hakları avukatı Havva İbrahim…
İsrailli barış aktivisti Nurit Peled Elhanan…
Filistinli profesör, yazar İzzer Gazavi…
Kübalı muhalif ve siyasi aktivist Osvaldo Paya…
Sudanlı insan hakları avukatı Salih Mahmut Osman…
İran’dan Cafer Panahi; aktivist, film yönetmeni…
BM eski genel sekreteri Kofi Annan…
Ve tabii dahası…

***

Sakharov Düşünce Özgürlüğü ödülü için bu yıl 7 aday belirlenmiş.

‘Duran adam’ eyleminin yanı sıra diğer adaylar şunlar:

• Edward Snowden: CIA ve NSA’da çalışırken, Amerikan Ulusal Güvenlik Kurumu NSA’nın yürüttüğü, ülke içi ve dışında milyonlarca özel telefon ve internet kaydını izleyen istihbarat  programının detaylarını basına sızdıran ve Amerika’da casuslukla suçlanan bilgisayar uzmanı. Amerika’dan kaçan Snowden şu anda geçici sığınma hakkı ile Rusya’da.

• Malala Yousafzai: 16 yaşında Pakistan’lı bir genç kız. Afganistan sınırındaki Swat bölgesinde yaşayan Malala, daha 11 yaşındayken takma isimle oluşturduğu blog aracılığıyla, kızların okula gitmesini yasaklayan Taliban rejimine karşı direnişe geçmiş, kadınların eğitim, özgürlük ve kendi kaderini belirleme hakkını elde edebilmesi için mücadele başlatmış. Taliban askerlerinin geçtiğimiz yıl öldürülmeye çalıştığı genç kız, o günden bu yana bir sembol haline gelmiş.

• Reeyot Alemu ve Eskinder Nega: Terör suçundan hüküm giyen ve 2012’den bu yana hapishanede bulunan biri kadın biri erkek Etiyopya’lı gazeteciler. Alemu hükümet karşıtı makaleleri nedeniyle hapse atılmış, Nega ise Arap baharı benzeri bir demokratik hareketin Etiyopya’da nasıl ortaya çıkabileceğini yazıp, gazeteciler ve muhalifler hakkında açılan davaları eleştirmekten ceza almış.

• Ales Bialatski, Eduard Lobau ve Mykola Statkevich: Beyaz Rusya’lı  siyasi mahkumlar. Aralık 2010’da başkent Minsk sokaklarında, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ‘sahte’ olduğu iddiasıyla protesto eylemi yaptılar, hapse mahkum oldular.

•  Mikhail Khodorkovsky: Rus iş insanı Khodorkovsky, Devlet Başkanı Putin’i, sistematik biçimde yapılmakta olan yolsuzlukları açıklamaya çağırıp, bağımsız bir yargı sistemi ile hukukun üstünlüğü ilkesini savunmasının ardından, 2003 yılında hapse atıldı. 2005’te dolandırıcılıktan 9 yıl hüküm giydi, 2010 yılında hakkında yeni suçlamalar getirilmesi sonucu cezası 2017 yılına kadar uzatıldı.

• ‘Modern köleliği sona erdirmek’ adlı CNN Özgürlük Projesi: Köle ticareti, insan kaçakçılığı ve çocuk işçiliği konusunda yürütülmekte olan bu küresel medya kampanyası, 2011 yılından bu yana tam 400 rapora imza attı.

***

30 Eylül’de yapılacak toplantıda aday listesi 3’e indirilecek ve kazanan, 10 Ekim’de Avrupa Parlamentosu’nda gerçekleştirlecek başkanlar konferansında belli olacak.

Ödülü eski CIA çalışanı Amerikalı Edward Snowden’in kazanma ihtimali yüksek ama Gezi direnişinin simgelerinden biri haline gelen ‘Duran Adam’ eyleminin düşünce ve ifade özgürlüğü adına verilen bir ödülün aday listesinde olması bile; direniş için bir gurur, Türkiye Cumhuriyeti devleti içinse bir utanç kaynağı olarak tarihteki yerini alacak.