AB Komisyonu 2011 Türkiye İlerleme Raporu dün yayınlandı:

“Türkiye yükümlülüklerini yerine getirmedi”

·        AB Komisyonu tarafından dün resmen açıklanan Türkiye 2011 İlerleme Raporu ve Strateji Belgesi’nin  “Bölgesel ilişkiler ve uluslararası yükümlülükler” başlığı altında bulunan “Kıbrıs” paragrafında, Türkiye’nin, geçmişte AB Komisyon’u tarafından defalarca dillendirilmesine rağmen, Kıbrıs (Güney) Yönetimi’ne limanlarını açmadığı, ulaşım bağlantılarına koyduğu engeli kaldırmadığı belirtiliyor

·        Avrupa Komisyonu’nun 120 sayfalık 2011 Türkiye İlerleme Raporu’nda Muzır Kurulu’ndan, Hrant Dink davasına, yasaklı internet sitelerinden, sivil iradenin yetki alanına Türkiye’nin hangi noktalarda ilerlediği, hangi konularda yol kat etmesi gerektiği analiz edildi

AB Komisyonu tarafından dün resmen açıklanan Türkiye 2011 İlerleme Raporu ve Strateji Belgesi’nin  “Bölgesel ilişkiler ve uluslararası yükümlülükler” başlığı altında bulunan “Kıbrıs” paragrafında, Türkiye’nin, geçmişte AB Komisyon’u tarafından defalarca dillendirilmesine rağmen, Kıbrıs (Güney) Yönetimi’ne limanlarını açmadığı, ulaşım bağlantılarına koyduğu engeli kaldırmadığı belirtiliyor.

Raporda, Türkiye’nin Kıbrıs’taki liderler arasında devam eden müzakerelere verdiği desteğin altı çizilirken, adada kalıcı bir anlaşmaya varılabilmesi için Türkiye’nin barış sürecine göstereceği bağlılığın ve açık desteğinin çok büyük önemi olduğu ifade ediliyor.   

Türkiye’nin, “Kıbrıs sorununa BM çerçevesinde, ilgili BM Güvenlik Konseyi kararları doğrultusunda ve AB prensiplerine uygun olacak şekilde adil, kapsamlı ve uygulanabilir bir çözüme etkin destek vermesi beklenmektedir” denilen raporda, Türkiye’nin, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan aracılığıyla Kıbrıs’ta devam eden müzakere sürecine defalarca destek belirtmesine dikkat çekilirken, Türkiye’nin yükümlülükleri henüz yerine getirmediği ifade ediliyor. 

Raporda şöyle deniliyor:

“Türkiye, Ankara Antlaşması’nın 10. Ek Protokolü’nü eksiksiz ve ayrım olmaksızın uygulama ve serbest mal dolaşımı ile birlikte ulaşım bağlantılarına koyduğu engelleri kaldırma konusundaki yükümlülüklerini yerine getirmemiştir. Türkiye en azından 2011’in ikinci yarısında 10. Ek Protokol’ün uygulanmasın konusunda AB ile görüş alışverişinde bulunmuştur.” 

“Kıbrıs Cumhuriyeti ile karşılıklı ilişkilerin normalleştirilmesi konusunda herhangi bir gelişme yaşanmamıştır. Türkiye, Kıbrıs’ın, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ile konvansiyonel silahların ihracatını kontrol altına alan Wassenaar Antlaşması gibi uluslararası örgütlere üyeliğine koyduğu vetoyu kaldırmamıştır. Kıbrıs Cumhuriyeti, karasularının ve hava sahasının Türkiye tarafından ihlal edildiği bildirmiştir.”

Taslak raporda yer almamasına rağmen, “Kıbrıs” paragrafının sonunda, Türkiye üst düzey hükümet yetkililerinin, Kıbrıs’ta bir anlaşma olmadan Güney Kıbrıs’ın AB Dönem Başkanlığı’nı devralması halinde, AB ile ilişkilerin 1 Temmuz 2012 itibariyle altı ay boyunca dondurulacağını söylediği not edildi.

İÇ KONULARDAKİ GELİŞMELERE HEM ELEŞTİRİ HEM ÖVGÜ

AB ilerleme raporunda Türkiye’nin ordu üzerinde sivil denetim konusunda “iyi ilerleme kaydettiği” vurgulandı.
AB Komisyonu’nun yayımladığı raporda, önceki Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner ve kuvvet komutanlarının emekliliklerini istemeleri üzerine yeni atamaların hızla yapılması övgü aldı.
Raporda, “Ağustos 2011’deki YAŞ toplantısı öncesinde Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanlarıyla birlikte emekliliğini istedi. YAŞ toplantısında yeni komutanlarının geciktirilmeden atanmaları, hükümetin üst düzey komutanların atanmasını kontrol ettiğini doğruladı” ifadesi kullanıldı. AB raporunda, sivillerin ordu üzerindeki kontrolünde müspet ilerlemeler sıralanırken, “Genel olarak güvenlik güçleri üzerindeki sivil denetim prensibinin güçlendirilmesinde iyi ilerleme sağlandı. Ağustos 2011 YAŞ toplantısı, silahlı kuvvetler üzerinde daha güçlü sivil denetim yönünde atılmış bir adımdır. Askeri harcamalar üzerinde sivil gözetim güçlendirildi ve Milli Güvenlik Stratejisi gözden geçirildi. Buna ilaveten YAŞ kararları sivil yargının incelemesine açıldı” denildi.

DOLAYLI MÜDAHALE GİRİŞİMİZ VAKALARI AZALDI

İlerleme raporunda, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yetkilerini aşan siyasi konulara doğrudan ya da dolaylı müdahale girişimi vakalarının azaldığı da ifade edildi.
Raporda ordunun sivil kontrol kapsamında Türkiye’ye yönelik eleştiriler arasında ise YAŞ’ın yapısı ve yetkilerinin değiştirilmemesi, terfi ve atamalarda sivil kontrolün sınırlı kalması, İçişleri ve Milli Savunma bakanlıklarının jandarma üzerindeki yetkisinin sınırlı kalması, askeri yargının yapısı ve görev alanının gözden geçirilmemesi, YAŞ kararlarının ve diğer askeri makamların kariyer yönetimiyle ilgili kararlarının yargı denetimine yeterince açılmaması, TSK Güçlendirme Vakfı’nın Sayıştay denetimine açılmaması, orduya siyasete müdahale alanı bırakan TSK İç Hizmet Kanunu’nun değiştirilmemesi, Genelkurmay’ın Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmaması, orta öğrenimde milli güvenlik derslerinin subaylar tarafından verilmesi ve TSK’nın medya kuruluşlarına seçici akreditasyon uygulamasını sürdürmesi sıralandı.

YENİ ANAYASA ÇAĞRISI

İlerleme raporunda, 12 Eylül referandumuyla kabul edilen anayasa paketinin özellikle yargıda standartları yükselttiği belirtilerek, “Yeni anayasa, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlık haklarına saygıyı güvence altına alan kurumların istikrarını güçlendirecek ve aralarında Kürt meselesinin de bulunduğu köklü sorunların çözülmesini sağlayacaktır. Hükümet ve muhalefet, özgürlükleri merkezine alan yeni anayasa için çalışma konusunda taahhütte bulundular. Anayasanın hazırlanması sürecinde tüm siyasi partiler ve sivil toplum dahil en geniş istişarelerin gerçekleştirilmesinin güvence altına alınmasına azami dikkat edilmelidir” ifadesi kullanıldı.
Raporda Ergenekon davası ve darbe planlarına yönelik diğer soruşturmaların “Türkiye açısından demokrasiye karşı işlendiği iddia edilen suçlara ışık tutmak ve hukukun üstünlüğüyle demokratik kurumların uygun işleyişine güveni artırmak için fırsat kalmaya devam ettiği” kaydedildi.
Bununla birlikte raporda söz konusu soruşturmaların yürütülmesiyle ilgili endişelerin bulunduğu, savunma hakkının riske edildiği, savcıların ve mahkemelerin kamuoyunu bilgilendirme mekanizmalarına sahip olmadığı gibi sorunlar nedeniyle kamoyunda süren davaların meşruiyetiyle ilgili endişelere neden olduğu dile getirildi.

CUMHURBAŞKANI GÜL’E ÖVGÜ

AB Komisyonu’nca hazırlanan raporda Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ülkedeki belirgin kutuplaşma atmosferinde “uzlaştırıcı rolünü sürdürmesi” nedeniyle övgü aldı.
Raporda Gül’ün Türkiye’nin gündemindeki bazı kilit meseleleri “yapıcı açıklamalar ve müdahalelerde çözdüğü” kayda geçirildi.
AB raporunda Cumhurbaşkanı Gül’ün görev süresinin gelecek yıl mı yoksa 2014 yılında mı sona ereceğinin hala müphem olduğu ifade edildi.
12 Haziran seçimlerinin ardından ilk kez müstakil yapıda AB Bakanlığı oluşturulması ve hükümetten gelen AB katılım sürecine bağlılık yönündeki açıklamaların Türkiye’nin AB kararlılığını teyit ettiği kaydedilen raporda, AB Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış da “bakanlıklar arası çalışmaları daha etkin hale getirmek ve sivil toplumu sürece dahil etmek için çaba göstermesi” nedeniyle övüldü.

İFADE VE BASIN HÜRRİYETİ

Raporda, hassas olarak nitelendirilen meselelerin kamuoyunda açıkça tartışılabilmesine rağmen yüksek sayıda ifade özgürlüğü ihlallerinin ve basın özgürlüğünün pratikte kısıtlanmasının endişe doğurduğu bildirildi.
Gazetecilerin hapse atılmasının ve Ergenekon soruşturması kapsamında yayımlanmamış bir kitap taslağına el konulmasının bu endişeleri güçlendirdiği savunulan raporda, Türkiye’nin ifade ve basın özgürlüğünde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarıyla uyum sağlayabilmek için yasal düzenlemeler yapması gerektiği belirtildi.
İlerleme raporunda “Türkiye’de ceza yasaları büyük ölçüde sorunlu ve ifade özgürlüğünü orantısız şekilde kısıtlamaya açık. Basın kanunu ve Atatürk’ü koruma kanunu da ifade özgürlüğünü kısıtlamada kullanılıyor” denilerek Türk Ceza Kanunu’nun 125, 214, 215, 216, 220, 226, 285, 288, 314 ve 318’inci maddeleriyle Terörle Mücadele Kanunu’nun 6’ncı ve 7’nci maddelerinin değiştirilmesi talep edildi.
AB ilerleme raporunda, medya kuruluşlarına birçok kez yüksek para cezası uygulanması eleştirildi.

HSYK DAHA BAĞIMSIZ

Raporda Türkiye’nin yargı alanında özellikle geçen yılki Anayasa paketinin uygulanmasıyla ilerleme sağlamaya devam ettiği belirtilerek Adalet Bakanlığı’nın HSYK üzerindeki etkisinin azaldığı kaydedildi.
Raporda, daha önce sadece toplantılara katılmayarak karar alınmasını engelleyebilen Adalet Bakanı ve müsteşarının HSYK’daki yeni yapılanmanın ardından artık bu gücünü yitirdiği dile getirildi.