Safir Sorakın

Yemeğin tadına bakmadan tuz ilave eden, sofradan tuzu eksik etmeyen veya kuruyemişlerin en tuzlu oranını tercih edenler vardır elbet aramızda. Aşırı tuz tüketimi, başta kalp hastalıkları olmak üzere pek çok hayati tehlike yaratan diğer hastalıklara da sebep olabilmektedir. 11 – 17 Mart tarihleri arasında bu önemli soruna dikkat çekmek için Dünya Tuza Dikkat Haftası olarak kutlanıyor. Ben de bu haftaki yazımda sizlere bütün Dünya ülkeleri gibi Adamız’da da yüksek miktarlarda tüketimi bulunan ‘Tuz’dan bahsetmek istiyorum.

Tuz, yaşam için gerekli en önemli minerallerden biridir ve besinlerde doğal olarak bulunur.  Sofra tuzunun asıl adı ‘sodyum klorür’dür. Tuzun %60’ı klor, %40’ı ise sodyumdan oluşur. Yaklaşık 1 tatlı kaşığı tuz 2300 mg sodyum içerir. Vücudumuzun işlevini sürdürebilmesi için sağlıklı bir bireyin günlük 500 mg sodyum alımı güvenli ve yeterli miktar olarak belirlenmiştir.

Sağlık açısından değerlendirildiğinde; sodyum organizmada sıvı dengesini sağlamada ve kan basıncının düzenlenmesinde rol oynar. Ancak fazla tuz tüketiminin de yüksek kan basıncı (yüksek tansiyon) ile ilişkili olduğu unutulmamalıdır. Fazla tuz tüketimi, idrarla kalsiyum atımını artırarak kemiklerden kalsiyum kaybına neden olabilir. Bilindiği gibi kemiklerden kalsiyum kaybının artışı osteoporoz ve kemiklerin kırılma riskini arttırır. Ayrıca fazla alım inme, kalp hastalıkları ve böbrek hastalıklarına da yol açabilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü, hipertansiyon, kalp hastalıkları ve böbrek hastalıkları başta olmak üzere obezite, diyabet ve bazı kanser türlerinden korunmak ve kemik sağlığını olumsuz etkilememek amacıyla günlük olarak tüketilmesi gereken tuz miktarını günde 5 gramdan az (günde 2 gram sodyum) olarak önermektedir.

BÖBREKLER VE TUZ

Vücudumuzda sodyum düzeyini böbreklerimiz ayarlar. Sağlıklı bireylerde aşırıya kaçılmadığı sürece sodyum konsantrasyonu çok yüksek seviyelere ulaşmaz. Fazla sodyum depolanmaz. Büyük bir kısmı idrarla, daha az oranda da ter yoluyla atılır. Tabii bu sağlıklı böbreklere sahip kişiler için geçerli. Böbrekleriniz yeterince işlevini yapamıyorsa fazla sodyum vücuttan uzaklaştırılamaz. Bu da ödem’e ve bir takım farklı sağlık sorunlarına yol açar.

YÜKSEK TANSİYON VE TUZ

Yüksek tansiyon ve tuz tüketimi arasında yakın bir ilişki vardır. Sağlıklı bir insan fazla tuz tüketiminden etkilenmeyebilir. Ancak toplumun %30’undan fazlasının sodyuma duyarlı kan basıncına sahip olduğu düşünülmektedir. Bu grupta tuz tüketimini kısmak kan basıncının düşürülmesine yardımcı olmaktadır. Yapılan çalışmalarda potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi besin öğelerinin diyetle düzenli tüketilmesinin yüksek tansiyonu önlediği bildirilmiştir.

TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMANIN KOLAY YOLLARI

- Yemeklerin tadına bakmadan tuz ilave edilmemeli
- Yemek pişirirken baharatlardan yararlanılmalı
- Alışveriş yaparken muhakkak ‘etiket okuma’ alışkanlığı kazanılmalı
- Taze ve tuz eklenmemiş besinler tüketimine önem gösterilmeli
- Beyaz ekmeğin tuz oranı daha yüksek olduğundan tam tahıllı ekmek çeşitleri tercih edilmeli     (tam tahıl ekmeğini tüketecek herhangi sağlık sorunu yok ise)
- Turşu, konserve gibi tuz içeriği yüksek besinleri tüketmekten kaçınılmalı
- Ev dışında yemek yerken tuzsuz besinler tercih edilmeli
- Taze sebze ve meyve tüketimi artırılmalı
- Maden suyu tüketileceği zaman içindeki sodyum oranı kontrol edilmeli.

*******************************************

EN ÇOK SORULANLAR

Konserveleri ya da peyniri yıkayarak sodyumunu azaltabilir miyim?
Soğuk su altında iyice yıkadığınızda besinin sodyum içeriğini %40 oranında azaltabiliriz.
İyotlu tuz nedir?
İyot eklenmiş sofra tuzudur. İyot, tiroid bezini düzenleyerek guatr hastalığını önler. Doktorunuz tarafından iyot kısıtlaması yapılmadığı sürece sağlıklı olan iyotlu tuz kullanmaktır. İyot özellikle çocukların beyin gelişimi ile ilişkilidir.
Kilo vermeye çalışırken tuz almak sorun yaratır mı?
Tuz vücutta su tutulumuna neden olarak, kilo vermeye çalışan kişilerin ağırlık kaybını maskeler ve şişkinlik yaratır.
Fazla sodyum vücutta kalıyor mu? Atmak için ne yapmalıyım?
Sodyum vücutta depolanmaz, idrar ve ter yoluyla vücuttan fazlası atılır.
Kaya tuzu nedir?
İşlenmemiş, rafine edilmemiş, tabiattan elde edilmiş tuzdur.

Günlük beslenmemizde tuz alımını azaltarak olası hastalıklardan yakalanma oranımızı azaltabiliriz. Yine çocuklarımıza küçük yaşlarda bu alışkanlığı kazandırabilir, onların sağlıklarına katkıda bulunabiliriz. Sağlık ve huzur dolusu güzel günlere… 