Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Turgay Deniz, KKTC’de, son 10 yılın en düşük büyüme oranın 2019’da yaşandığını kaydederek, verilerin 2020 yılı için de iyi olmadığını kaydetti.

Devlet Planlama Örgütü’nün tahminlerine işaret eden Deniz, 2020’de KKTC ekonomisinin reel olarak yüzde 11,04 oranında küçülmesinin beklendiğini söyledi.

Turgay Deniz, “Belirli alanların milli gelirdeki payları üzerinden yapılan hesaplamalar bu oranın yüzde 26,4’e kadar çıkabileceğini gösteriyor. İthalattaki yüzde 30 daralma da ciddi bir fakirleşme sürecinden geçtiğimizin göstergesi. Enflasyon oranı tekrardan çift hanelere çıktı. Daha da önemlisi Temmuz-Eylül enflasyonunun yüzde 6,1 çıkması, 2021’in kamu maliyesi açısından daha zor bir yıl olacağını gösteriyor” dedi.

COVİD-19’un etkileri nedeniyle 2020 için küresel büyümeye ilişkin tahminlerin çarpıcı şekilde kötüleştiğini belirten Deniz,  Digi Veri Araştırma Şirketi’nin KTTO için hazırladığı 2020 III. Çeyrek Ekonomi Bülteni’nin tanıtımında ekonomiyle ilgili açıklamalarda bulundu.

Deniz, yılda 4 kez ve 3 aylık dönemleri kapsayacak şekilde hazırlanan ekonomik bültenin yanı sıra Yıllık Ekonomi Durum Raporu ile ülkedeki makroekonomik performansın değerlendirileceğini söyledi.

Turgay Deniz, “KTTO, ekonomik verilerin doğru okunması, anlaşılması ve yorumlanmasına önem veriyor. Bu yaklaşımı rekabetçi ve sürdürülebilir ekonomi oluşturmanın en öncelikli gereği olarak görüyoruz” dedi.

“2019’DA DURGUNLUK DERİNLEŞTİ”

2020 III. Çeyrek KTTO Ekonomi Bülteni’nin içeriği konusunda bilgi veren Deniz, şu verileri ve bilgileri paylaştı:

“Bu sayıda ağırlıklı olarak Covid-19 pandemisinin yerel ve küresel etkilerinin ön plana çıktığını görüyoruz. Bu dönemde, küresel büyümeye ilişkin tahminler çarpıcı şekilde kötüleşmiştir. 2018’de Türk lirasının değer kaybetmesi ve Türkiye yardımlarının azalmasıyla KKTC ekonomisi durgunluğa girdi, yüzde 1,3 büyüdü. 2019’da bu durgunluk derinleşti, son 10 yılın en düşük büyüme oranı yaşandı, oran yüzde 0,2’ye geriledi. DPÖ’nün tahminlerine göre;  2020’de KKTC ekonomisinin reel olarak yüzde 11,04 küçülmesi bekleniyor. Belirli alanların milli gelirdeki payları üzerinden yapılan hesaplamalar oranın yüzde 26,4’e kadar çıkabileceğini gösteriyor.”

“GELİR KALEMLERİNDEKİ PERFORMANS KAYBI OLDUKÇA DİKKAT ÇEKİCİ”

Bültendeki KKTC kamu bütçesi verilerine de değinen Deniz, şunları ekledi:

“Yerel gelirlerin yerel giderleri karşılama oranı 2018’de yüzde 101 seviyesine çıktı ancak 2019’da yüzde 96 seviyesine düştü. 2020 için öngörü yüzde 89 seviyesinde kalacağı şeklindedir.

Maliye Bakanlığı’nın Eylül 2020 verilerine göre, 9 aylık gelir performansı göz önünde bulundurulduğunda oranın pandemi etkisiyle yüzde 78’e kadar gerileyebileceği hesaplanıyor.

Kamu maliyesinin 9 aylık gelirleri incelendiğinde ekonomik faaliyetlerle doğrudan ilişkilendirilebilecek gelir kalemlerindeki performans kaybı oldukça dikkat çekicidir.

Dâhilîde alınan KDV’de yaklaşık yüzde 15, ithalattan alınan KDV’de ise yaklaşık yüzde 28 performans kaybı söz konusudur. Tapu harçlarındaki performans kaybı yüzde 28 dolaylarında iken Ercan Havaalanı Özelleştirme Gelirlerindeki kayıp yüzde 60’a yakındır.”

“2021, KAMU MALİYESİ AÇISINDAN DAHA ZOR BİR YIL OLACAK”

KKTC’de 2019’da gerçekleşen kamu gelirlerinin bütçe tahminin yüzde 21,64 üzerinde olduğunu ifade eden, 2020’de gelirlerin bütçe tahminin altında seyrettiğini belirten KTTO Başkanı Deniz, şunları ekledi:

“Kamunun yılsonu itibariyle mükellefiyetlerini yerine getirebilmesi için Türkiye Cumhuriyeti’nin sunduğu krediler kapsamında kamu maliyesinin desteklenmesi kaleminin önem kazandığı anlaşılmaktadır. Diğer yandan, ilk 7 ayda ihracatta görülen artış ve ithalattaki daralma nedeniyle dış ticaret açığında yüzde 34,1’lik iyileşme görülse de ithalattaki yüzde 30 daralma çok ciddi bir fakirleşme sürecinden geçtiğimizin göstergesidir. Bir diğer önemli makroekonomik gösterge olan enflasyon oranının ülkemizde tekrardan çift hanelere çıktığı görülmektedir. Eylül 2019-2020 enflasyonu 11,2’ye ulaşmıştır.  Daha da önemlisi Temmuz-Eylül enflasyonunun yüzde 6,1 çıkması, 2021’in kamu maliyesi açısından daha zor bir yıl olacağını göstermektedir.”

KTTO ÖNERİLERİ

Turgay Deniz,  KTTO’nun bültende paylaşılan önerilerine de değinerek şunları kaydetti:

“Fon, KDV ve stopajda indirime gidilmesi ve bu yolla hem toplumun günlük yaşamının ucuzlatılması hem de kamu bütçesine ek maaş yükü getirilmemesi. Bültende yer verdiğimiz politika önerilerinden bir diğeri ise döviz krizinin yarattığı pahalılık riskini azaltmaya yöneliktir. 2020 yılı hesaplarında uygulanacak şekilde enflasyon muhasebesi uygulamasına geçilmesini ve Vergi Usul Yasası’nda yapılacak bir değişiklikle kur gelirlerinin vergilendirilmemesi önermekteyiz.”

SİYASİ İSTİKRAR VURGUSU

Deniz, konuşmasının ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı, ülkede siyasi istikrar sağlanması, Türkiye’den gelen yardımların iyi değerlendirilmesi ve kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması gerektiğine dikkat çekti.