1. YAZARLAR

  2. Mehmet Çağlar

  3. “ULTİMATOM OYUN TEORİSİ”
Mehmet Çağlar

Mehmet Çağlar

“ULTİMATOM OYUN TEORİSİ”

A+A-

Oyun teorisyenlerinin "Ültimatom Oyunu" olarak adlandırdıkları bir oyun teorisi vardır..
Ültimatom Oyun Teorisi, "Klasik Liberal İktisat Teorisi"ne oldukça uymaktadır...
Klasik Liberal İktisat Teorisi; özünde akılcı ve kâr güdüsüyle donanmış, liberal ve pragmatist insan tipi inşa etmeyi hedefler...
Klasik Liberal İktisat Teorisi’ne göre; insanlar akılcıdır ve genellikle de kendi çıkarlarını düşünerek karar alırlar...
Yine bu teoriye göre; kendisine düşen para miktarı ne kadar az olursa olsun,
kişinin "havadan gelen" bir parayı alması gerekir. Çünkü, bu teorinin varsayımına göre, kendi çıkarını düşünen her akılcı insanın böyle yapması bekleniyor...

ULTİMATOM OYUNU
Şimdi, Klâsik Liberal İktisat Teorisi’ne uyumlu olan, yukarıda bahsedilen ve "ültimatom oyunu" olarak adlandırdıkları oyunu aktaralım:

“İngiltere'de vefat eden dedenizden size miras kalıyor...
Miras bayağı yüklü...
Yalnız, dedenizin mirastan nasiplenebilmeniz için size tek bir şartı var:
Dedeniz, mirastan kalan parayı, "sizin belirleyeceğiniz bir oranla" kardeşinizle paylaşmanızı istiyor...
Kardeşinizin ise mirastan, miktarından ve paylaşım şartından hiç haberi yok...
Paranın miktarını öylesine paylaştırmalısınız ki, sizin belirleyeceğiniz orandaki bu paradan kendisine vereceğinizi kardeşiniz kabul edip almalı...
Aksi takdirde miras kalan paradan ne siz ne de kardeşiniz tek bir kuruş dahi alamazsınız...
Bu arada, kardeşinize tek bir teklif götürme şansınız var...
Ya kabul edecek ve paylarınızı alacaksınız, ya da reddedecek ve miras kalan paradan ikiniz de alamayacaksınız...
Bu durum ve şartlarda;
Kardeşinizle birlikte size miras kalan paranın ne kadarını kardeşinize verirsiniz?”
Oyun bu!

LİBERAL PİYASANIN RUHU
Liberal Klasik İktisat Teorisi'ne göre,
kardeşinize sizin tarafınızdan sadece "1 kuruş"un verilmesi,
hem sizi, hem de mirastan habersiz olup, havadan "1 kuruş" da olsa kendisine para gelen kardeşinizi memnun edecektir! 
Bu teori;
"rasyonel" ve "akılcı" olan bir bireyin,
"hiç" paradansa, "1 kuruş" parayı tercih edeceğini öngörür...
Bu miras hikâyesi,
piyasada yaşamanın hikâye edilişi veya liberal piyasa ruhunun ve dilinin mizansenidir...
Kısacası, liberal toplumda yaşayan ve liberal bir kültürle donanan bireylerin davranımlarının böyle olacağı öngörülmektedir...

İÇİMİZDEKİ SES
Peki sosyalist ne mi yapar?
Gelin önce bir sosyalist bu örnekteki durumda ne yapmaz ona bakalım...
-Para gelsin de nerden gelirse gelsin demez...
-Paranın karşılığının ne olacağını sorgulamadan ve bu paranın götürülerinin ne olacağını değerlendirmeden bu parayı almaz...
-Paranın eşitlik ve adalet duygusunu zedeleyip zedelemediğine bakmadan bu parayı kabul etmez...
-"Düğün değil bayram değil, eniştem beni niye öptü" sorgulamasını yapmadan parayı kabul etmez...
-Bu karşı davranımlar daha da uzatılabilir ama, kısacası sosyalist bir kişi liberal bir kişi gibi davranıp havadan gelen bu paranın neden dolayı kendisine verildiğini sorgulamadan kesinlikle bu parayı almaz...
-Eşitliği ve adaleti sarsmaz sosyalist...
Peki ne yapar bir sosyalist bu durum karşısında?
Sosyalist, bizi biz yapan içimizdeki sesle konuşur...
Ve bu sese uyumlu davranır...

 

Bu yazı toplam 7997 defa okunmuştur.
Önceki ve Sonraki Yazılar