Simge Çerkezoğlu

‘Tetraktys’ film şirketinin sahibi, yapımcı, yönetmen Stavros Papageorghiou hayatta üç tutkusu olduğundan bahsediyor ve bunları, fotoğraf, arkeoloji ve astronomi olarak sıralıyor. Tüm bu tutkularını bir arada sürdürebilmek adına 1982 yılında Amerika’da sinema okumaya başlayan Papageorghiou ile geçmişten bu güne gerçekleştirdiği projeleri ve Eylül ayında ilk kez yapılacak AEI Uluslararası Film Festivali’ni konuşuyoruz.

“TETRAKTYS FİLM ŞİRKETİNİ KURARAK, HAYALİMİ GERÇEKLEŞTİRDİM”

Stavros Papageorghiou yönetmen, senaryo yazarı, film yapımcısı ve dağıtımcısı… Bunca niteliği arasında en çok hangisinin öne çıktığını soruyorum. Gülümsüyor, böylece sohbetimiz başlıyor.

“Şu anda kariyerimde film yapımcılığı ve dağıtımcılığı öne çıkıyor. Geçmişte ise sinemaya dair neredeyse her şeyi yaptığımı söyleyebilirim. Yönetmenliğimin, senaryo yazarlığımın öne çıktığı zamanlar çok oldu. Ancak insan yaş aldıkça film çekmek, kamera kullanmak zorlaşıyor. Ne demek istediğimi siz de iyi bilirsiniz. Yaş aldıkça kariyerimde yapımcılığa yöneldim. Kamera kullanmayı, kurgu yapmayı da oğluma devrettim. Amerika Birleşik Devletleri’nde 1980’li yıllarda Bridgeport Üniversitesi’nde sinema eğitimi almıştım, Kıbrıs’a geri döndüğümdeyse bu alanda hiçbir şey yoktu. Hayalim Hollywood’da sinema kariyeri yapmaktı ama elbette bu çok zordu.  Kıbrıs’ta ise televizyon kanalı olarak sadece RIK vardı. Sinema hiç yoktu, televizyon içinse ucuz, Kıbrıs’a özgü komedi dizileri çekiliyor, haber programları yapılıyordu. Ben de bir süre bunları yaptım. 1990 yılına geldiğimizde ilk özel televizyon Logos TV kuruldu. Orada çalışmaya başladım. Haber hazırlıyorduk fakat biliyorsunuz haber söz konusu olunca bir yönetmen olarak yapabilecekleriniz, üretebilecekleriniz çok sınırlıdır. Bu işin beni bir yere taşıyamayacağını anladım. 1994 yılında neredeyse on yıl çabaladıktan sonra kendi şirketimi, Tetraktys Filmi kurmayı başardım. Elbette kolay olmadı. Hayalimi gerçekleştirdim, Ada’daki sinema üretimine katkıda bulunmayı da istedim. Zaman içinde Kıbrıs’ta sinema gelişti, şirketimiz de 60 ülkeden 1000 üyesi bulunan European Documentary Network’e üye oldu. Böylece üretimlerimizi daha geniş kitlelere ulaştırmayı başardık.”

Öyle görünüyor ki geleneği bozmuyorum ve en sık karşılaştığını söylediği soruyu ben de kendisine yöneltiyorum. Film şirketine verdiği Tetraktys isminin ne anlama geldiğini bilmek istiyorum.

“Tetraktys aslında Pythagoras (Pisagorculuk) Felsefesinden gelen bir kelime. Bu felsefe Antik Yunan filozofu Pythagoras ve ona bağlı olanların felsefe, matematik, ahlak, sanat, din ve sembolizm öğretisi. Pythagoras sayılara anlamlar yüklemiştir,  on sayısı da evreni temsil etmektedir. Her şey ondan çıkar, bir anlamda yaşamın yol göstericisidir. Bütün sayıların temelidir, yaratıcılığın özüdür. Benim şirketim de sinema ile ilgili, sinemanın özünde de yaratıcılık var. Tam da bu nedenle seçimim Tetraktys oldu.”

“KIBRIS’IN MUHTEŞEM TANRIÇASI AFRODİT SON YAPTIĞIM BELGESEL”

Stavros Papageorghiou’nun yapımcılığını üstlendiği Mürit ve Fetine’yi Ararken filmleri aşina olduğumuz yapımlar arasında… Ancak bunlar yanında yönetmenliğini gerçekleştirdiği Kıbrıs’ın Muhteşem Tanrıçası belgeseli de hayli etkileyici. Daha önce sözünü ettiği, arkeolojiye olan ilgisini de bu filmle ispat ediyor.     

“Yönetmen olarak son yaptığım belgesel Kıbrıs’ın Muhteşem Tanrıçası… 2014 yılında tamamlandı. Yirmi yılı aşkın bir süredir Kıbrıs tarihi üzerine çalışan Fransız Arkeolog Jacqueline Karageorghis ile birlikte çalıştığımız bir belgeseldi. Belgeselde aşk tanrıçası olarak bilinen Afrodit’in hikâyesini anlattık, onun gerçek hikâyesinin aşktan çok daha fazlası olduğunu gösterdik. Kalkolitik dönem, Roma dönemi, Afrodit’e dair Ada’da bilinen veya bilinmeyen ne varsa hepsini araştırdık. Bu belgeselden önce de Avrupa Birliği için Afrodit gibi tanrıçaları olan, dokuz farklı ülkeyi içeren, bir belgesel çalışmasında yer almıştım. Aslında bu proje bana Afrodit’le ilgili çalışmam için ilham verdi. Afrodit’in bir tanrıça olmaktan öte çok daha fazlası olduğunu bu belgeselle anlatmaya çalıştım. Hepimizin ona dair yüzeysel bilgileri var ama bundan çok daha fazlası. Afrodit aslında pek çok şeyi simgeliyor; doğurganlık, hayatın döngüsü de bunlar arasında… Kıbrıs için de sandığımızdan çok daha önemli bir simge, ardında bir felsefe gizli. Bu nedenle Afrodit sadece arkeologlar için değil, felsefeciler için de önemli. Bu belgesel sayesinde dünyada pek çok kişiyle tanıştım. Bu belgeseli izledikten sonra Ada’yı, tarihi tapınaklarımızı görmek için Ada’ya pek çok turist geldi. Kıbrıs doğası, tarihiyle çok kıymetli bir bölge… ”

“BELGESEL YAPARKEN BAZEN KONULAR BENİ, BAZEN BEN KONULARI BULUYORUM”

Şu anda Akamas’a dair bir belgesel üzerinde de çalışan Papageorghiou ile bir film yapmak için ilham aldığı konuları da konuşuyoruz.

“Şu anda Akamas belgeseli üzerinde çalışıyorum. Bir saatlik bir belgesel hazırlıyoruz. Amacımız Akamas’ın tarihini, doğasını, eşsiz fauna ve florasını anlatmak, arkeolojik buluntularını göstererek korunmasını sağlamak… Ada’nın her yerinde artan yerleşim ve betonlaşmaya karşı Akamas’ı korumaya çalışıyoruz. Bunun yanında üzerinde çalıştığımız bir de animasyon filmi var. Bunu Amerikalı bir şirketle birlikte yapıyoruz. Tahmin edersiniz ki çok pahalı ve zor bir proje oluyor.  Bazen konular beni, bazen ben konuları buluyorum. Ama sonuçta her yönetmen belgesel yapmak için eşsiz bir konu bulmak ister. Ama herkesin de kendi bilgisi, bakış açısı çerçevesinde üretimleri vardır.”

“AEI ULUSLARARASI FİLM FESTİVALİ EYLÜL AYINDA GERÇEKLEŞİYOR”

Tüm bu çalışmaları yanında Eylül ayında Lefkoşa’da ilk kez gerçekleşecek AEI Uluslararası Film Festivali’nde de imza atan Papageorghiou, bu festivalde Kıbrıslı Türklerin belgesellerinde de yer vereceğini açıkladı.

“Bu bir belgesel festivali… Arkeoloji, etnografi ve tarihle ilgili belgesellerden oluşuyor. Benim yıllardır böyle bir festivali gerçekleştirme hayalim vardı. Ben bu güne kadar katılımcı olarak İtalya, İspanya, Yunanistan, Sırbistan gibi ülkelerin düzenlediği, bu içeriğe benzer pek çok festivale katıldım. Her zaman Kıbrıs’ta da benzer bir festival yaparak, onları da Adamıza davet etmenin hayalini kurdum. Kıbrıs’ın oldukça uzun bir geçmişi var. Pek çok uygarlığa ev sahipliği yaptı. Bu nedenle kendi festivalimiz olmalı, kendi üretimlerimizi farklı ülkelerin sinemasıyla burada paylaşmalıyız diye düşünüyorum. Geçtiğimiz Kasım ayından bu yana bu konu üzerinde çalışıyorum. Festival Eğlence (Aglanjia) Belediyesi’nin Skali Kültür Merkezi’nde gerçekleşecek. Bu kültür merkezi de özel bir yer. Aslında bir mağaraydı, sonradan kültür merkezine dönüştürüldü. 19-23 Eylül tarihleri arasında yapılacak olan festival kapsamında bir de fotoğraf yarışması düzenliyoruz ve bu yarışma sonucunda seçilen fotoğraflar da festival kapsamında burada sergilenecek. Beş gün boyunca sürecek festivalde, sabahları müze gezileri ve paneller yapılacak, öğleden sonra ve akşamları da belgesel gösterilecek. Toplam 27 belgesel göstereceğiz, 15 belgesel de Kıbrıs’tan olacak. Fetine’yi Ararken ve Dome Otel belgeselleri de festival programımızda… Yakında festival programı tamamen netleşmiş olacak ama seçtiğimiz filmlerin çok güzel filmler olacağına emin olabilirsiniz. Her gün yaklaşık beş, altı tane film izlenebilecek. Ben bu festivale özellikle Ada’daki Kıbrıslı Rum ve Türk gençler gelsin istiyorum. Görüyorum ki Ada’nın tarihine, kültürüne dair bilgileri çok az. Hem bunu öğrensinler hem de Kıbrıs’ın tüm bu nitelikleriyle bölünmez olduğunu anlasınlar... Limasol’da yıllardır devam eden bir film festivali var biliyorsunuz ama uzak, başkentten kopuktu. Lefkoşa’ya da bir film festivali gerekliydi diye düşünüyorum, Lefkoşa’nın da artık bir film festivali var. Umarım gelecek yıl daha fazla destekle çok daha iyi bir festival gerçekleştirir, pek çok yabancı yönetmeni de burada ağırlayarak deneyimlerini bizimle paylaşmalarını sağlarız.”