Sevgili Cenk, bir süredir ısrar ediyor: “Hadi artık! Yeterince dinlendin, başla” diyor. Bense, içinde debelenip durduğumuz bu fasit daireden bir çıkış yolu bulmadan, en azından bir yerlerde bir çıkış yolu bulunduğunu hissetmeden, sırf yazmak için yazmayı istemiyorum, manalı bulmuyorum.

Ama Kıbrıs Türk halkı açısından iyi bir tarafı olduğunu iddia etmekte büyük güçlük çektiğim 2011’in sonlarına yaklaştığımız şu günlerde, bu koca yılı ayırdığım uzun erimli çalışma da tamamlanmaya yüz tutunca, bunca kötülük karşısında daha fazla suskun kalmanın bir mazereti kalmadı galiba!

Yapılması gereken birçok işe, hatta diyetlere bile Pazartesi günleri başlandığına ve her yeni haftaya muhtemelen hak etmeyeceği bir anlam yüklenebildiğine göre, koskoca yeni bir yıla da yeni bir umut gözüyle bakmayı yadırgamamalı kimse.

Yine de, itiraf etmeliyim ki, Adorno’nun uyarısı ciddi bir biçimde zorluyor beni. Bunca kötülükten sonra, güzelliğin, estetiğin alanında at koşturmaya kalkışmak, sanatla, edebiyatla uğraşmak, bunlar aracılığıyla düşünmekten medet ummak mümkün mü? “Auschwitz’den sonra şiir yazılamaz” buyurduysa Usta, kötülükten yakasını bir türlü sıyıramamış bu adada “faydasız” işlerle uğraşmak manasına gelmeyecek mi inatla romandan, şiirden, sinemadan dem vurmaya kalkışmak?

Badiou’nun “Yüzyıl”ının Türkçede yayınlandığından[1] haberdar olunca[2], yeniden düşünme fırsatım oldu bu soruların üzerinde. 20. yüzyıla dair kalem oynatırken, başka filozofları ya da bilim adamlarını değil, şairleri çağırmış Badiou imdada. Bu yüzyılın en büyük kötülüklerinden birinden, Adorno’nun şiirin sonunu işaretlediğini iddia ettiği Auschwitz’den sonra, büyük Usta’ya ağız dolusu bir “hadi canım sende” çekerek yüzyılın en güzel mısralarını düşüren Celan’a önemli bir yer ayırmış kitabında.

Hayatının on sekiz ayını toplama kamplarında geçirdikten sonra, meşhur “Ölüm Fügü”nde[3] ölümün ustası olduklarını imlediği Almanların dilindeki en güzel şiirleri yazan Şair, büyük kötülüklerin ardından güzellik üretilemeyeceğini iddia edenlere, tam da tersine, güzelliğin kötülüğe karşı direnmenin en uygun aracı olduğunu söyleyen, kelimeyi sıfat olarak kullandığımız zaman sözünü ettiğimiz “insan”dır.[4]

O, Berberova’nın, “Mozart’ın Dirilişi”nde[5],Paris düşerken ve Alman orduları karşısında direnemeyeceğini anlayan Fransızlar dönüşü olmayan bir biçimde geri çekilirken, ölülerden yalnızca Mozart’ı diriltmeyi arzulayan Maria’nın, hatta belki ölümün ustasının diliyle yazdığı şiirlerle, Vercors’un “Susan Deniz”indeki[6], incelikle ve aşkla ev sahiplerine rahatsızlık veren bedenini âdeta yok kılmaya çalışan subayın cisimleşmiş hâlidir. Bir de, her şeye rağmen, kötülükleri güzellikten devşirilmiş bir umutla aşabileceğine inanan o sıfatın, “insan”ın!

Bunun için değil midir ki bu büyük insan, Feinmann’ın, “karşısında daha fazlasını yapamadınız mı Profesör Heidegger? Paul Celan, bir Auschwitz kurbanı, olağanüstü zekaya sahip büyük bir şair. Neden onu kucaklamadınız? Ona şöyle söyleyebilirdiniz. Bakın, çok basit bir şey. Ona diyebilirdiniz ki: ‘Sevgili Celan, size Auschwitz’de yapılan, her ne olursa olsun muhtemelen korkunç olan şeyler yüzünden, işte bu yüzden, size yapılanlar yüzünden sizden özür diliyorum’” diye seslendiği[7] büyük Alman filozofunu, ölüm ustası Nazi işbirlikçisi Heidegger’i inzivaya çekildiği köşesinde ziyaret etmekten çekinmedi!?

Ve bunun için değil midir ki, her şeye karşın saygı duymayı başardığı ölüm ustaları kendisine bir özrü bile çok görürken, o, Corona’da,

Penceredeyiz sarmaş dolaş, kendimizi seyrediyoruz sokaktan:

Vakt irişti, herkesler bilsin bunu!

Artık çiçek açma zamanıdır taşın, yüreğin tedirginlik zamanı.

Zamanıdır, zamanı gelmenin.

Artık zamanıdır”

mısralarıyla[8] umudu anlamazdan gelemesinler diye kendi dillerinde düşürdü onların başlarına!?

Evet, vakt irişti. Biliyorum kimseciklerin umrunda değil ama yine de söylüyorum: Herkesler bilsin bunu. Kötülükler deryasında boğulmaya yüz tutmuşken, Auschwitz’in kötülüklerine güzelliklerle direnen Celan’dan zor değildir işimiz. İlk bakışta ölüm ustalarının diliyle aynı olduğu sanılabilecek olan ama onu dönüştüren, onu yeni bir dünya yaratmaya yetecek kadar başkalaştıran bir dille[9] direnmeliyiz umutsuzluğa.

Romana, şiire, sinemaya, bütün güzelliklere ve okura,

inadına merhaba...