Devrim DEMİR

Adanın kuzeyinde ekonomik şartları en ağır şekilde yaşayanlardan sadece biri olan engelli birey Filiz Can’ın 16 yaşından bu yana devletten aldığı engelli maaşı “haksız kazanç sağlıyorsun” diye kesildi. Kanser hastası eşini 2023 yılında kaybeden Can, eşinin maaşını aldığı gerekçesi ile kesildi. Temel ihtiyaçlarını bile karşılamaya yetmeyen bir maaşla geçim derdine düşen 2 çocuk annesi Can, devletin kendine çıkardığı geriye dönük borca da isyan etti. 10 ile 16 Mayıs tarihleri arasında çeşitli etkinliklerle kutlanan ‘Engelliler Haftası’nın kendisi için bir anlam ifade etmediğini kaydeden Filiz Can, birçok kez engelli maaşının bir gerekçe gösterilmeden kesildiğini söyledi. Kullanmak zorunda olduğu ilaçları bile hastanede olmadığı için eczaneden almak zorunda olduğunu kaydeden Can, “Eşim hayatta olsaydı bunların hiç birini yaşamazdım” dedi.

Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit, yasada böyle bir uygulamanın olduğunu kaydederek, okuma yazması olmayan üyeleri Filiz Can’ın her yıl yapılan yoklamalarda eşinin öldüğünü beyan edememesi nedeniyle böyle bir durumla karşı karşıya kaldığını ve maaşının kesildiğini söyledi. YENİDÜZEN’e bilgi veren Kibrit, önümüzdeki hafta bir çalıştay olacağını ve bu konuyu gündeme getireceklerini söyledi. Çocuklara tanınan hakkın eşlere de sağlanması gerektiğini ifade eden dernek başkanı Günay Kibrit,” engelli bireylerin yaşadığı ekonomik sıkıntılar hat safhada” dedi.

“Doğuştan engelliyim”

Yaşamını annesinden kalma bir evde geçiren Filiz Can doğuştan engelli. 59 yaşındaki kadın, 12 kez çeşitli ve zor ameliyatlar geçirmiş destek alarak yürümeye çalışıyor. Devlet tarafından 16 yaşında ‘engelli’ maaşı bağlanan Can, bedensel sorunları nedeniyle okula gidemedi okuma yazma bilmiyor. Eşini kaybettikten sonra yaşam şartları daha da zorlaşan Can, aldığı maaşla ilaç ve bez masraflarını karşılayamayacak durumda.

YENİDÜZEN’e konuşan Filiz Can, “Ben doğuştan engelliyim, sonradan bedensel bir engel değil. Ayaklarım destek olmadan hareket edemiyor, kızım evlendi evinde oğlum çalışıyor her an yanımda değil. Tuvalet ihtiyacımı karşılamakta zorlandığım için bez kullanmak zorundayım. Tüm bunlar masraf aldığımız maaş ne yazık temel ihtiyaçlarımızı bile karşılamaya yetmezken en büyük engeli biz engellilere devlet yapıyor” dedi.

“Devlet beni haksız kazançla suçladı”

Eşinin maaşını aldığı tespit edildiği gerekçesi ile Nisan ayında ‘engelli’ maaşı kesilen Can, “devlet bana bir de borç çıkardı beni “haksız kazanç sağlamakla” suçladı. Bizim zaten aldığımız maaş ilacımızı karşılayamaya yetmiyor, bu ülkede ekonomik şartları en ağır yaşayanlardan biriyiz” dedi. Son bir buçuk senelik geriye dönük devlete borç ödemekle cezalandırıldığını da sözlerine ekleyen Can, yapılan haksızlığa sessiz kalmayacağını belirtti. Yasadan dahi haberi olmadığını dile getiren Filiz Can, engelli maaşının kesildiğini bunun kendisine telefonla bildirildiğini ve her ay da 700 TL borcuna taksitlendirildiğini belirtti.

“Bize yapılan büyük haksızlık”

Eşinin uzun yıllar özel sektörde çalıştığını sigortadan emekli olduğunu anlatan Filiz Can, kanser tedavisi gören eşini kaybettikten sonra 15 bin TL olan sigorta maaşını son bir buçuk yıldır aldığını anlattı. Okuma yazması olmadığı için her yıl yapılan beyandan haberi olmadığını ve eşinin öldüğünü anlatamadığını söyleyen Can, “Birçok kez devlet tarafından aldığım engelli maaşım gerekçe gösterilmeden kesildi. Koştuk geri bağladık, ameliyat oldum yan gelip yatıyorsun devletin ensesinden geçiniyorsun diye maaşımı kestiler. Biz engelli bireylere yapılan büyük haksızlık biz sağlıklı bireyler gibi değiliz, bir yanımız eksik ve bu ömür boyu sürecek bir durum. Ben ayaklarımı istediğim gibi kullanamıyorum, hayatımı yardımsız idame ettiremiyorum. Evde düştüğüm günler oluyor, bu yüzden kapının üzerinde sürekli bir anahtar var komşum gün boyu gelip kontrol ediyor. Tek başıma tuvalete gidemediğim için bez kullanmak zorundayım, bir odadan diğer odaya gitmek benim için bir eziyet.”  

“Senede bir süslü sözlerle bizi hatırlamayın”

Adanın kuzeyinde engelli birey olmanın anlatılmayacak kadar zor olduğunu söyleyen Can, akülü bir arabası olduğunu ancak trafik yüzünden kullanamadığını söyledi. Engelli bireylerin trafikte bile hiçe sayıldığı bir ülkede yaşamak zorunda olduğunu kaydeden Filiz Can, “Hastanede gördüğümüz muamele aynı, biri beni dışarıya çıkarmazsa ben çıkamam akülü bir küçük araba verdiler ama trafik yüzünden kullanamıyorum çünkü bize saygı yok. Markete bile gidemiyorum her şeyden az yaşıyorum. Elektrik faturası çok gelmesin diye kısıyorum, paramız ay sonuna yetsin diye kısıyorum, biz engelli bireylerin yaşadığı sıkıntılar hat safhada. Bu şartlarda kirada otursaydım sokakta kalacaktım, bizi süslü sözlerle senede bir gün hatırlamayın.”

Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit:

“Engelli bireylerin yaşadığı sıkıntılar hat safhada”

Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit, dernek üyeleri Filiz Can’ın durumunu üzülerek öğrendiklerini ne yazık bir yasa olduğunu ve dulluk maaşı alanların engelli maaşlarının kesildiğini söyledi. Kibrit, okuma yazması olmayan üyeleri Filiz Can’ın her yıl yapılan yoklamalarda eşinin öldüğünü beyan edememesi nedeniyle böyle bir durumla karşı karşıya kaldığını ve maaşının kesildiğini söyledi.

YENİDÜZEN’e bilgi veren Kibrit, önümüzdeki hafta bir çalıştay olacağını ve bu konuyu gündeme getireceklerini söyledi. Çocuklara tanınan hakkın eşlere de sağlanması gerektiğini ifade eden dernek başkanı Günay Kibrit,” engelli bireylerin yaşadığı ekonomik sıkıntılar hat safhada” dedi.