Zekai Altan

Birileri çıkıp Kıbrıs kültürü ve kimliği konusunda Kıbrıs kültürünün ve kimliğinin kaybolmaya başladığını söyler durur. Sorumluluğu da siyasilere yükler. Geçen gün pastırma almak için eşim markete gitti. Alış veriş sonrası geri döndüğünde bana Kıbrıs pastırmasının adının değiştiğini söyledi. Önce şaka yapar diye düşündüm. Şaka dedim. Hayır dedi. İşte etiketi. Kıbrıs pastırması etiketi üzerinde “sucuk” yazıyordu. Sucuk adı Türkiye’de kullanılır. Hatta geçen hafta Salih Akbıçak anısına yazdığım Türkiye’de Kayseri Pastırması Kıbrıs’ta But pastırması olarak bilinir diye. Türkiye’de pastırmaya “sucuk”, Kayseri pastırmasına da “pastırma” söylendiğini yazdım. Kıbrıs’ta pastırmanın bile sucuk olarak kendiliğinden değiştiğini görünce hayret ettim. Hemen market sahibi Kıbrıslı arkadaşımı aradım. Ve merağımı gidermek istedim. Beni doğruladı. Verdiği yanıtlar da oldukça ilginç. “Zekai dostum. Ne kültüründen bahseden. Kültür mü kaldı. Kültür karın doyurmaz. Buradaki nüfusa ve sisteme uymak gerekir.  Sucuk yazmazsak satışını da yapamayız. Sen de boşuna canını yersin. Herkes bunu yapıyor.”

Şaşırıp kaldım. Bir an cevap da veremedim. Yüzyıllık pastırmanın bir günde isim değiştirilerek satışa sunulması o kadar basit mi! Kendi işletmemde gelen yabancı veya Türkiyeli misafirlere özellikle pastırma servisi yapıyoruz. Ve pastırmayı anlatırken servisini de tabak içerisinde yaktığımız ispirto rakısında kebap yaparak servis yapıyoruz. Bu pastırmanın kebabı da böyle yapılır diye de anlatıyoruz. O zaman bunun bir anlamı kalmaz. Pastırmayı sucuk diye ispirto rakısında kebap edip yemek ne kadar doğrudur. Ben de market sahibi dostuma “demek biz yanlış yoldayız” dedim. Yanıtı “evet”. Bir kültürün yok olması ve toplumun asimile edilmesinin fark edileceği yer mutfağıdır. Mutfak ve kültüründeki değişimler en somut göstergelerdir. Kıbrıs mutfağını yalnızca isim ve lezzet olarak görmek doğru değildir. Ada halkının üretimi ile ilgilidir. Ve lezzetlerin de tarihsel öykülerini içerir. Bu değiştirme girişimi bir kültürü yok etme girişimidir. Önemsemeyebilirsiniz. Ancak önemsendiğinde de çok geç olacak.   

Vadili İlkokulunda bir örnek

Vadili İlkokulu müdürü dostum Fahri Tümkan aradı. Ve okul olarak hafta sonu düzenleyecekleri bir etkinliğe Kemal Deveci dostum ile birlikte katılarak öğrencilere ve halka Kıbrıs kültürü konusunda bir iki aktivite yapıp söyleşi yapmamızı istediler. Severek kabul ettim. 26 Ekim Cumartesi sabahı Vadili-İnönü İlkokulu “Kültürünü Tanı ve Tanıt” sloganı ile düzenlenen etkinliğe katıldık. Başta okul müdürü Fahri hoca ile diğer öğretmenler inanılmaz bir çaba içerisinde bu kültürü anlatmak için ciddi emekler harcadılar. Özveri ve inanç. Okul dışında yapılan etkinliğe katılım oldukça yüksek. Yeşil çim alan üzerine kurulan sahne görülmeye değerdi. Kıbrıs kültürü dekoru. Öğrenciler Kıbrıs şarkıları, manileri ve skeçleri sergilediler. Kültürümüze ait eşyaların sergilendiği günde sele yapımı ve çalı süpürgesi yapımı etkinlikleri de yapıldı. Biz de Kemal Deveci dostum ile elimizden geldiğince kültürümüzü anlatmaya çalıştık. Çalı süpürgesinin yalnızca yapımı ve fonsiyonu değil, süpürge yapımında kullanılan sabsişa otunun da mutfakta kullanımına kadar önemini anlattık. Kültürünü Tanı ve Tanıt sloganı ile düzenlenen etkinlikte yiyeceklerin de yeri ayrı idi. Öğrenci velilerinin yaptığı geleneksel Kıbrıs mutfağı yiyecekleri satışa sunuldu ve elde edilen gelir ile de 5. sınıflara 2 adet projeksiyon cihazı alınması hedeflendi. Kıbrıs mutfağında sunulan yiyecekler de kültürümüze özgü. Herse, gullurugya, pilavuna, lokma, şeftali kebabı, zeytinli “bulla”, kabak böreği ve bidda badadez lezzetleri sunuldu. Etkinlik çok hoşuma gitti. Bu etkinlikte özveri, emek ve katılımcılık vardı. En önemlisi vizyon vardı. En önemli ayrıntı da bu etkinlik talebinin ilkokul 5. sınıf öğrencilerinden gelmesi oldu. Ve öğrencilerin en şanslı oldukları konu ise müdür ve öğretmenlerinin vizyonları ve özverili destekleridir. Takdir edilecek bir farkındalık etkinliği. Etkinliğin bütünü içerisinde incelediğim mutfak bölümünde Kıbrıs kültürüne uygun yiyeceklerin sergilenmesi ve satışı ayrı bir başarı.  Kutlamak gerekir.