Dr. Hülya Vahedi

Vücutta çeşitli boyutta ve tipde damarların duvarında inflamasyon, hasar, damarda daralma, tıkanma, anevrizma ve rüptür yani yırtılma  yapabilen ve bazan yaşamı etkileyecek sonuçlara yol açan sistemik bir hastalıktır. 

Esas lezyon enflamasyondur. Tam bir nedeni bilinmemektedir.

Başlıca 2 türü vardır; 

1.Primer dediğimiz yani beraberinde başka bir hastalık ya da bir neden gösterilemeyen tür. 

2.Sekonder dediğimiz başka bir hastalıkla veya ilaçlarla birlikte ortaya çıkan tür. 

Klinik bulgular tutulan damarın arter veya ven oluşuna, damarın büyüklüğüne, bulunduğu organa bağlı olarak çok çeşitlidir.

Hastaların bir kısmında ateş, terleme, halsizlik vardır. 

Çok hafif seyreden hastalar yanında tutulan organa göre çok ağır seyreden hastalar da olmaktadır. 

Sistemik Vaskülitlerin sınıflandırılması;

1.Büyük Damar Vasküliti  -Temporal arterit, Takayasu arterit

2.Orta Çap Damar Vasküliti  - Klasik Poliarteritis Nodoza, Kawasaki hastalığı 

3.Küçük Çap Damar Vasküliti - Wegener Granulomatozu, Charge Strauss sendromu, Mikroskopik Polianjiitis, Henoch Schönlein Purpurası,  Esansiyel Kriyoglobulinemik Vaskülit,  Kutanöz Lökositoklastik 

Başka hangi durumlarda Vaskülit hastalığı eklenmektedir (Sekonder Vaskülit);

1.Sistemik bağ dokusu hastalıkları dediğimiz Romatolojik hastalıklar (Sistemik Lupus, Primer Sjögren, Skleroderma ve diğerleri)

2.Bazı enfeksiyonlar -Virüsler: (HBV, HCV gibi)

3.İlaçlar: Tüm ilaçlar sorumlu olabilirler.(D-Penicilamin, siproflaksasin, phenytoin, allopurinol)

4.Bazı Lenfoma ve kanser türleri ile birlikte görülebilirler. 

Hangi semptom ve bulgularda Sistemik Vaskülit akla gelmelidir;

*Nedeni bulunamayan ateş, zayıflama 
*Deride purpura ve ülserlerde
*Organlarda doku iskemisi dediğimiz beslenme bozuklukları ortaya çıktığında
*Böbrek fonksiyonları bozulduğunda ve idrarda eritrosit, lökosit ve hücre silindirleri ve protein saptandığında
*Eklem ve kas şikayetlerinde 
*Gözde iltihaplanma, burun ve sinüslerde inatçı lezyonları olanlarda
*Kol ve bacaklarda klaudikasio dediğmiz erken yorulmalarda
*Periferik nabızların alınamaması ve yeni başlayan ciddi hipertansiyon vakalarında
*Nörolojik belirtilerde-baş ağrısı, konfüzyon, Pleji, periferik sinir tutulumlarında 
*Aorta ve dalları üstünde üfürümler
*Yeni başlayan şakaklarda lokalize baş ağrısı, beraberinde çene ve dilde erken yorulma
*Akciğerlerden kaynaklanan inatçı şikayetler, kan tükürme
*Sindirim sisteminde kanama, karın ağrısı 

Vaskülit hastalığı çok değişik şikayet ve belirtiler yapmaktadır. Bu nedenle hastaların şikayetlerini iyice dinledikten ve tam bir muayenesini yaptıktan sonra eğer Vaskülit hastalığından şüphelenirsek bundan sonra kesin tanı için laboratuvar ve radyolojik incelemelere başvurulmaktadır. Kanda bazı antikorlar ve iltihap markerleri teşhiste  yardımcı olmaktadır. Sıklıkla hastalık teşhisinde biopsiye  başvurulmaktadır.

TEDAVİSİ:

Tedavide ana ilaç kortizon ve bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlardır. Hangi tür Vaskülit olduğunu anladıktan sonra ilaçların miktarları ve uygulama şekillerine karar verilmektedir.

Tedaviye çabuk yanıt veren vaskülit türleri olabildiği gibi devamlı tekrarlayabilen ve bazı ciddi belirtilere yol açabilen vaskülit türleri vardır. Bunlarda da bazı yeni ilaçlara başvurulmaktadır.