Taşınmaz Mal Komisyonu (TMK) Başkanı Növber Ferit Veçhi, açılımla birlikte Maraş’taki mallarla ilgili başvuruların arttığını belirtti.

Şubat 2020’de 280 olan başvuru sayısının, Maraş açılımıyla birlikte 338’e çıktığını ve Kasım sonu itibariyle bu rakamın 410'a yükseldiğini kaydeden Veçhi, iade talebinin ağırlıkta olduğu başvuruların ne kadarının açılan yüzde 3.5’lik kısımda olduğunun belirlenmesine yönelik çalışmaların devam ettiğini söyledi.

Uzun yıllar Dışişleri Bakanlığı’nda görevde bulunan ve Strazburg dahil bir çok önemli noktada KKTC temsilciliği yapmış Növber Ferit Veçhi, başkanlığına yeni getirildiği Taşınmaz Mal Komisyonu’nun faaliyetlerine ilişkin TAK muhabirinin sorularını yanıtladı.

6 bin 999 başvurunun 1301’i sonuçlandı

TMK’ya kurulduğundan bu yana toplam 6 bin 999 başvuru yapıldığını, bunların 1301’inin sonuçlandığını söyleyen Veçhi, komisyonun başvuranlara şu ana kadar mal bedeli karşılığı olarak toplam 325 milyon 416 bin 657 Sterlin tazminat kararı aldığını belirtti.

Veçhi, 3 başvuru için iade, 2 başvuru için takas ve tazminat, 7 başvuru için ise iade ve tazminat, 1 başvuru için çözümden sonra iade, 1 başvuru için de kısmi iade kararı alındığını kaydetti.

Komisyona yönelik eleştiriler

Növber Veçhi, komisyonun yavaş çalıştığı, talepleri karşılayamadığı ve tazminatların ödenemediği yönündeki eleştirilere ilişkin soruyu yanıtında, göreve yeni geldiğini ve önceki dönemlerle ilgili değerlendirme yapmayı veya yükümlülükleri arasında olmayan tazminat ödemeleriyle ilgili yorum yapmayı doğru ve etik bulmadığını söyledi.

Komisyonun, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde olduğu gibi mali yükümlülüğü olmadığına işaret eden Veçhi, “Burası karar verme mercidir. Ödemelerle ilgili yetkimiz, insiyatifimiz, mali yükümlülüğümüz yoktur. Bu tamamen tarafların inisiyatifindedir” dedi.

“Pandemide çalışmalara ara verildi”

Pandemiden dolayı çalışmalarına uzun süre ara vermek zorunda kalan komisyona başkan atama sürecinin uzamasının da çalışmaları olumsuz etkilediğini kaydeden Veçhi, yeni göreve başladığı TMK’da çok çalışkan bir kadro bulduğunu ve herkesin elini taşın altına koyarak, özveriyle, geceli gündüzlü çalıştığını vurguladı.

Növber Veçhi, bulundukları binanın yetersiz kalmasından dolayı kendilerine verilen yandaki eski BRT binasındaki çalışmaların tamamlanmasıyla büyük ölçüde rahatlayacaklarını kaydetti. Veçhi, elektronik ortama geçmeleri halinde teknik açıdan daha pratik ve hızlı çalışılabileceğini söyledi.

“Açılımla birlikte Maraş başvuruları arttı”

Növber Veçhi, komisyona Maraş ile ilgili başvuruların hep olduğunu ancak açılım sonrasında artış olduğunu belirtti.

Kasım sonu itibariyle 410 başvuru bulunduğunu kaydeden Veçhi, Şubat 2020’de 280 olan başvuru sayısının, Maraş açılımıyla birlikte 338’e çıktığını ve bugün 400'ü aştığını belirtti.

Maraş ile ilgili başvuruların ne kadarının açılan yüzde 3.5’lik kısımda olduğuna ilişkin soruyu yanıtında, bunun belirlenmesine yöneliik çalışmaların devam ettiğini kaydeden Veçhi, “Başvuruların çoğu illa Maraş diye değil. Yani her başvuru bir parseli kapsamaz çoğu zaman. Bir parsel Maraş’ta, bir parsel başka yerde olabiliyor. Bunları ayrıştırmak kolay değil.. Bunun için çok çalışılması gerekiyor. Haritalandırma fgerekiyor" dedi.

Veçhi, bir soru üzerine, Maraş ile ilgili başvurularda genelinde iade talep edildiğini ifade etti.

“İade için ulusal ve kamu güvenliğini tehlikeye atmayacak, sorunsuz bir mal olması gerekiyor”

Adadaki mevcut durumda iade kararının hayata nasıl geçirildiğinin sorulması üzerine, Veçhi, iadenin, talep edilen malın kullanım ya da mülkiyet hakkının herhangi bir kişiye ait olmaması gerektiğine işaret etti. Veçhi, “İade için ulusal ve kamu güvenliğini tehlikeye atmayacak, sorunsuz bir mal olması gerekiyor” dedi.

Malı iade edilen kişilerin mallarıyla ilgili KKTC yasaları çerçevesinde her türlü hakkı bulunduğuna vurgu yapan Veçhi, ev yapıp, yerleşmek isteyenlerin yanısıra kendisine iade edilen malı satmak isteyenler de olduğunu kaydetti.

Veçhi, bir soru üzerine, iade edilen malına inşaat yapmak ya da satmak isteyen kişilerin toplum içinde herhangi bir kötü muamele ya da ayrımcılığa maruz kaldığı yönünde bir geri dönüş almadıklarını söyledi.

Tarafların kendi aralarında anlaşması

Nöber Veçhi, tarafların kendi aralarında anlaşıp, kullanımındaki araziyi satın aldığı durumlara ilişkin soruyu yanıtında, bu işlemlerin 13/2008 sayılı yasa uyarınca yapılabildiğini söyledi.

Veçhi, “Bu malların hali hazırda 3 yıldan fazla kira sözleşmesiyle tasarrufunuzda bulunması gerekiyor. Böylesi durumlarda malı tasarrufunda bulunduran Kıbrıslı Türk, Kıbrıslı Rum mal sahibini bulup, onunla anlaşır ve satış izni için TMK’ya müracaat eder” dedi.

Bu şekilde komisyona bugüne kadar 24 başvuru yapıldığını kaydeden Veçhi, bunların 12 tanesinin neticelendiğini ve 8 tanesine satış izni verildiğini belirtti.

TMK 2006’dan beri faaliyette

Taşınmaz Mal Komisyonu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği hüküm uyarınca 2005’te, Kıbrıs’ın kuzeyinde bulunan mallarla ilgili bir iç hukuku oluşturmak amacıyla kuruldu.

Komisyon, 2006’dan beri “iki kesimlilik ve iki toplumluluk ilkelerini gözeterek, Kıbrıs Türk toplumunun haklarına halel getirmeyecek şekilde” KKTC sınırları içindeki mallarla ilgili iade, tazminat ve takas taleplerini değerlendirip, karara bağlıyor.

Yüksek Adliye Kurulu’nun, Cumurbaşkanı tarafından önerilen kişiler arasından seçerek, oluşturduğu TMK, Növber Ferit Veçhi (başkan), Güngör Günkan (başkan yardımcıs)ı ve üyeler Oktan Türe, Erhan Berksel, Christiana Kruger, Daniel Tarschys ve Saskia Yorucu'dan oluşuyor.

Haber: Fezile Atüf Öksüz - Fotoğraflar: Hüseyin Sayıl (TAK)