Viktorya Kız Lisesi; eğitim tarihimizin mihenk taşlarından biridir.

   Çok değerli öğrencilerin yetiştiği bu okul, yıl sonları gerçekleştirdiği müsamerelerle Kıbrıs Türk toplumunun “kültür-sanat” alanına da katkı koymaktaydı. O yıllarda “müsamere” olarak adlandırılan yıl sonu okul gösterilerinin içeriğini, gazete yazarlarının haberlerinden ve yorumlarından anlamak mümkün. Buna sadece bir “eğlence” olarak bakmak, o yılların kültür-sanat anlayış ve beslendikleri müzik-tiyatro olgularını gözden kaçırmak olur. Bu vesileyle, 1949 yılının Kıbrıs’ında sayfamıza taşıdığımız bu etkinklik yorum ve duyurularından sanırım birçoğumuz kendimize bilgi ve davranış açısından pay çıkarabileceğiz.

   Söz konusu yıllarda Kıbrıs’ın içinde bulunduğu ekonomik kriz, fakirlik her zaman dile getirilmekteydi. Kabiliyetli başarılı öğrencilerin böylesi okullarda okumaları ise ancak kendilerine dışarıdan yapılacak maddi yardımlarla olabilmekteydi. İşte bu müsamerenin de amaçlarndan biri buydu.

   Konu hakkındaki ilk reklam ve yazıyı sizlerle paylaşmadan önce, Viktorya Kız Lisesi’nin tarihçesine kısaca bir bakalım dilerseniz...

“Viktorya Kız Lisesi veya ilk adıyla Viktorya İnas Sanayi Mektebi, 1901 yılında Lefkoşa'da orta öğretim düzeyinde faaliyete başlamıştır. Bu okul açılmadan önce kız öğrencilerin ilk öğrenimlerinden sonra devam edecekleri bir okul bulunmuyordu. İsmini, 20 Haziran 1837 - 22 Ocak 1901 yıllarında Britanya Kraliyet Tacını giymiş Kraliçe Victoria'dan almıştır.

   Kurulması için aralarında Osman Nuri Efendi, Hacı hafız Ziyai Efendi (Müftü Ziyai Efendi) Mehmet Şevket Bodamyalızade gibi bilinen şahısların da olduğu Kıbrıslı Türk ileri gelenlerin topladıkları paralar yetişmeyince, bir piyes sahnelenmiş ve ayrıca halktan okul inşaatı için para toplanmıştır. Tüm bunlara rağmen arsanın alınması ve üzerine binanın dikilmesi için yeterli meblağa ulaşılamayınca İngiliz yönetiminden de yardım alınarak yeterli meblağa ulaşılmıştır. Bunun karşılığında okula Kraliçe Victoria adının verileceği söylenmiştir. Okul inşasına başlandıktan 1 yıl sonra tamamlanmış ve açılmadan önce de 22 Ocak 1901 yılında Victoria ölünce okulun açılması İngilizler için daha anlamlı hale gelmiştir.

   İlk olarak 1900 yılında Eski Saray sokaktaki boş arazinin üzerine 4 odalı bir bina olarak inşa edilmiştir. Günümüzde Eski Saray Sokağı’nda bulunan okulun ilk binası KKTC Turizm ve Çevre Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Merkezi olarak kullanılmaktadır.Okul 1968-1969 öğretim yılından itibaren günümüzde Lefkoşa Türk Lisesi olarak kullanılan binaya taşınmıştır. 1902 yılında eğitim ve öğretim hayatına başlayan okulda ilk başta öğrencilerin eğitim aldığı bir bina varken sonraki yıllarda okulda dört sınıflık bir ilkokul ve iki sınıflık bir de rüştiye kısmı da oluşturulmuştur. Bir dönem de okul binası Müftü Raci Sokağı’nda (günümüzde Selen Otopark) bulunan binasına taşınmıştır. İlk olarak okul binası olarak kullanılan bina sonraki yıllarda aynı yere yeni bir bina yapılınca yurt olarak kullanılmıştır.(vikipedi)”

   Viktorya Kız Lisesi hakkındaki bu kısa bilgiden sonra konumuz olan “müsamere”ye dönelim. 10 Mart 1949 tarihinde gerçekleştirilecek olan müsamereyle ilgili Halkın Sesi gazetesinde yayınlanan ilân, 5 Mart 1949 tarihini taşıyordu.

“Halkın Sesi, 05 Mart 1949-syf:3

Reklam:

Viktorya Tâli Kız Okulu

Senelik Müsameresi (Fakir Öğrenciler yararına)

10 Mart 1949 Perşembe günü akşamı saat 7’de

LUKIDİ Sinemahanesinde, hem iyi bir gece geçirmiş hem de kabiliyetli, fakat muhtaç kızlarımıza maddi yardımda bulunmuş olacaksınız.

Biletlerinizi, 3 Mart 19492dan itibaren, okuldan, öğretmen ve öğrencilerden acele tedarik ediniz.

Fiatlar: Localar: 1.15 (Lira) ve 1.5 (lira)

Koltuk: 5/-, 3.4, 2.4”

   Müsamerenin fakir öğrenciler yararına yapılacak olması sadece gazete ilânında duyurulmuyordu. Halkın Sesi gazetesinin önemli yazarlarından olan YAVUZ, “Günün Cilveleri” ana başlıklı köşesinde, müsamere öncesi bir yazı kaleme alıyordu. Bu yazıda; özellikle toplumda yer alan zengin, varlıklı insanların fakir öğrencilere yardım etme konusunda geri durduklarını eleştirel bir dille ele alıyordu. Bu konudan yola çıkarak müsamere için bilet alınıp fakir çocuklara eğitim için katkı sağlayabileceğini belirtiyordu okura...

“Halkın Sesi, 09 Mart 1949-syf:2

GÜNÜN CİLVELERİ

Yazan: YAVUZ

Viktorya Türk Kız Okulunun Vereceği Senelik Müsamere

   Fakir bir cemaat olduğumuzu kabul etmekle beraber, aramızda iktisadi durumu yerinde olanlarımızın pek çok olduğunu söylersek, hiç de mübalâğa etmiş olmayız zannederim. Hatta bugün mevcudiyetleriyle iftihar ettiğimiz zenginlerimiz de az değildir. Yalnız teessürümüzü mucip olan bir nokta varsa, fakir öğrenciler menfaatine veyahut herhangi bir hayır müessesemize –Rumlarda olduğu gibi- muazzam bir teberrüde bulunmak sehavetini gösteren içimizde bir kişinin bulunmayışıdır. Maalesef bu, bir hakikat olduğuna göre, yoksullarımıza, hususu ile tahsil çağında bulunan fakir öğrencilerimize, toplu bir halde yardım etmek mecburiyeti karşısındayız.

   Birkaç günden beri Viktorya Türk Kız Okulu tarafından gazetelerimizde çıkan ilânata göre, 10 Mart Perembe günü akşamı “Lûkudi” sinemasında, adı geçen okul öğrencileri menfaatına bir müsamere verileceğini öğrenmiş bulunyoruz. İşte fert olarak ayrı ayrı ve netice itibarıyle toplu bir halde yardım elimizi uzatacağımız bir fırsat.

   Viktorya talim heyetinin girişmiş olduğu bu teşebbüs hem içtimaî, hem de ûlvidir. Çünkü yarın akşam verilmesi kararlaştırılan bu müsamerenin hasılatı, gene bizim olan fakir Türk kızlarının ihtiyacına sarfedilecektir. Sözlerimizin kuru bir reklâm olmadığını göstermek için de, müsamere ve sair hasılatın fakir kız öğrencilerimize ne yolda sarfedildiğini izah ederek ispat edelim.

   Viktorya Türk Kız Okulu sayın baş öğretmeninin tahriren bize bildirdiğine göre, okulun fakir öğrenci sandığından bu sene yardım görenlerin sayısı 23’tür. Bunların 6’sının okul, yatı, yemek paralarına yardım yapılıyor ki, miktarı 126 lira tutmaktadır. Ayrıca on öğrencinin okul ve yatı duhuliyeleri ödenir. Bunlar için verilen miktar da 84 liradır. Keza 7 öğrencinin yalnız okul duhuliyeleri için 21 lira ödenmiştir ki, bu hesaba göre sarfedilen para miktarı 231 lira gibi bir yekûn tutmaktadır. Bunlardan maada öğrencilere kitap, kırtasiye, elbise ve saire için de yardımlar yapılmakta olduğunu dikkat nazara olacak olursak, verilecek müsamereye birer bilet almak suretiyle iştirak etmekliğimiz, hepimiz için insanî birer vazife sayıldığını gösterir zannederiz.

   Viktorya Türk Kız Okulunu bu ulvî maksat için müsamere vermek teşebbüsü, kendi yağı ile kendi ciğerini kavurmaktan başka bir şey değildir. Ve müsamere dediğimiz zaman, sahneye çıkacak genç kızlarımızı, sanat bakımından ziyade, mektep sıralarında beraber çalıştıkları fakir arkadaşları hesabına, omuzlarına almış oldukları hizmetin kudsiyetinden dolayı kendilerini takdir ederek desteklemeğe can atmalıyız. Şüphe yok bunda, yarın akşamki müsamereye iştirak etmek sureti ile yapabilir. Şu halde çıkarılan biletlerden bir tane almayı ihmal etmiyelim.”