Zeytin rekoltesi geride bıraktığımız üretim yılında, 2021’e göre yüzde 20; 2019’a göre ise yüzde 40 daha düşük gerçekleşirken, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dursun Oğuz, Avrupa Birliği standartlarında zeytin ve zeytinyağı üretimi için yasa hazırladıklarını açıkladı.

TAK muhabirine zeytin ve zeytinyağı üretimiyle ilgili rakamları açıklayan Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Yüksek Ziraat Mühendisi Hüseyin Karanfil ise, geride bıraktığımız üretim döneminde rekoltedeki düşüşün, yağış azlığından kaynaklandığını söyledi.

KKTC’de 2022’de 9 bin ton zeytin rekolte elde edilirken 2019’da bu rakam, 15 bin ton, ağaç başına 35 kilo idi.

Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Yüksek Ziraat Mühendisi Hüseyin Karanfil, 2022’de yağ değirmenlerine ulaştırılan zeytinin 8 bin ton, evsel üretim ve yerli sanayiye giden zeytinin de bin ton olduğunu, bin tonun 350’sinin evsel üretimde, geriye kalanının ülkede işlendiğini ifade etti.

Karanfil, 8 bin ton zeytinden 1300 ton yağ elde edilebildiğini, bunun da iç tüketimi karşılayabileceğini ifade etti.

“Rekoltedeki düşüş yağış azlığı kaynaklı”

Rekoltedeki düşüşün, iklimsel olduğunu özellikle yağış azlığından kaynaklandığını belirten Karanfil, zeytin ağacının yıllık su ihtiyacının 800 mm olduğunu, ortalama yağış miktarının 400 mm olduğunu, bu sezon bunun da mümkün görünmediğini, iyi bir verim alabilmek için aradaki farkın sulama ile kapatılması gerektiğini belirtti. Karanfil, 15 bin ton rekolte alınan 2019’da, 600 mm yağış alındığını da anımsattı.

Sofralık zeytin ithalat ihtiyacı

Ülkeye 2022’de 1150 ton da konserve ve ezme zeytin ithal edildiğini, bunun önemli bir bölümünün Gemlik olduğunu belirten Karanfil, ülkede aranan kalitede sofralık zeytin üretilemediğinden zeytin ithaline izin verildiğini söyledi. Karanfil, sofralık zeytin üretmek için zeytinin elle toplanması, boyuna göre ayrıştırılması ve sınıflandırılması gerektiğini, ülkede bu yapının halen zayıf olduğunu, ürün kaliteli olsa dahi yağ değirmenine gönderildiğini, öncelikle sofralık ürüne değerinde fiyat açıklanması gerektiğini anlattı.

Yasal düzenleme

Zeytinyağı üretimini düzenleyen yasanın 1963’ten kalma olduğunu, dolayısıyla pek çok maddenin güncelliğini yitirdiğini, bunun arasında tağşişe verilen cezaların da bulunduğunu, cezaların da sabit miktar olduğunu kaydeden Karanfil, yeni yasa tasarısında ürün sağlığı ve kalite sınıfları ile ilgili maddeler bulunduğunu bildirdi.

Ziraat Yüksek Mühendisi Karanfil, üreticinin eğitimi, denetimler ve sektörle ilgili kararlar alacak uzmanlardan oluşan bir izleme ve değerlendirme birimi kurulmasının öngörüldüğünü, mevcut yasada uzmanlık gerektiren kararların desteban ve kaymakamlık tarafından verildiğini kaydetti. Karanfil, bugün tüm yağların etiketinde “soğuk sıkım” yazdığını, yeni yasada bunun denetiminin, etiketinde asit oranından ürün özelliğine göre pek çok bilginin doğru şekilde yer almasının öngörüldüğünü anlattı.

Bakım

Zeytin ağacının sulanmasının yanında ilaçlanmasının ve gübrelemesinin de rekoltede çok önemi olduğunu kaydeden Karanfil, halkalı lekeye karşı ağaçların bakır bulamacı ile yıkanması gerektiğini, zararlılara karşı çiçek döneminden itibaren, zararlı görülmesi halinde ziraat mühendislerinin tavsiyesiyle bitki koruma ürünü kullanılması gerektiğini ifade etti.

Gübreleme

Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Yüksek Ziraat Mühendisi Hüseyin Karanfil, ağacın ihtiyaç duyduğu besini topraktan aldığını, ancak gübrelemede sıkça yanlışlıklar yapıldığını gözlemlediklerini belirterek gübrelemede dikkat edilmesi gerekenler hakkında da bilgi verdi.

Gübreleme yapılmadan önce toprak analizinin, isabetli gübreleme için önemli olduğunu kaydeden Karanfil, analiz neticesinde verilmesi gereken gübrenin zeminden 15-25 cm derine bırakılması gerektiğini, bunun için banda uygulaması (kanal açarak) yapılabileceğini veya ağacın etrafına kazılacak 5-6 çukur açılıp bırakılabileceğini ifade etti. Karanfil, bunun nedeninin, özellikle fosfor elementinin toprakta hareket etmemesi, yüzeyden verilecek gübrenin toprak altına geçemeyecek olması olduğunu kaydetti.

Gübreleme tavsiyesi

Gübrelemenin toprak analizine göre yapılması gerektiğini yineleyen Karanfil, taban gübresinde takip edilebilecek uygulamalara işaret etti. 2-3 yaşındaki ağaçlara 250-300 gram; 15 yaşa kadar 50 kilo verim veren ağaçlara 3-4 kilo, 50 kilo üzerinde verim veren ağaçlara da 8-10 kilo gübre verilmesini önerdi.

Oğuz: “Yeni yasa 60 yıllık yasanın yerine geçecek”

Bakanlığının zeytin üretimi politikasıyla ilgili TAK muhabirinin sorularını yanıtlayan Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dursun Oğuz ise Meclis komitesi gündemindeki Zeytin ve Zeytin Ürünleri Yasa Tasarısı’nın, uluslararası mevzuata uygun ürün üretilebilmesinin sağlanması hedefiyle hazırlandığını kaydetti.

Yasa tasarısının, 60 yıldır yürürlükte olan yasanın yerine geçeceğini kaydeden Oğuz, mevcut yasanın Avrupa Birliği tarafından aranan standart ve kaliteye cevap verecek durumda olmadığını söyledi.

Zeytin ve zeytinyağına talebin gün geçtikçe artmakta olduğunu da belirten Oğuz, zeytin ve zeytinyağının ciddi bir de ihraç ürünü olması beklentisi taşıdıklarını, ihracata yönelik üretim için böyle bir yasanın çıkmasının elzem olduğunu kaydetti.