Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı

Cildimiz yaşlanmaya bağlı değişikliklerin görünür olduğu ilk ve en temel organ olup son yıllarda insanların yaşam süresinin uzaması, görünüme verilen önemin artmasından dolayı deri görüntüsündeki bozulmalar kişinin psikolojisini, sosyal ilişkilerini, işini ve sağlığını etkilemektedir. Yaş almaya bağlı oluşan genetik faktörlerin rol oynadığı yaşlanma (biyolojik yaşlanma) için genetik ve moleküler düzeyde çalışmalara karşın henüz somut bir katkı veya önlem mevcut değildir. Dış faktörlere bağlı yaşlanma ise ultraviyolenin (güneş ışığı) başta olduğu sigara içimi, yetersiz ve dengesiz beslenme, yetersiz su alımı, sıcak ve rüzgar gibi olumsuz iklim koşulları, çevre kirliliği ve kimyasallara maruz kalma gibi dış faktörlerle oluşan ve engellenebilen  yaşlanmadır.

Biyolojik yaşlanmada derinin destek dokusunda azalma sonucu derimizde ince kırışıklıklar, incelme ve cilt elastikiyetinin azalması, sarkmalar, yağ salgısında azalma sonucu kuruluk gözlenir. Dış faktörlere bağlı yaşlanmada ise kırışıklıkların yanında deride düzensizlik, nokta şeklinde renk değişiklikleri, genişlemiş kan damarları ve cilt tonunda bozulma gözlenir. Biyolojik yaşlanmaya bağlı derinin savunma mekanizmalarında zayıflama ve dış faktörlerin etkileriyle deri kanserleri gelişebilir.

Günümüzde cilt yaşlanmasına karşı alınabilecek önleyici tedbirler güneşten korunma, sigaranın bırakılması, doğru beslenme ve nemlendiricilerdir. Yaşlanmada kullanılabilen tıbbi tedavi yöntemleri ise antioksidanlar, retinoidler, proteinler ve peptidlerdir.

GÜNEŞİN ZARARLI ETKİLERİ

Genç yaşlardan itibaren etkin bir şekilde güneşten korunma yaşlanmanın önlenmesinde en önemli basamaktır. Deri yaşlanmasının gecikmesinin yanı sıra güneş ışığına bağlı oluşan kanser yapıcı etkiler de önlenebilir. Güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak için güneş koruyucu kremler, kapalı giysiler, geniş kenarlı şapkalar, güneş gözlükleri kullanılmalıdır. Ultraviyole yoğunluğunun en fazla olduğu öğle saatlerinde güneşe maruz kalınmamalıdır. Kullanılan güneş koruyucu kremler en az 30 faktör (SPF) olmalı, güneşe çıkmadan en az 20 dakika önce sürülmeli ve her üç saatte bir yenilenmelidir.  Bulutlu, rüzgarlı ve serin havalarda da ultraviyole hasarının devam ettiği unutulmamalıdır. Doğru güneş koruyucu kullanımı önemli olup bu konuda mutlaka konunun uzmanından yardım alınmalıdır.     

YAŞLANMA ÖNLEMLERİ

Sigara içimiyle soluk-grimsi renkli, kalın ve kırışık bir deriyle karakterize erken deri yaşlanması ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle sigaranın bırakılması yaşlanmanın önlenmesinde büyük önem taşımaktadır.

Yeterli ve dengeli beslenmeyle deri yaşlanmasında oluşan değişikliklerin bir kısmı geciktirilebilir. Yeterli ve dengeli beslenmeden kasıt besin çeşitliliğine önem vermek, gereksinim duyulan tüm besin öğelerini (E, C, A, B6, B1, B2, B12 vitamini, niasin, karnitin, karatenoid, bioflavonoidler, folik asit, biotin, çinko, selenyum, manganez, demir, bakır) yeterli miktarda almaktır. Diyette daha az yağ, daha az doymuş yağ, daha az kolesterol tüketmek, basit karbonhidrat alımını azaltmak, bol su, sebze, meyve tüketmek, tuzu azaltmak, protein ve esansiyel yağ asitlerini arttırmak yeterli ve dengeli beslenme için yapılması gerekenlerdir. Antioksidanlar ağızdan destekleyici olarak alınabilir.

SERBEST RADİKALLER

Deriden buharlaşmayla olan su kaybı sonucu deride kuruluk gözlenir ve ciltte donuk ve pürüzlü bir görünüm olur. Bu özellikler derinin su içeriğinin azalmasına bağlı olarak yaşla birlikte artar. Nemlendiriciler yağ tabakası oluşturarak buharlaşmayı önler, ince kırışıklıkların görünümünü hafifletir ve cilt neminin uygun seviyede kalmasını sağlar.

Deride serbest radikallerin deri yaşlanmasına neden olduğu uzun yıllardır bilinmektedir. Normalde deride serbest radikaller ve antioksidan sistemler arasında doğal bir denge vardır. Dengenin serbest radikaller tarafına kayması sonucu hasar ya da hücre ölümü gerçekleşir. Kronolojik yaşlanmayla beraber ultraviyole ışığının doğal antioksidanları tükettiği bilinmektedir. Yetersiz antioksidasyon sonucu deri yaşlanması oluştuğu kabul edilirse antioksidan kullanımının deri yaşlanmasının gecikmesine yardımcı olduğu söylenebilir. Yaşlanmayı önlemek için kullanılan antioksidanlar arasında C vitamini, E vitamini, Niasin (vitamin B3), Koenzim Q10 (Ubikinon), Alfa-Lipoik Asit ve melatonin bulunmaktadır.

Bitkilerde ise antioksidan olan C ve E vitaminleri sentezlenir. Ayrıca güçlü antioksidanlar olan flavonoidler ve polifenoller de bitkilerde bulunan antioksidanlardır. Yeşil çay, soya, üzüm çekirdeği ekstreleri ve biberiye bitkisel antioksidanlardır.

PROTEİNLER

Güneşe bağlı yaşlanmayı önlemede etkili olan retinoidlerin yararlı etkileri ince kırışıklıkları düzeltmek,  pürüzlenmeyi ve lekeleri azaltmaktır. Kozmetik ürünlerde en fazla Retinol ve Retinil palmitat şeklinde bulunmaktadır.

Protein içeren maddeler çok eski çağlardan beri kozmetik amaçlı kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda proteinlerin derideki yaşlanma belirtilerini azalttığı, deri elastikiyetini ve sıkılığını arttırdığı sonucuna varılmıştır. Proteinler kollajen, süt proteinleri (kazein, laktalbumin) şeklinde hayvansal kaynaklı olabileceği gibi, buğday, mısır, soya, pirinç, yulaf ekstreleri şeklinde bitkisel kaynaklı olabilir.

Deri görüntüsündeki bozulmaların kişinin psikolojisini, sosyal ilişkilerini, işini ve sağlığını etkilemesi nedeniyle, özellikle dış etkenlere bağlı oluşan deri değişikliklerini engellemek ve dolayısı ile yaşlı görünümü geciktirmek, daha güzel bir cilde sahip olabilmek için alınabilecek önlemler konusunda mutlaka konunun uzmanlarından yardım alınmalıdır.