Safir SORAKIN

Çocukluk çağı büyüme ve gelişme açısından çok büyük önem taşımaktadır.  Bu dönemde kazanılan beslenme alışkanlıkları, ilerleyen dönem beslenme davranışlarının temelini oluşturmaktadır.
Sıcak yaz günlerinde çocukların yeterli ve dengeli beslenmelerini sağlamak,  sıvı dengesini korumak oldukça önemli. Yapılan araştırmalarda yaz aylarında çocukların daha fazla kilo aldıkları söylenmektedir. Unutulmamalıdır ki sıcak havanın artması ile metabolizma hızı yavaşlamaktadır. Dolayısı ile yaz aylarında tüketilen besinler kış aylarına göre daha fazla önem taşımaktadır. Oysa kimi aileler yaz aylarında çocuklarının sürekli aktif, hareketli olduklarını düşünerek çocuklarının yeme düzenini ve kalitesini tehdit altına alacak davranışlarda bulunabilmektedirler.

İLK ADIM SAĞLIKLI BESLENMEYİ ÖĞRETMEK!

Yaz tatili çocuğunuza sağlıklı beslenmeyi öğretmek adına en iyi fırsatlardan biri. Çocuğunuzla birlikte alışverişe çıkın, sofranın hazırlanmasında size yardımcı olmasını sağlayın ve sofrada ailece dengeli ve sağlıklı bir yemek yeyin. Bu sağlıklı beslenmek için önemli bir adımdır. Ayrıca çocuğunuza sağlıklı beslenmenin önemini anlatmalı, besinleri ve besin gruplarını tanımasını sağlamalısınız.  Oyunlar, bilmeceler ve masallar ile çocuklarınıza sağlıklı beslenme mesajları verebileceğimizi unutmamalı ve bu konuda özenli davranmalıyız.

ALTIN ÇOCUK, ALTIN KAHVALTI !

Her mevsim olduğu gibi yaz aylarında da günün en önemli öğünü kahvaltıdır. Akşam yemeği ile sabah arasında geçen yaklaşık 12 saatlik sürede vücuttaki besinlerin tümü sindirilmekte; böylece sabah kahvaltısında tüketilen yiyecekler vücutta daha verimli kullanılarak gün için gereken enerji ve besin öğeleri gereksiniminin bir bölümünü karşılamaktadır.
Okulöncesi çocukların zihinsel ve fiziksel gelişimlerinin yanı sıra oyun çağında olduklarından fiziksel aktiviteleri için gerekli enerji ihtiyaçlarının büyük bölümü kahvaltı öğününde karşılanmalıdır. Bu çağdaki çocukların ihtiyacı olan besin öğeleri de, öğünlerinde dengeli bir dağılım göstermelidir.
Kahvaltının karbonhidrat içeriği yüksek olmalıdır. Karbonhidratlar kas ve beyin için temel enerji kaynağıdır. (Ekmek, meyve, meyve suyu, tahıl gevrekleri karbonhidrattan zengindir). Demirden zengin besinler muhakkak olmalıdır. Demir kansızlık olarak bilinen anemiyi önlemek için gereklidir. (Yumurta veya zenginleştirilmiş tahıl gevrekleri, pekmez tüketilebilir). Çocukların kemik gelişimi için kalsiyumdan zengin besinler de tercih edilmelidir. (Süt, peynir, pekmez iyi kalsiyum kaynağıdır.)
Posa açısından zengin bir kahvaltı kabızlığı engellemek için büyük önem taşır. (Meyve, sebze, kepekli tahıllar tercih edilebilir). Yaz aylarında çocuklarda ishal sık görülen bir hastalıktır. Eğer çocuğunuz ishal olursa posa içeriği yüksek besinleri kesmeniz gerekmektedir.

Kahvaltı Örnekleri;
1 bardak süt, 1 yumurta veya peynir, zeytin, ekmek, meyve veya domates ;
1 bardak taze sıkılmış meyve suyu, peynirli omlet, ekmek;
1 bardak süt, peynir, ballı ekmek, meyve;
1 bardak taze sıkılmış meyve suyu ile peynirli tost ;
1 bardak süt,kek/kurabiye, meyve;
1 bardak süt, tahıl gevreği, meyve.

Kahvaltıya gösterilen önem öğle ve akşam yemekleri içinde geçerlidir. Çocuklar düzenli ve öğün atlamadan beslenmelidir. Bu dönemde artan sıvı ve mineral ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte, aynı öğünde dört temel besin grubundan yiyecekler bulunmalıdır.

1. GRUP: Et, tavuk, balık, yumurta ,kuru fasulye ,mercimek gibi besinlerdir. İyi kalite protein ve minarelerden zengindir. Kasların güçlenmesi, kan yapımı, vücudun sağlıklı büyümesi ve sağlıklı bir yaşam için gereklidir. Tek tip protein kaynağı tüketimini engellemek için grup içindeki besinlerden değişim yağmak gerekir. Bu grup besinlerden 2 veya 3 porsiyon tüketilmesi çocukların gereksinmeleri için yeterli olacaktır. 

2.GRUP: Süt, yoğurt, peynir, nor ve benzeri besinler yer alır. Bu besinler kemiklerin, dişlerin gelişimi, sinir ve kasların düzenli çalışması için gerekli kalsiyum, A vitamini, B vitaminleri ve iyi kalite protein sağlarlar.

3.GRUP: Günlük enerjinin çoğu bu grupta yer alan  tahıllar ve tahıl grubu gıdalardan sağlanır. Bu gruptaki besinlerde bitkisel protein ve B vitaminleri bulunur. Bu besinler pilav, makarna  ,çorbalar içinde ,sütle veya yoğurtla zenginleştirilerek verilmeli si uygundur.

4.GRUP ; Bu grupta C vitamini ve liften zengin Sebze ve meyveler bulunur.   Özellikle yeşil yapraklı sebzeler, A vitamini, C vitamini ve B grubu vitaminlerden zengindir. A ve C vitaminleri çocuğun büyümesi ve hastalıklardan korunması için gereklidir. Günde 4 porsiyon veya daha fazlası önerilmektedir. Sebze yemekleri veya çiğ olarak  salata ve meyve  olarak tüketilmelidir.

Öğle yemeğinde 1 porsiyon etli/zeytinyağlı sebze yemeği, yarım yoğurt veya 1 bardak ayran/1 kase cacık, ekmek veya börek, meyve veya taze sıkılmış meyve suyundan oluşan bir öğün sağlıklı bir seçimdir.

Akşam yemeğinde et/tavuk/balık (ızgara, haşlama, buharda veya fırında pişirilmiş), pilav veya makarna veya erişte, salata, ayran veya yoğurt, meyve veya sütlü tatlıdan oluşan bir öğünle çocuğunuzun besin gereksinimlerini karşılayabilirsiniz.
Çocuğunuzun besinsel ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyacı olan besinleri değişik şekillerde sunabilirsiniz veya yemek istemediği yiyecekleri benzer nitelikte olan başka yiyeceklerle değiştirebilirsiniz. Örneğin çocuğunuz ıspanak yemiyorsa, ıspanaklı börek yapabilirsiniz veya süt içmiyorsa, yoğurt veya dondurma veya muhallebi/sütlaç yedirebilirsiniz. Yumurta tüketmek istemeyen çocuğa yumurtayı çorbanın içerisinde veya kuru meyvelerle zenginleştirilmiş kek hazırlayarak yedirebilirsiniz.

ARA ÖĞÜN ALIŞKANLIĞI KAZANDIRIN !

Çocuğunuzun ara öğün alışkanlığını kazanması gereken enerji ve besin öğelerini karşılamak için
büyük önem taşır. Yemek aralarında taze sıkılmış meyve suları, süt, ayran, dondurma, meyve tüketmesine ve bol miktarda su içmesine özen gösterin. Enerjisi yüksek hamur tatlıları yerine sütlü tatlılar, meyve tatlıları, dondurma gibi tatlılar tercih edilmelidir.
Çocuklarda en büyük sorunlardan bir tanesi de abur-cubur tüketiminin fazla olmasıdır. Gün boyunca zamansız tüketilen aşırı şekerli veya yağlı besinler, çocukların iştahını kapatarak büyüme ve gelişmeleri için esas gerekli besinlerin alımını engellemektedir. Bu nedenle çocuklarınıza öğünlerden 1–2 saat önce şekerli abur cubur yiyecekler vermemelisiniz. Bu tür yiyecekler olabildiğince seyrek olmak şartıyla, ana öğünden sonra çocuğun karnı tok iken az miktarda kontrollü bir biçimde verilebilir.

SIVI DENGESİNİ NASIL KORUYABİLİRİM?

Yaz mevsimi getirdiği sıcak hava etkisiyle terle sıvı kaybı, su ve mineral kayıplarında artış meydana gelmektedir. Ayrıca yaz aylarında ishal sık görülmektedir. Bu sebeple çocukların günlük sıvı tüketimini dikkatle takip etmeliyiz ve sıvı alımlarını yüksek tutmalıyız. Her çocuğun yaşına, boyuna, kilosuna, cinsiyetine, aktivite düzeyine ve yaşam koşullarına göre sıvı tüketim miktarı değişiyor.   Gazlı içeceklerden uzak tutarak, su alımlarını kontrol edip yeterli değil ise artırmalıyız. Yeterli su alıp almadıklarını ise idrar renginden kontrol edebiliriz. Eğer idrar rengi koyu ise yeterli su tüketimi olmadığını anlayabilir ve harekete geçebiliriz. Günlük su gereksinmesinin karşılanması için en az 8 bardak su içilmesi önerilmektedir. Yine taze sıkılmış meyve suyu veya sebze sularını beslenmelerine ekleyebilir C vitamini alımlarını artırabiliriz. Süt, ayran tüketimi ile de sıvı ihtiyaçlarını destekleyebiliriz.