Güzelyurt ve Türkmenköy’de Reşat Bey ve Beşparmak çeşitleri ekilen parsellerden, tamamen kurak koşullarda(sulama yapılmadan ) ve yaşanan don olaylarına rağmen 400-450 kg/dekar verim alındı.

Reşat Bey’in Beşparmak’a göre daha erkenci olduğu gözlemlendi. 5 yıl süren  deneme ve melezleme çalışmaları sonucu geliştirilen  Reşat Bey ve Beşparmak arpa çeşitleri bu yıl tohumluk üretimi amaçlı üreticiye de verilecek.

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dursun Oğuz, Türkmenköy’deki Beşparmak tarlasının hasadını görmek, ürün ve ürün geliştirme hakkında bilgi almak maksadıyla  Türkmenköy Tarımsal Araştırmalar Merkezini ziyaret etti.

Reşat Bey ve Beşparmak çeşitleri, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü iş birliğinde, Türkiye’nin Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma Ekonomik İşbirliği Ofisi (KEİ) destekleriyle yürütülen ve  5 yıldan üzün süren deneme ve melezleme çalışmalarının sonucunda geliştirilmişti.

Tohumluk arpa için alım garantili sözleşme

Bakan Dursun Oğuz, ilk etapta hedeflerinin tohumluk arpanın içten karşılanması olduğunu, Reşat Bey ve Beşparmak hasadının, belli koşulları sağlayabilecek üreticilere dağıtılacağını kaydetti.

Beşparmak ve Reşat Bey ekilecek tarlaların o yıl arpa ekilmiş olmaması ve tarlanın sulanabilir olması gerektiğini ifade eden Oğuz, tohumluk üretim için üreticilerle alım garantili bir anlaşma yapılacağını da kaydetti.

Tohumluk arpa ihtiyacının 14-15 bin ton civarında olduğunu kaydeden Oğuz, 2-3 yıl içerisinde ülkenin ihtiyacı olan verimi yüksek dayanıklı tohumluk arpayı üretmeyi öngördüklerini belirtti.

Buğday için de denemeler başladı

TAGEM ile arpa ve buğday çeşitleri üzerinde çalışmaların devamının çok önemli olduğunu, bu çalışmaların devam edeceğini belirten Oğuz, ülkede buğday tüketiminin üretime göre çok yüksek olduğunu, bir çeşidin tescili için 12 yıl gerekli olduğunu, ancak TAGEM’le iş birliği ve TAGEM’in buğday üzerinde önceden yaptığı denemelerden dolayı 5-6 yıl içerisinde ilk buğdayın tescilini de beklediklerini ifade etti.

Tohumluk buğday ihtiyacının da 1500 ton olduğunu belirten Oğuz, “amacımız sert buğdayın üretimini arttırmak” dedi

100 bin ton daha ihtiyaç var

Don ve kuraklıktan  arpa hasadının olumsuz etkilendiğini belirten Oğuz, ayrıca bu yılki arpa rekoltesinin 50 bin ton civarında olduğunu bunun iki aylık ihtiyacı karşılayabileceğini, rekoltenin üzerine 100 bin ton daha arpa ihtiyacı olduğunu, ayırca bu yıl 30 bin dönüm tarlanın doludan etkilendiğini belirtti.

Destekler arttırılacak

Oğuz, hububat üretiminde girdi maliyetlerinde yaşanan artışın malum olduğunu, 11 yıldır düzenlenmeyen dönüm başı akaryakıt desteğini ve Doğrudan Gelir Desteği'ni arttıracaklarını belirtti.

Sayim: 4-5 yılda bir dipkazanla sürülmeli

Ziraat Yüksek Mühendisi Arpa ıslahçısı İsmail Sayim, arpa denemelerinin süreklilik gerektiren bir çalışma olduğunu, bir çeşit tescil edildikten sonra durulmaması gerektiğini çünkü güneyde daha iyi bir çeşit geliştirilirse, üreticinin oradan almak isteyeceğini, o zaman da yapılan tüm çalışmaların boşa gitmiş sayılacağını belirtti.

Yeni bir çeşit için çalışmaların başlamasıyla tescil edilmesi için 8-9 yıl gerektiğini, denemelerde kuraklığa dayanıklılık, erkencilik, hastalıklara direnç ve verime bakıldığını belirten Sayim, tüm denemelerde güneyde Galopsida, Atenais ve Akhisar  çeşitlerinin standart olarak kullanıldığını, denemeye alınan çeşitlerin özelliklerinin standart türlerden daha iyi değilse çeşit için tescile başvurulmadığını anlattı.

Mart ayında ağır bir don yaşanmasına rağmen, Beşparmak ekili parsellerden dekar başına 400, Reşat Bey ekili parsellerden de dekar başına 450 kilo verim alındığını ifade eden Sayim, verimin tarlanın doğru hazırlanması, zararlılara karşı mücadele ve gübrelemenin de önemli olduğunu vurguladı.

İsmail Saim, pulluk tabanını kırmak, tarlanın su depolama kabiliyetini arttırmak, kök gelişiminin derine inmesine yardımcı olmak maksadıyla 4-5 yılda bir tarlaların dipkazan aletiyle sürülmesini tavsiye etti.

Sertifikalı tohum kullanılmalı

Çiftçilerin kendi arpasını tohumluk olarak kullanmasının israfa neden olduğunu da anlatan Sayim, çiftçinin arpasının kılçıkları uzun olduğundan mibzerle yapılan ekimlerde arpa kılçıklarından dolayı mibzerin gözeneklerinden geçmediğini, dolayısıyla gözeneğin ağzını açtıklarını, böylece aşırı tohum tüketildiğini kaydetti. Sertifikalı tohum kullanıldığında dönüm başı 25 kg kullanılması gerektiğini belirten Sayim elenmemiş tohum kullanıldığında bu oranın 35 kiloya kadar çıktığını belirtti.

Karaca: Bu yıl Reşat Bey geldi gelecek yıl yeni bir çeşidimiz daha geliyor

TAE Müdürü Cem Karaca ise Beşparmak’ı bu yıl kademeli olarak üretici ile buluşturmayı hedeflediklerini bunun gerçekleşmek üzere olduğunu, mart ve nisan aylarının   kurak geçmesi ve don olmasına  rağmen verimin sevindirici olduğunu, ortalama 400 kg/dönüm aldıklarını belirtti.

Çeşit geliştirme çalışmalarının devamı konusunda da Karaca, “Bu yıl Reşat Bey geldi gelecek yıl yeni bir çeşidimiz daha geliyor, her çıkardığımız çeşit bir öncekinden daha verimli ve hastalıklara dayanıklı çeşit olmak zorunda” dedi.

Ekim planlarını Devlet Üretme Çiftlikleri ile birlikte yaptıklarını belirten Karaca, “Bizi takip edip çeşitlerimizi yerinde gelip inceleyen üreticilerimizin gösterdikleri ilgi ve övgü bizleri oldukça mutlu etmiştir” dedi.

Haber ve fotoğraf: İbrhim Diran