Takis HACIDİMİTRİU

(Çok değerli arkadaşımız Takis Hacıdimitriu Lefkoşa’da ara bölgedeki Dayanışma Evi’nde 16 Kasım 2024’te yapılan “Sol ve Kıbrıs sorunu” başlıklı etkinlikte yaptığı konuşmada Kıbrıs’ta ve bölgede gelinen son duruma işaret etti... Takis Hacıdimitriu, “Yeni ve tehdit edici gelişme, Kıbrıs’ın Ortadoğu krizine dahil olmasıdır” diyor. Takis arkadaşımızın sosyal medyada paylaşmış olduğu bu yazısını okurlarımızla paylaşıyoruz. S.U.)

Bu yıl tekrar bir araya geldik ve bu iyi, faydalı ve gerekli bir durum. Organizasyon ekibine teşekkür ediyoruz. Sol güçlerin Kıbrıs’ı kurtarmak gibi ortak bir hedef etrafında birleşmesi konusundaki ısrarları ve kararlılıkları, birlikte ve koordineli bir çabayla bu ülkenin geleceği için bir yol açabileceğimize olan inançlarını yansıtıyor. Bu her zaman gerekli bir görev olarak görülmüşse de, bu yıl artan tehlikeler karşısında halkın ve ulusun hayatta kalması için bir mesele haline gelmiştir.

“YENİ VE TEHDİT EDİCİ GELİŞME...”

Yeni ve tehdit edici gelişme, Kıbrıs’ın Orta Doğu krizine dahil olmasıdır. Kıbrıs hükümetinin ABD ile yaptığı anlaşmalar dinamikleri kökten değiştirmektedir. Çözülmemiş sorunlarına rağmen Kıbrıs, Doğu Akdeniz’de hem Arap hem de İsrailli komşu ülkelerle yakın ilişkilere sahip bir ülke olarak bilinirken, şimdi ABD ile yapılan bu askeri işbirliği durumu dramatik bir şekilde değiştirmektedir.

Amerikalılar, Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarında üsse ihtiyaç duyuyor muydu? Kesinlikle hayır. Şu ana kadar, Kıbrıs hükümetinin rızası olsun ya da olmasın, bölgedeki operasyonları için İngiliz üslerini kullanıyorlardı. Örneğin, Gazze’deki yeni çatışmalar sırasında İngiliz üsleri İsrail’e askeri destek sağladı. Ayrıca, ABD’nin Suriye, Türkiye ve Yunanistan’da zaten üsleri bulunuyor.

“HELİKOPTER PİSTİ İNŞA EDİLİYOR...”

Şimdi öğreniyoruz ki Mari’de ABD Donanması ekipmanları ve personeliyle donatılmış bir helikopter pisti inşa ediliyor. Ayrıca, Politis gazetesinde yer alan bir makaleye (Christos Georgiou, 9.1.2024) göre, Kıbrıs Cumhurbaşkanı, Baf askeri hava üssünü yükseltmek için 100 milyon euro ve ABD’nin ihtiyaçlarını karşılamak üzere deniz üsleri ve limanlardaki projeler için 150 milyon euro ayırmış durumda. Bu eylemler, Kıbrıs’ın bölgede oynadığı rolü ve işlevini kökten değiştiriyor. Beyaz Saray’da İsrail’i açıkça destekleme taahhüdünde bulunan Trump varken, Kıbrıs ABD-Kıbrıs-İsrail ekseninin bir parçası olmaya doğru gidiyor. Yorumcular ayrıca Dışişleri Bakanı olarak Rubio’nun atanmasıyla Yunanistan-Kıbrıs-İsrail üçgeninin ABD’nin bölgedeki politikasının merkezi bir direği olarak güvence altına alındığını belirtiyor. Bu gelişme Netanyahu’yu memnun ediyor ancak mutlaka bölgedeki rejimleri değilse bile halkları kışkırtıyor.

“AMERİKALILAR SİYASİ BİR MESAJ GÖNDERİYOR...”

Amerikalıların Kıbrıs’taki güçlü varlığı, İsrail’in yalnız olmadığını ve Kıbrıs’ta bir bağlantı ve uzantısı olduğunu belirten siyasi bir mesaj gönderiyor. Askeri açıdan ise NATO müttefiki Türkiye’ye dolaylı sinyaller gönderiyor—Türkiye’nin yerini almak için değil (bu imkânsız), ama Müslüman dünyaya yönelimi ve Filistinlilere desteği nedeniyle duyulan memnuniyetsizliği ifade etmek için. Bu, ABD’nin Orta Doğu operasyonları için İncirlik Hava Üssü’nü kullanımındaki kısıtlamaları aşabileceğine dair bir ima taşıyor.

“YUNANİSTAN VE KIBRIS’IN ABD İLE İLİŞKİLERİNDE TEMEL FARK VAR...”

Kıbrıs ve ABD arasındaki stratejik anlaşma Yunan yorumcular tarafından memnuniyetle karşılandı. Bu, Yunanistan’daki ABD üsleri, örneğin Dedeağaç ve Suda ile ilişkilendirildi. Ayrıca, artan ABD-Kıbrıs askeri işbirliği, Orta Doğu’daki güç dengesi açısından kritik bir boyut eklediği şeklinde değerlendirildi. Ancak, Yunanistan ve Kıbrıs’ın ABD ile olan ilişkileri arasında temel bir fark var. Yunanistan için ABD ile askeri uyum, Kıbrıs’a uygulanmayan tarihsel, siyasi ve coğrafi faktörlerle açıklanabilir. Yunanistan, ABD müdahalesiyle şekillenen bir iç savaş yaşadı, bir NATO üyesi ve çoğunlukla NATO’ya entegre olmuş veya ABD ile uyumlu olan Balkanlar’da yer alıyor (Sırbistan hariç). Bu durum, bir Yunan yorumcunun “İsrail’i desteklemede ABD ile neredeyse tamamen uyumlu olan Yunanistan’ın konumu, bölgesel denge için önemli bir faktör olabilir” (Vima, 10.11.2024, Angelos Koveos) şeklindeki açıklamasını açıklıyor.

“MEVCUT DENGENİN BOZULMASINA NEDEN OLUYOR...”

Buna karşılık, Kıbrıs, Doğu Akdeniz’de, ya ABD etkisi dışında olan ya da buna doğrudan karşı çıkan uluslarla çevrilidir. Dolayısıyla, Kıbrıs’ın ABD ile askeri ve siyasi uyumu, coğrafi ve tarihsel ortamından izole olmasına ve mevcut dengenin bozulmasına neden oluyor.

“ATMOSFERİ KÖTÜLEŞTİRİYOR...”

Bir diğer yönü ise şu: Kıbrıs kuzey ve güney olarak bölünmüş durumda. Bölünme hattı, farklı siyasi ve askeri gerçeklikleri tanımlıyor. Kuzeyde Erdoğan’ın politikaları doğrultusunda hareket eden Türk işgal ordusu, güneyde ise tamamen farklı bir yönelime sahip Ulusal Muhafızlar var. Bu dinamikler, ortak bir zemin bulmanın çok gerekli olduğu bir dönemde uçurumu genişletiyor ve atmosferi kötüleştiriyor. Tüm bunlar, kurumları ve uluslararası hukuku hiçe sayan ve BM’yi daha da zayıflatması muhtemel Trump gibi bir ABD başkanının döneminde gerçekleşiyor.

“ABD’YE TAM BAĞIMLILIK...”

Kıbrıs Rum tarafındaki muhafazakâr güçler, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin politikalarındaki bu tek taraflı değişimden memnun. Hatta Kıbrıs sorununun çözülememesinin, hatta başlangıcının, tarafsız politika izlenmesine bağlandığını iddia ediyorlar—Kıbrıs’ın anti-sömürge mücadelesinden bağımsızlığına kadar olan yakın tarihini tamamen reddediyorlar. Bu süreç, Rum ve Türklerin işbirliği gerektiriyordu ve tarafsız politika terk edilmişti.

Tarafsız politika tercihi bir hata mıydı? Hayır. Ancak bir kusur vardı—toplumlararası görüşmelerden sonra Kıbrıs Rum tarafı tarafından ulusal hedefleri ilerletmek için tekelleştirildi. Bugün, bu tarih ve gelenek, ABD’ye tam bağımlılık ile silinmekte; bu durum Amerikan çıkarlarına hizmet ediyor ama Kıbrıs’a ya da onun geleceğine değil. ABD ile çatışma mı? Hayır, ama teslimiyet ya da bağımlılık da olmamalı. İsrail ile çatışma mı? Hayır, ama Kıbrıs, İsrail’in Filistinlilere karşı yürüttüğü mücadelede bir arka bahçe haline gelmemeli.

Tatar, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ABD ile yaptığı anlaşmaları protesto ederken kendi bölücü gündemini ileri sürüyor. Kıbrıs’ın sol güçleri ve tüm vatanseverler, hem Tatar ve Erdoğan’ın Kıbrıs vizyonunu hem de Cumhuriyet’in ABD ile yaptığı askeri anlaşmaları reddediyor.

“İHTİYACIMIZ BİR FEDERASYONDUR...”

Kıbrıs, toprağında daha fazla orduyla değil, toplumlararası, iki bölgeli bir federasyon çerçevesinde sorunlarını çözerek kendi yolunu bulacak—tüm Kıbrıslılar, Rumlar, Türkler, Maruniler, Ermeniler ve Latinler için demilitarize edilmiş ve bağımsız bir devlet olarak.

Bu kritik hedef, hem Rum hem Türk Kıbrıslı sol partilerin ortak bir amaç ve paylaşılan bir hedef olarak hizmet etmesi gereken hedeftir.”

Dayanışma Evi'nde 16 Kasım Cumartesi günü Sol ve Kıbrıs sorunu konusunda gün boyu devam eden konuşmalar yapıldı...

***  BASINDAN GÜNCEL...

“İsveç, Norveç ve Finlandiya'da 'savaşta sağ kalma' kitapçıkları dağıtılıyor...”

Alex Maxia

Pazartesi günü milyonlarca İsveçli, bir savaşa ya da beklenmedik başka bir kriz durumuna nasıl hazırlanacakları ve başa çıkacakları konusunda öğütler veren birer kitapçık almaya başlacak.

"Kriz ya da Savaş Olursa" adlı kitapçığın boyutu altı yıl önceki haline kıyasla iki kat arttı. Bunun sebebi Rusya'nın, Ukrayna'yı işgal etmesi sonrası yaşanan gelişmelerdi.

Komşu ülke Finlandiya'da da "Olaylara ve Krizlere Hazırlık" başlıklı kendi rehberini internet üzerinden yayımladı.

Norveç halkı da, savaş, aşırı hava olayları ve diğer tehditler karşısında kendi başlarına bir hafta boyunca idare edebilecek şekilde organize olmalarını öğütleyen birer broşür aldılar.

Finlandiya'nın dijital broşüründeki, olası bir askeri çatışmaya ilişkin detaylı bölümde, hükümetin ve cumhurbaşkanının bir silahlı saldırı durumunda ne yapacağı açıklanıyor ve Finlandiya makamlarının "kendini savunmaya iyi hazırlanmış olduğu" vurgulanıyor.

İsveç geçen yıl Moskova'nın Ukrayna işgalinin ardından Finlandiya gibi NATO'ya katıldı. Norveç ise NATO'nun kurucu üyelerinden biri.

Norveç Sivil Savunma Kurumu'ndan (DSB) Tore Kamfjord "Norveç'teki her bir haneye ulaşacak 2,2 milyon kopya yolladık. " dedi.

Evde bulundurulması gereken malzemeler listesinde, konserve fasülye, enerji barları ve makarna gibi uzun ömürlü gıdalar ile nükleer bir kaza durumunda kullanılabilecek iyodin tabletleri gibi ilaçlar var.

Oslo hükümeti 2018'de benzer bir kopyayı hanelere dağıtmıştı ancak Norveç sivil savunmasından Tore Kamfjord, iklim değişikliği ile seller ve toprak kaymaları gibi aşırı hava olaylarının riskleri artırdığını söylüyor.

İsveçliler için sivil savunma kitapçıkları yeni bir unsur değil. "Savaş Olursa"nın ilk baskısı İkinci Dünya Savaşı'nda basılmış ve Soğuk Savaş döneminde güncellenmişti.

Ancak içindeki bu mesaj, kitapçığın ortasından baş sayfalara taşındı: "İsveç başka bir ülkenin saldırısına uğrarsa, asla boyun eğmeyeceğiz. Direnişin sona ermesine yönelik bütün bilgiler yanlıştır."

Soğuk Savaş döneminden bu yana askeri kaynaklara yatırım yapıyor olsalar da Finlandiya ve İsveç çok da uzun sayılmayacak bir süre öncesine kadar tarafsız ülkelerdi.

İsveç Sivil Savunma Bakanı Carl-Oskar Bohlin, geçen ay küresel durumun değiştiğini ve İsveç halkının algısının da bu şekilde güncellenmesi gerektiğini söylemişti.

Bakan geçtiğimiz aylarda da "İsveç'te savaş yaşanabileceğini" belirtmişti. Ancak bu çıkışı, "toplu savunmaya" yönelik hamlelerin yavaşlığı karşısındaki bir uyarı olarak görülmüştü.

İkinci Dünya Savaşı'nda, uzun bir kara sınırı olan Rusya'yla savaş geçirmiş olan Finlandiya hep yüksek düzeyli bir savunma yapısını korudu.

Ancak İsveç, eskiyen savunma altyapısını ancak son yıllardaki gelişmelerle yeniden inşaya başladı.

İsveç Savunma Üniversitesi'nden savaş araştırmaları profesörü Ilmari Kaikho, "Finlandiya savaşın bir ihtimal olduğunu asla unutmadı, ancak İsveç'te insanların biraz silkinip, bunun gerçekten yaşanabileceğini anlamaları gerekiyordu" diyor.

Göteborg'da okuyan aslen Finlandiyalı, 24 yaşındaki Melissa Eve Ajosmaki, Ukrayna'da savaş çıktığında daha kaygılı olduğunu anlatıyor.

"Şu anda daha az kaygılıyım ama aklımda hep bir savaş çıkarsa ne yapmalıyım sorusu var. Özellikle de ailem Finlandiya'da olduğundan."

Kitapçıklarda, çeşitli senaryolarda ne yapılması gerektiğine dair talimatlar var ve vatandaşlardan bir kriz durumunda, en azından ilk aşamalarda kendi başlarının çaresine bakmaları isteniyor.

Finlilere, kış aylarında sıcaklığın -20 derecelere indiği dönemlerde günlerce nasıl elektriksiz kalabilecekleri anlatılıyor.

Listede ayrıca, iyodin tapletleri, pişirmesi kolay yiyecekler, evcil hayvanlar için yiyecekler ve yedek güç kaynakları bulunuyor.

İsveç'teki listede ise, patates, lahana, havuç, yumurta, konserve soslar ve çorbalar tavsiye ediliyor.

67 yaşındaki İsveçli ekonomi uzmanı Ingemar Gustafsson, kitapçığın daha önceki versiyonlarını hatırlıyor.

"Durumdan çok kaygılı değilim, dolayısıyla sakin kalabiliyorum. Ne yapmamız, nasıl hazırlanmamız gerektiği konularında bilgi almamız iyi ama evimde tüm bu hazırlıkları yapmış da değilim.

En önemli tavsiyelerden biri de 72 saat yetecek su ve ve gıda bulundurulması.

Ancak Ilmari Kaihko bunun herkese uygun bir tavisey olup olmadığını sorguluyor.

"Küçük bir dairede yaşayan büyük aile bunları nereye saklayacak?"

(BBC – Alex MAXİA – 18.11.2024)