Bir kaybın ardından, yeniden can bulan 3 hayat… Acıyla birlikte gelen mutluluğun, ikinci kez yaşama tutunmanın verdiği sevincin hikayesi, adada gerçekleşen ilk kalp nakli…

AMELİYAT, 5 SAAT SÜRDÜ… Beyin ölümü gerçekleşen bir hastadan alınan kalp,  5 saat süren ameliyatın ardından kalp yetmezliği yaşayan 49 yaşındaki Veli Çelik’e nakledildi. Böylelikle sağlık alanında Kuzey Kıbrıs’ta bir ilk gerçekleştirildi… Çelik, kalp naklinin gerçekleştirildiği ilk hasta oldu.

ÇELİK’İN SAĞLIK DURUMU İYİ… Genel sağlık durumu iyi olan, yaklaşık 1 ay sonra da hastaneden taburcu edilecek Çelik, ameliyatın ardından koşmak istediğini belirtiyor.

Başarılı operasyonla, hayallerini gerçekleştiren, sağlık alanında önemli bir adım atarak, ülkede ilk kalp naklini yapan Lefkoşa Devlet Hastanesi Kalp Damar Cerrahi Servisi doktorları, ameliyatın haklı gurunu yaşıyor. YENİDÜZEN’e konuşan doktorlar, “Hayalimizi gerçekleştirdik. Ameliyatların ardından kalp nakillerini Kıbrıs’ta hayata geçirdik" dedi. 

Ayşe GÜLER

Bir kaybın ardından, 3 yaşamın yeniden hayat bulması…

Acıyla birlikte gelen mutluluğun, ikinci kez yaşama tutunmanın verdiği sevincin hikayesi, adada gerçekleşen ilk kalp nakli…

Uzun sürelik bekleyişin, yoğun ve yorucu bir tedavi sürecinin ardından ilk kalp nakli, Antalya Akdeniz Üniversitesi’nden gelen ekibin de desteğiyle, Lefkoşa Devlet Hastanesi’nde yapıldı.

Beyin ölümü gerçekleşen bir hastadan alınan kalp,  kalp yetmezliği yaşayan 49 yaşındaki Veli Çelik’e nakledildi.

Böylelikle sağlık alanında Kuzey Kıbrıs’ta bir ilk gerçekleştirildi… Çelik, kalp naklinin gerçekleştirildiği ilk hasta oldu.

By-pass ameliyatı olmak için Lefkoşa Devlet Hastanesi’ne başvuran ancak doktorlar tarafından operasyonu uygun bulunmayarak, organ nakil sırasına alınan Çelik, 5 saatlik ameliyatın ardından yeni hayatının kapılarını araladı…

Genel sağlık durumu iyi olan, yaklaşık 1 ay sonra da hastaneden taburcu edilecek Çelik, ameliyatın ardından koşmak istediğini belirtiyor.

Hayallerini gerçekleştiren, sağlık alanında önemli bir adım atarak, ülkede ilk kalp naklini yapan Lefkoşa Devlet Hastanesi Kalp Damar Cerrahi Servis’i doktorları, ameliyatın haklı gurunu yaşıyor.

YENİDÜZEN’e konuşan doktorlar, “Hayalimizi gerçekleştirdik. Ameliyatların ardından kalp nakillerini Kıbrıs’ta hayata geçirdik" dedi.  

‘Organ bağışı’ vurgusu…

Lefkoşa Devlet Hastanesi Başhekim Yardımcısı, Operatör Doktor Hasan Birtan, kalp nakilleri için 1.5 yıldır hazırlandıklarını aktardı, “Kalp nakli ameliyatları bundan sonra rutine girecek. Kalp yetmezliği olan hastalara büyük umut olacak” dedi.

Şu anda son dönem kalp yetmezliği yaşayan ve nakil bekleyen 20 hasta olduğunu belirten Birtan,  

 “Hayal olan kalp nakillerini ülkeye getirdik” şeklinde konuştu.

Lefkoşa Devlet Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Operatör Dr. Çağın Zaim ise kalp nakillerinde önemli olan organ bağışı sayısının artması olduğunu ifade etti, “Ekibimiz, bu işleri fazlasıyla yerine getirebilecek potansiyelde. Ameliyatların, nakil bekleyen hastalara umut olmasını istiyoruz” diye konuştu.

“Kıbrıs şartlarında neler yapılabileceğini gösterdik” diyen Kalp ve Damar Cerrahisi Klinik Şefi Op. Dr. Ozan Emiroğlu, naklin ‘umut’ olduğunu, ülkede neler yapılabileceğinin gösterilmesi açısından önemli olduğunu dile getirdi.

“Hastalar, kendi kurumlarına güvenebilir”

Ameliyata katılan, Antalya Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ömer Beyazıt ise kalp nakli yapan merkezlerin, ileri teknolojinin kullanıldığı alanlar olduğunu, Lefkoşa Devlet Hastanesi’nin bu standarda geldiğini kaydetti.

Beyazıt, “Hastaların başka yerlere gitme gereksinimi olmadan, kendi kurumlarına güvenerek ameliyat olabilirler” dedi.

Öte yandan Antalya Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cengiz Türkay, kalp yetmezliği hastalarının en büyük hayalinin adada gerçekleşmesinin önemli olduğuna işaret etti,  “O yüzden buradaki hastaların Türkiye ya da başka yere gittiklerine yönelik algıyı kırmak gerekiyor” şeklinde konuştu.

OPERASYONA GİREN DOKTORLAR NE DEDİ?

Lefkoşa Devlet Hastanesi Başhekim Yardımcısı, Operatör Doktor Hasan Birtan:

“Hayal olan kalp nakillerini, ülkeye getirdik”

“ Kalp nakli, adaya gelip, açık kalp ameliyatlarına başladıktan sonra içimde olan en büyük tutkuydu. Yurt dışında bunun eğitimini almıştım. Kalp nakilleriyle iç içeydik. Bir gün bu ülkede, açık kalp ameliyatının ardından, bu nakli yapmayı istemiştim. Çalıştık, durmadık, inandık… Açık kalp nakli yapacağımızı söylediğimizde ne yazık ki meslektaşlarımız bile bu durumu ‘KKTC’nin uzaya çıkması’ olarak gördü. Ama bunu başardık. Bu başarı, Lefkoşa Devlet Hastanesi’nin başarı… Önce ben inandım, sonra onları da inandırdım. Hayal olan kalp nakillerini, ülkeye getirdik. Bu yüzden kendi adıma çok mutluyum.

Meclis’ten organ nakli ile ilgili yasanın geçmesinin ardından ilk olarak böbrek nakilleri gerçekleşmeye başladı. Bu durum, kalp nakilleri için de ilham oldu. 2014’de başlayan yapay kalp ameliyatları ilk adımdı. Nakil için hazırlanmaya başladık. Kalp nakilleri için 1.5 yıldır hazırlanıyorduk. 1 yıldır da Akdeniz Üniversitesi ile Bakanlık arasında protokol imzalandı.  Kalp nakli ameliyatları da bundan sonra rutine girecek. Bundan sonrası için kalp yetmezliği olan hastalara büyük umut olacak.

Şu anda son dönem kalp yetmezliği yaşayan 20’e yakın hasta var. Bu hastaların en altın tedavisi nakildir.”

“Onlar bir canlarını kaybettiler ama 3 cana şifa verdiler…”

“Verici iş kazası geçiren, beyin ölümü gerçekleşen bir kişiydi. Onun da ailesine sabır diliyorum. Böyle bir duyarlılığı gösterdikleri için gönülden teşekkür ediyorum. Onlar bir canlarını kaybettiler ama 3 cana şifa verdiler. 2 böbrek, bir de kalp alındı.

Nakil olan hasta, 1 yıldır geçirdiği kalp krizleri ve damar tıkanıklarına bağlı,  ileri derece kalp yetmezliği yaşıyordu. Kardiyologların kontrolündeydi. Geçtiğimiz yıl içerisinde nakil listesine alınmıştı. Zaman zaman kötüleşip, hastaneye yatıyordu. Bu gibi hastaların ani ölüm oranı ne yazık ki yüzde 70-80 civarında… Böyle bir kalp çıktığında, aranan hasta kendisiydi. Böyle bir ameliyatı kabul etti ve nakil gerçekleşti.”

“Ameliyat 4-5 saat sürdü”

“O gece hastaneye tekrar çağrıldı. 12 saat sonra da ameliyatı gerçekleşti. Ameliyat 4-5 saat sürdü.

Nakil Komitesi tarafından verilen karar ile kalp nakli yapıldı, en uygun alıcının söz konusu hasta olduğuna karar verildi. Türkiye’deki ekiple de istişare edildi.”

“Sağlık durumu iyi, uyanık halde”

“Hastanın genel sağlık durumu iyi, uyanık halde… 1 aya yakın hastanede tedavisi sürecek, ardından taburcu edilecek. Kalp nakli, ülke insanına yapılan en büyük armağanlardan biri. Çok çalıştık, başardık.  Kıbrıs’ın güneyinde dahi yapılmayan bir ameliyatı gerçekleştirdik.”

Lefkoşa Devlet Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Operatör Dr. Çağın Zaim: 

“Bir kişiyi kaybettik, hayata dair 3 kişiyi kazandık”

“Kalp Damar Cerrahisi’nde bütün ameliyatların yapılabildiği bir merkez durumdayız. Öncesinde yapay kalpleri, devamında da kalp nakilleri… Artık kalp nakilleri de burada, her türlü fiziki koşulların yerine getirilmesiyle daha da randımanlı yapılacaktır. Bekleyen çok hastamız var. Ameliyat ettiğimiz hasta gruplarının bazıları by-pass ameliyatına geç gelmiştir. Ameliyatı yaptıktan sonra kalp yetmezliği ile karşı karşıya kalıyorlar. En değerli, altın standarttaki ameliyat kalp nakilleridir. Açık kalp ameliyatlarında birçok cihazlarla, yeni teknolojiler kullanılıyor.

Halkın dikkatini çekecek nokta, vericilerin artmasıdır. Vurgulanması gereken nokta da budur. Bu işler, verici çıkarsa yapılabilir. İnsanlar biraz daha sağduyulu, duyarlı olması gerekiyor. Bir kişiyi kaybettik, hayata dair 3 kişiyi kazandık. 2 böbrek, 1 kalp nakli gerçekleştirdik. 2 hasta diyalizden kurtuldu. Bu ne demektir? Bu aslında hem devlete hem de hastaya yüktür. Haftada 3 gün diyalize giren hasta bundan kurtuluyor.

Kalp nakli olan hastamız da evinden çok hastanede yatıyordu. Yeni kalbiyle yeni hayata başlayacak. Hem sevenlerine, hem sevdiklerine yeni bir hayat bağışlamış oluyor.

Çok sıkıntılar çekildi. Önemli olan vericilerin de arttığı anlayışla bu ameliyatlara devam edebilmemiz önemli. Ekibimiz, bu işleri fazlasıyla yerine getirebilecek potansiyelde. Ameliyatların, nakil bekleyen hastalara umut olmasını istiyoruz.”

Kalp ve Damar Cerrahisi Klinik Şefi Op. Dr. Ozan Emiroğlu:

“Kıbrıs şartlarında neler yapılabileceğini gösterdik”

“Normal by-pass ameliyatlarına başlarken çok büyük sıkıntılarla karşılamıştık. Bunları zamanla aşmıştık, ancak 20 ameliyat yapabiliyorduk. O dönemde de Kıbrıs’ın için hayaldi. Birçok kişi bu ameliyatları nasıl gerçekleştireceğimizi soruyordu. By-pass ameliyatlarından sonra ikinci hedefimiz, kalp nakilleridir. Yetmezlik grubu, dünyadaki en sık ölüm nedenidir. En yaygın hasta grubudur. 2 ayda bir eğitimlere gidip, geldik. 12 senedir bu proje üzerinde çalışıyorduk. Sonunda bir hayali gerçekleştirdik.

Kıbrıs şartlarında neler yapılabileceğini gösterdik. Birçok kişi, kalp nakillerine de karşı gelir. Bu şartlarda sorun varken, nakilin gerçekleşebileceğine inanmadılar. Bu bizim için umut oldu. Kalp naklinin gerçekleşmesi, neler yapabileceğimizi göstermek açısından da önemliydi.

“Yatak kapasitemiz çok kısıtlı, ameliyathane sayımız oldukça az…”

“Umarım ilerde bir kalp nakli merkezi yapılır. Çünkü yatak kapasitemiz şu anda çok kısıtlı, ameliyathane sayımız oldukça az. Hastalar uzun süre bekliyor. Hastalara yeni merkezle daha iyi hizmet vermek istiyoruz. Şu anda ileri dönem kalp yetmezliği yaşayan 15-20 hastamız var. Bunlardan bekleyemeyecek olanlara yapay kalp nakli yapılır. Yapay kalp nakli olan hastalarımız, şu anda iyi durumda. Nakillerde belirli kriterler var. Acil olanlar öne alınır. Bu hasta, 49 yaşındaydı. By-pass için gönderilmişti. Konsey’de görüşüldü, by-pass ameliyatı olamayacağına karar verildi. Çünkü kalbi çok kötü durumdaydı. Şikayetlerinin artması üzerine Organ Nakil Komitesi’ne sunuldu. Oradan da onay çıkınca, nakil gerçekleşti.”

TÜRKİYE’DEN GELEN EKİP NE DÜŞÜNÜYOR?

Antalya Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ömer Beyazıt:

“Hastalara kalp nakli gerçekleşmezse, 1 yıl içinde yüzde 50-60’si hayatını kaybediyor”

“1 yıl önce işbirliği protokolü imzalanmıştı. Bu protokol gereği, 2 kez yapay kalp ameliyatı için buraya gelmiştik. O hastaların sağlık durumları iyi durumda, taburcu oldular. Önceki gün de adada ilk defa kalp naklini gerçekleştirdik. Kalp nakli için belirli prosedürler gerekiyordu. Onların hazırlanması, geçtiğimiz yıl bitti. Kalp nakli için kardiyoloji bölümü, son dönem kalp yetmezliği hastalarını hazırladı. Organ her zaman çıkmıyor, uygun organ bulunamıyor. Nakil için bu oldukça önemli.

Bu hastalara kalp nakli gerçekleşmezse, 1 yıl içinde yüzde 50-60 oranında hayatlarını kaybediyor.  Ülkelerin nüfusunun yüzde 2’si kalp yetmezliği hastası…”

“Nakillerde zamanla yarışıyoruz. Hastaya ikinci yaşam veriliyor”

“Lefkoşa Devlet Hastanesi’nde özellikle Hasan Birtan çok yoğun çaba sarf etti. Tecrübeli bir ekip olarak, onlara destek verdik. Nakillerde zamanla yarışıyoruz. Hastaya ikinci yaşam veriliyor. Hastamız gayet iyi durumda. Organ nakillerinin teşvik edilmesinde basının rolü oldukça önemli. Bu hastaların başka şansı yok. Örneğin böbrek yetmezliğindeki hasta diyalizle yaşıyor ya da yakınları ona böbreklerini verebiliyor. Karaciğerde de öyle… Ama kalp naklinde böyle bir şans yok, mutlaka donör gerekiyor.

Müthiş bir prestij kaynağı. Merkezler ön plana çıkıyor. Kalp nakli yapan merkezler, ileri teknolojinin kullanıldığı alanlardır. Lefkoşa Devlet Hastanesi de bu standarda gelmiş oldu. Hastaların başka yerlere gitme gereksinimi olmadan, kendi kurumlarına güvenerek ameliyat olabilirler. Biz adadan ayrılacağız. Bir arkadaşımız burada kalacak. Bundan sonraki ameliyatlarda gelip, gideceğiz. Çok güzel bir kardiyoloji servisi var. Kalp cerrahisi bölümü de her şeyi yapıyor. Ama kalp nakli özel bir iş, onun için de bir tecrübe lazım.

Ameliyattan sonra organ reddi ile birlikte tahliller yapılıyor. Yakın takip yapılıyor. İlaçların dozu ayarlanıyor. 3 hafta sonra hasta taburcu ediliyor. Hastalar ameliyatta sonra sorunsuz şekilde yaşıyorlar. İlk hastamıza kalp nakli ameliyatını 21 yıl önce yaptık. Şu anda hiçbir sağlık sorunu yaşamadan hayatına devam ediyor. Ameliyat olduğunda çocuğu oldukça ufaktı şimdi kızını evlendiriyor. İlk hastamız olduğu için bizim için özeldi. Tedaviden sonra her türlü aktivitelerini gerçekleştirebiliyor.”

Antalya Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cengiz Türkay:

“Kalp yetmezliği hastalarının en büyük hayalinin adada olması önemli”

 “Son dönem kalp yetmezliği yaşayan hastaların yarısı, 1 yıl içinde hayatını kaybediyor. O yüzden buradaki hastaların Türkiye ya da başka yere gittiklerine yönelik algısını kırmak gerekiyor.  Kalp nakli yapılabilen merkez, en üst teknolojinin kullanılabildiği, en problemli hastaların tedavi edilebildiği merkez anlamına geliyor. O yüzden insanlar güvenerek, bu merkezlere tedavi olabilirler.

Kalp yetmezliği hastalarının en büyük hayalinin burada olması ada için çok önemli bir olay.

1 yıldır süren bir hazırlığın sonucunda kalp naklini gerçekleştirdik.