Mali sıkıntıları nedeniyle birçoğu iflasın eşiğine gelen, maaş ödeme sıkıntısı çeken Belediyeler, yerel seçimlerden önce bu kez de ‘Reform’ sancısı ile gündemde… Yerel seçimlerin bir yıl süreyle ertelenmesi ve belediye sayısını da azaltacak reformun devreye konmasına ilişkin ortaya konan söylemler, belediyeleri ikiye böldü. 

6 İLÇE, 6 BELEDİYE MODELİ

Özellikle Ulusal Birlik Partisi’nin 6 belediye üzerinde durduğu, ayrıca TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nin de bu formül için bir kaynak ayırdığı iddia ediliyor.

Girne: Lapta, Alsancak, Çatalköy, Esentepe, Dikmen

Lefkoşa: Gönyeli, Alayköy, Akıncılar, Değirmenlik

Güzleyurt

Lefke

İskele: Dipkarpaz, Erenköy, Mehmetçik, Büyükkonuk

Mağusa: Tatlısu, Geçitkale, Serdarlı, Beyarmudu, Akdoğan, Paşaköy, İnönü, Vadili ve Yeniboğaziçi

16 BELEDİYE MODELİ

16 Belediye önerisi farklı muhalif çevreler, yerel yöneticiler ve uzmanlar tarafından gündeme getiriliyor.
 

1- Dipkarpaz - Erenköy
2- Mehmetçik- Büyükkonuk
3- İskele
4- Serdarlı - Geçitkale- Tatlısu
5- Yeniboğaziçi
6- Mağusa
7- Akdoğan- Vadili- İnönü- Paşaköy-Beyarmudu
8- Değirmenlik- Akıncılar
9- Lefkoşa
10- Gönyeli- Alayköy
11- Dikmen
12- Girne
13- Alsancak- Lapta
14- Çatalköy-Esentepe
15- Güzelyurt
16- Lefke

Fehime ALASYA

Ekonomik sıkıntıyla boğuşan belediyeler bu kez “reform” gündemi ile gerildi, yerel seçimlerin 1 yıl ertelenerek, belediye sayısının azaltılması isteniyor.

2013 yılından beridir konuşulan, 2018’den bu yana da taslak çalışma olarak tartışılan ‘Yerel Yönetimler Reformu’, Belediye seçimlerine kısa bir süre kala yeniden gündeme taşındı.

Yerel seçimlerin bir yıl süreyle ertelenmesi ve reformun devreye konmasına ilişkin ortaya konan söylemler, belediyeleri ikiye böldü. 

28 belediyenin sürdürülebilir olmadığı söylemlerinde bulunan UBP Genel Başkanı, Başbakan Faiz Sucuoğlu, Haziran ayında yapılacak Belediye seçimlerinden önce reform yasasının geçmesi ve belediye sayısının düşürülüp akabinde seçime gidilmesi gerektiği görüşünü paylaştı.

Bazı Belediye Başkanları buna sert tepki gösterirken, bazıları Sucuoğlu ile hemfikir oldu.

Belediyeler Birliği Başkanı- Güzelyurt Belediye Başkanı Mahmut Özçınar, seçim tarihinin bir yıl ötelenmesi ve reformun bir an önce yapılması görüşünü savunurken, ‘reformu erteleyerek sadece sorunların ileriye taşındığını’ kaydetti. Bazı belediye başkanları ise “Belediyesi kapatılan tüm yerleşim yerleri arka bahçe olacak” yorumunda bulundu.

‘Yerinden yönetim’ olmadığı zaman özellikle şehirlerden uzak kırsal kesimde bulunan yerleşim bölgelerinde hizmetin sora gireceği savunulurken, reforma karşın yerel yönetimlerin daha çok desteklenmesi gerektiği savunuldu.

Bazı başkanlar, “Belediyeler (Değişiklik) Yasa Tasarısı zaten reform nitelikli bir yasadır. Bu uygulansa sorunlar zaten çözülür. Seçime gitmeden bu yasa değişikliği yapılmalı. Bu yasada 1995’ten bu güne dek hiçbir değişiklik yapılmadı” görüşünü paylaştı.

Sucuoğlu: “28 belediye sürdürülebilir değil”

Kıbrıs Postası TV'de yayınlanan ‘Sabah Postası’ isimli programa önceki gün telefonla bağlanarak, soruları yanıtlayan Sucuğlu, Belediye seçimleriyle ilgili de konuşmuştu.  Sucuoğlu, 28 belediyenin sürdürülebilir olmadığını belirtmişti. Belediyeler için reform yasasının geçip, seçime gidilmesi durumunda, belediyelerin daha verimli çalışacağını kaydeden Sucuoğlu, bu konjonktürde seçime gidilmesi halinde aynı sıkıntıların devam edeceği düşüncesini belirtmişti.

Seçime gidilmesi halinde bunun bir zaman kaybı olacağını dile getiren Sucuoğlu, belediye sayısının düşürülüp seçime gidilmesi gerektiğini de sözlerine eklemişti.

‘6 İlçe modeli’ mi ‘16 belediyeli model’ mi?

Yerel Yönetim Reformu ile azaltılması konuşulan Belediye sayıları ile ilgili ise geçmişten günümüze iki model üzerinde durulduğu ifade ediliyor.

6 ilçe modeli ile 28 belediyenin 6 ilçenin başkent belediyeleri altında toplanması ve 16 belediye modeli ile yakın bölge belediyelerinin birleştirilmesi modelleri konuşuldu.

Başbakan Faiz Sucuoğlu’nun da dile getirdiği ‘6 ilçe modeli’nin geçmişte konuşulduğu, bunun direk bir düşüş olduğu ve kırsal kesimin bundan zarar göreceği gerekçesiyle söz konusu modele sıcak bakılmadığı öğrenildi.

Buna karşın belediye sayılarının kademeli düşürülmesi, 28 belediyenin 16’ya indirilmesi modeli en çok tercih edilen model olarak gündemdeki yerini korumuştu.

Buna göre konuşulan iki model şöyle;

6 İLÇE MODELİ:

Girne: Lapta, Alsancak, Çatalköy, Esentepe, Dikmen

Lefkoşa: Gönyeli, Alayköy, Akıncılar, Değirmenlik

Güzleyurt

Lefke

İskele: Dipkarpaz, Erenköy, Mehmetçik, Büyükkonuk

Mağusa: Tatlısu, Geçitkale, Serdarlı, Beyarmudu, Akdoğan, Paşaköy, İnönü, Vadili ve Yeniboğaziçi

16 BELEDİYE MODELİ:

1- Dipkarpaz - Erenköy
2- Mehmetçik- Büyükkonuk
3- İskele
4- Serdarlı - Geçitkale- Tatlısu
5- Yeniboğaziçi
6- Mağusa
7- Akdoğan- Vadili- İnönü- Paşaköy-Beyarmudu
8- Değirmenlik- Akıncılar
9- Lefkoşa
10- Gönyeli- Alayköy
11- Dikmen
12- Girne
13- Alsancak- Lapta
14- Çatalköy-Esentepe
15- Güzelyurt
16- Lefke

Belediyeler Birliği Başkanı- Güzelyurt Belediye Başkanı Mahmut Özçınar:

“Reform bir an önce yapılmalı, erteleyerek sadece sorunların ileriye taşıyoruz”

Yerel yönetimler reformunun ‘hem gerekli, hem elzem, hem de süratli olması gereken bir uygulama’ olduğuna değinen Belediyeler Birliği Başkanı- Güzelyurt Belediye Başkanı Mahmut Özçınar, “Aksi halde vatandaşa kaliteli ve sürdürülebilir hizmet şansımız azalacak” dedi. Bütünlüklü düşünülmesi gerektiğine vurgu yapan Özçınar, bu bağlamada çeşitli uzmanların bilgi ve deneyimlerinin dikkate alınması gerektiğine vurgu yaptı. Reformun yapılması gerektiğine değinen Özçınar, ‘erteleyerek sadece sorunların ileriye taşındığını’ savundu. Özçınar, “Her gün belediye başkanları ‘aman bu ay maaş ödeyebilecek mi’ derdinden kurtulmalı. İmar yasalarımızdan tutun da personel yasalarına, çalışama disiplini, sınav tüzüğü, barınak, hal yasası, mezbahalara kadar pek çok konu ele alınmalı ve kurumsal kimlik kazanmalıyız.” şeklinde konuştu.  

“Anayasal düzenlemesi yapılıp seçimler bir yıl ertelenebilir”

Seçimlerin ertelenmesi konusundaki görüşünü de paylaşan Özçınar, şöyle devam etti: “Haziran ayına dek siyasetçiye veya halka bunu anlatmak mümkün olur mu endişeleri nedeniyle bir yıl daha zamana ihtiyaç olabilir. Bu nedenle seçimlerin ertelenmesi uygun olur. Anayasal düzenlemesi yapılıp bu devreye konabilir, tüm partiler hemfikirse bu yasa değişikliği ile de yapılabilir. Daha önce tarihimizde bir kez 1983 yılında bu yaşanmıştı. Yine yaşanabilir.”

“Çalışanlarda azalma olmayacak, aksine çoğalacak”

Bazı belediyelerin ‘kırsal kesimde hizmet düşecek, gecikecek’ yorumlarını da değerlendiren Özçınar, şunları kaydetti:

“Zaten belli çalışmaları bazı belediyeler yapamıyor, ilçe belediyeleri daha çok sorumluluk alacak, güney de bunu yaptı, başardı. Çalışanlarda azalma olmayacak, aksine çoğalacak. Bu nedenle dar düşüncelerle sorunlarımızı aşamayız. Güneyde 2 buçuk yıl bu nedenle seçimler ertelendi. Biz de bir yıl erteleyip bunu hayata geçirmeliyiz.”

BELEDİYE BAŞKANLARI NE DEDİ?

Dikmen Belediye Başkanı Yüksel Çelebi:

“Belediyesi kapatılan tüm yerleşim yerleri arka bahçe olacak”

“Tüm mesele halka kesintisiz kaliteli ve hızlı hizmet götürmekse mevcut yapı güçlendirilmeli, yerinden yönetim tam anlayışla yürümeli. Yoksa yerel yönetim özelliğini kaybedecek. Belediyeler de merkezleştirilirse hiçbir anlamı kalmaz. Halka hizmetin önü kapanacak. 2008’de yapılan yerel yönetimler reformu çerçevesinde tüm köyler belediye hizmeti almaya başladı. Bazı yerler hiç hizmet almazken, bazıları belediyeydi, ortada eşitsizlik vardı, bu ortadan kaldırıldı. Tüm yerler hizmet almaya başladı. Ardından belediyeler kaderine terk edildi, merkezi hükümetin iki dudağı arasında kaldı. Halkın hizmet almasıysa mevcut belediyeler güçlendirilmeli. Belediyesi kapatılan tüm yerleşim yerleri arka bahçe olacak. O zaman da hepimiz bunun doğru olmadığını anlayacağız.”

Mehmetçik Belediye Başkanı Cemil Sarıçizmeli:

“Yerinden yönetim olmadığında hizmet zora girecek, yerel yönetim daha çok desteklenmeli”

“Seçimin ertelenmesi Anayasa’ya aykırıdır. Reform yapılacaksa aceleye getirilmesin, seçimlerin ardından gelecek olan 4 yıl verimli şekilde ve akılcı, zamana yayarak yapılmalı. En azından bundan sonraki adayların da önü netleşir. Şu an mevcut belediyeler seçime hazırlandı, 4,5 ay kala seçimin ertelenmesini doğru bulmuyorum. Reform içinde sürekli konuşulan belediye sayılarının azalması çerçevesidir ama bunun belediyelerin güçlenmesine neden olacağını sanmıyorum. Yerelden yönetimin daha çok desteklenmesi, idari mekanizmalarının çağdaşlaştırılması, çeşitli alanlarda gelişim için adımlar atılmalı. Zaten çoğu belediye ekonomik çıkmazda, iki batmış belediye yerine bir batmış belediye ortaya çıkınca sorun da büyüyecek. Küçük belediyeler çok etkin ve kaliteli hizmetler veriyor. Kırsal kesimde olan yerleşim yerlerine hizmet ulaşımı, hızı ve kalitesi çok düşecek, yerelden yönetim olmadığında hizmet zora girecek.”

İskele Belediye Başkanı Hasan Sadıkoğlu:

“Köklü bir reforma ihtiyacımız var ama konuların altı çok iyi doldurulmalı”

“Köklü bir reforma ihtiyacımız var ama belediye sayılarının azaltılması çok tartışılması gereken bir konudur.  Bu sayılar azaltıldığı zaman iyice tartışılmalı, bu reform ekonomik kalkınmasına fayda sağlayacak mı? Bu konuların altı çok iyi doldurulmalı. Birçok belediye sıkıntı içinde, olmayanlar da sıkıntıya düşecek, gidişat bu yönde. İki ekonomik durumu kötü belediye küçülürse nasıl iyileştirme yapılacak, personel sayısı ne olacak, borçları, verilecek olan hizmetler, vb. birçok konu ele alınmalı. Seçimler reform içinse ertelenmesin, Haziranda seçim olmalı, akabinde bir sonraki döneme kadar tüm bunlar konuşulup sonuca bağlanmalı.” 

Tatlısu Belediye Başkanı Hayri Orçan:

“Belediye sayılarını azaltmakla sorunlar çözülemez”

“Belediye sayısı azaltılmalı diyenler bunun neden gerekli olduğunun altını doldurulmalı. 10 yıldır belediyelerin mali yapılarını arttırıcı tedbirler alınmasını talep ediyoruz ama hiçbir adım atılmıyor. Belediyeleri bu güne bile isteye getirip mali çıkmaza soktular. Önce belediyelerin mali yapılarının sürdürülebilir olması için ne tedbir aldık diye kendilerini sorgulasınlar, ardından eğer belediyeler üzerine düşen görevi yerine getiriyor mu getirmiyor mu diye baksınlar, sonra reformdan söz etsinler. Belediye sayılarını azaltmakla sorunlar çözülemez. Mali yapıları çıkmazda olan belediyeler birleştirilirse daha büyük borcu olan belediyeler ortaya çıkacak. Mali sıkıntı içinde olanlar nüfusu büyük olan belediyelerdir.

Hükümet önce 10 yıldır önünde duran yasal düzenlemeyi yapsın, belediyelerin yetki ve sorumluluklarını arttırsın, ardından denetlesinler, o zaman bu reforma gerek kalmayacak. Kendi sorumluluklarını yerine getirmeden suçu başka yerde arıyorlar. Yakınlar kolay, uzaklar zor yönetilir, kırsala hizmetin gitmesi önlenir. Sayıyı azaltmak yerine yetki ve sorumluluklar arttırılmalı. Aksi halde daha büyük sorunlar oluşacak, halk yeterli hizmet alamayacak. Belediyeler (Değişiklik) Yasa Tasarısı- ayrı şeydir. Bu yasa reform nitelikli bir yasadır zaten. Bu uygulansa sorunlar zaten çözülür. Seçime gitmeden bu yasa değişikliği yapılmalı.

Seçimler ertelenmeli deniliyor ama bunun için Anayasa Değişikliği gerekiyor, bu kolay değil. Hiçbir şey altı doldurularak konuşulmuyor.” 

Değirmenlik Belediye Başkanı Ali Karavezirler:

“Seçimlerden sonra siyasi partiler bu konuda bir karar almalı ve biz de buna saygı duymalıyız”

“Bu reformun yapılması veya belediye sayısının azaltılması gibi konular siyasi partilerin vereceği karardır. Alınan karara saygı duyacağız, reform yapılması gerekirse yapılmalı. Zamanı ve saati siyasi bir karardır. Seçimlerin ertelenmesi bana göre mümkün değildir, önümüzde çok kısa bir süre kalmıştır. Bu nedenle seçimlerden sonra siyasi partiler bu konuda bir karar almalı ve biz de buna saygı duymalıyız.”

YEREL YÖNETİMLER REFORMUNDA TASLAK ÇALIŞMA NEYİ KAPSIYOR?

Türkiye ile imzalanacak 2019-2021 Sosyal ve Ekonomik Kalkınma Protokolü’nün zeminini oluşturan 2018-2020 Orta Vadeli Program Taslağı’na göre; belediye sayıları azaltılacak, bütçe disiplini oluşturulacaktı.

2013 yılından beridir konuşulan, 2018’den beridir de gündemde olan ve resmi olarak hangi adımların atılacağı açıklanmayan reform, hala taslak çalışma olarak gündemde.

Yerel Yönetim Reformu ile Belediye sayılarının azaltılması, bütçede disiplin sağlanması hedefleniyor.

Yerel yönetimlerde yapılması konuşulan bazı değişiklikler…

Belediye sayıları azaltılacak, bütçede disiplin sağlanacak

2018-2020 Orta Vadeli Program Taslağı’na göre; mali sıkıntılarla gündemden düşmeyen yerel yönetimlerde demokratik, çağdaş, özerk yönetim hedefleniyor.

Belediyeler Yasası’nın günün koşullarına göre yeniden düzenleneceği çalışmada vurgulanıyor.

Bütçe sistemlerinde reform…

Taslak çalışmada; coğrafi temelli yerel yönetimlerin oluşturulacağı, mevcut belediye sayısının azaltılması için çalışma başlatılacağına vurgu yapılıyor.

Bununla birlikte bütçe disiplinin oluşturulması, belediyelerin bütçe sistemlerinde reforma gidileceği de ifade ediliyor.