Ahmet Kölgesiz: “Halkımızın ayakları, Arasta çarşısına küsmüş durumda”

Mehmet Başsın: “Dövizdeki artış ile birlikte turist sayısında da artış oldu”

Bayram Dişkaya: “Yoğunluk geçen ayalara göre daha yüksek…”

Zehra Cengiz: “Kıbrıslı Rum turist olarak gelmiyor ama kuzeyden alışveriş yaptığı duyuyoruz”

Hasan Ekingel: “Dövizin artması elimizdeki stoku eritmemize yardımcı oldu”

Özkay Ertayfur: “Turistler arttı”

Salih ARICI

Lefkoşa’da Arasta bölgesinde uzun yıllar hizmet veren çarşı esnafı, dövizin yükselmesiyle yerli halkın talebinde düşüşün olduğunu söylese de turist sayısının artığını dile getirdi.

YENİDÜZEN’e konuşan Arasta çarşı esnafı geçen aylara göre Ağustos ayında daha çok yoğunluğun yaşandığını ifade etti.  

Dövizde yaşanan değer kaybından dolayı Kıbrıslı Rumların güneyden kuzeye daha çok geçmeye başladığını söyleyen esnaf, özellikle akaryakıt ve market alışverişlerine yoğunlaştıklarını da aktardı.

ÇARŞI ESNAFI NE DÜŞÜNÜYOR?

Ahmet Kölgesiz: “Halkımızın ayakları, Arasta çarşısına küsmüş durumda”

“Bayram öncesi işlerim nasılsa şu anda da işlerim öyle. Bu bayram sonuçta Rumların bayramı değil, kıyafet alıp evlerini yenilemiyorlar. Bayramda dahi yerli çok az kişi dükkanlarımıza geldi. Euro’nun artışı TL’nin düşüşü, turistlerin süper marketlere gitmelerine neden oldu. Tekstil işinde herhangi bir değişiklik olmadı. Hatta dövizin yükselmesi bizim dezavantajımıza oldu. Aldığımız ürünler pahalılaştı ve gelen turistler TL’deki değer kaybını bildiği için, ürün alırken fiyatı daha düşük kurlardan talep etmeye başladılar. Bu yüzden de bizim kâr marjımız düşüyor. Biz tekstil işi ile uğraşıyoruz. Arastadaki esnaf düzeni ise imitasyon çanta ayakkabı üzerine kurulu gelen turistler genelde onlar için geliyorlar. Ya da eczane için geliyorlar. Çünkü orada yasal olmayan bazı ilaçlar burada yasal ve daha ucuz. Bu sayede tekstil ürünlerimizi de görme şansları oluyor. Yerli olarak gelenler ise genelde Londra’da yaşayan ve nostalji seven vatandaşlar oluyor, burada yaşayan halkımızın ayakları Arasta çarşısına küsmüş durumda.”

Mehmet Başsın: “Dövizdeki artış ile birlikte turist sayısında da artış oldu”

 “Bayramda Türk müşterim çok azdı. Çünkü dövizin yükselmesi ve ekonomik kriz insanların alım gücünü düşürdü. Yabancı turist müşterilerim için, bu durum onlara daha uyguna gelmeye başladı. Döviz değer kazandığı için Kıbrıs’ın kuzeyine daha çok gelmeye başladılar. Bu taraftan yerli halkımızın alım gücü düşerken diğer taraftan gerek Rumlar gerekse turistler için daha cazip oldu. Döviz düşükken ürünlerini alan, sermayesi olan esnaf için bu durum iyi. Ama elinde sermayesi olamayan esnaf içinse kötü. 

Elinde ürünü olmayan esnaf mal almaya giderse bu onu ekonomik anlamada çok etkileyecek.  Bu da otomatik olarak fiyatlara yansıyacak. Alım gücü düşük olan vatandaşın alım gücü daha da düşecek. Asgari ücrete zam yapıldı, fakat bu yeterli değil. Çünkü 5 ay içerisinde döviz %80 yükseldi. Asgari ücrete yapılan zam %20 civarında. Bu iki oran birbirini karşılamıyor bu yüzden yapılan zamda yeterli değil. Eskiden döviz bazında 400 Euro alan bir vatandaş şimdi 250 Euro alacak. Bu yüzden de yerli vatandaş daha az alış verişe çıkacak. Dövizi en güzel şekilde değerlendirmemiz gerekir. Çünkü dövizdeki artış ile birlikte turist sayısında da bir artış oldu. Bu yüzden de gelen turist beraberinde ülkeye döviz getiriyor ve bir döviz girdisi oluyor hem esnafa hem devletin kasasına…

Son olarak diğer bir sıkıntı ise burada alış verişini yapıp ve diğer tarafa yeniden gitmek isteyen turistlere Rum polisi engel çıkarıyor. Bizim tarafımızda ürünler kopya satıldığı için Rum polisi bu ürünlerle turistlerin güneye geçmesine izin vermiyorlar. Bu şekilde bir ambargo var üzerimizde.”

Bayram Dişkaya: “Yoğunluk geçen ayalara göre daha yüksek…”

“İşlerimiz arife gününe kadar çok iyiydi, arifeden sonra baya kesildi. Biz genelde yerli vatandaşa hitap eden ürünler satmıyoruz. Turist ağırlıklı çalışıyoruz ki zaten yerli vatandaşta çok fazla Arasta çarşısına gelmiyor. Gelmemelerinin nedeni ise turizmde satılan birçok ürünün yerli vatandaşa makul gelmemesi yüzünden dövizin artmasıyla bizde aşırı bir turist yoğunluğu bekliyorduk ki bu ay yoğunluk geçen ayalara göre daha yüksek…

Birkaç gündür Arasta oldukça sessiz. Bunun sebebi de bayramın birinci günü gelen turistlerin dükkânları kapalı görmesi… Gelen turistler Türk Lirası düştü diye pazarlık yapmak istiyorlar. Ama esnaf bu konuda pek taviz vermiyor. Bu durum turisti çok etkilemiyor olan yerli vatandaşa oluyor. Döviz kurları artmasa dahi ürünlerin fiyatı artıyor her sene kalite değişiyor artıyor. Turlar Eylül ayında başlayacak, eylül ayından büyük bir umudumuz var.”

Zehra Cengiz: “Kıbrıslı Rum turist olarak gelmiyor ama kuzeyden alışveriş yaptığı duyuyoruz”

“İşlerimizin iyi olmamasının ne bayramla ilişkisi vardır nede ekonomik krizle. Burada en önemli olay ülkeye gelen turistin nereden geldiği ile ilgilidir. Ekonomik kriz Kıbrıs’ın bütün esnafını etkileyen bir olaydır. Birileri bir yerden başka ülkeler içerisinde darbeler yaratırken aslında bu işten acı çeken halk oluyor her zaman. Ülkede dövizde ciddi bir tırmanış oldu.

Bu dörtlü koalisyon kendisine devlet diyorsa ciddi bir şekilde oturup ve dövizi muhasebe endeksli bir pozisyona getirmeleri gerekir. Burada kastettiğim stabil para birimi değil. Emekçinin, işçinin, memurun alacağı döviz üzerinden hesaplanıp Türk Lirası verilmesi durumunda ancak KKTC’deki insanı koruma noktasına geliriz. Dışa bağımlılığın hat sefada olduğu yapı içerisinde bu sorunu çözemezsiniz. Dövizin bu şekilde artması güneyden gelen turistlerden bize bir şey kazandırmıyor. Çünkü bizim işlerimiz daha çok elişi ve efkâra işleri yapıyoruz. Bu yüzden Kıbrıslı Rum turist olarak gelmiyor ama kuzeydeki marketlerden, benzin istasyonlarından alışveriş yaptığı duyuyoruz. Bu durum Kıbrıslı Rumlara yarıyor.”

Hasan Ekingel: “Dövizin artması elimizdeki stoku eritmemize yardımcı oldu”

“Lefkoşa esnafı için Ağustos ayları en kötü aylarımızdan birisidir. Sebebi de havaların çok sıcak olması ve gelen turistler alışverişe çıkmayı pek tercih etmemesi. Deniz kenarı onlara daha uygun geliyor… Bu sene krizden dolayı gerek güneye gelen turist gerekse Kıbrıslı Rumlardan Surlariçi’ne Arasta’ya azda olsa bir akış oldu. Bize çok yansıdığını söyleyemem ama bir miktar ilgi oldu. Yine de çok gözle görülen yüksek seviyelerde değildi. Baf’tan Larnaka’dan günü birlik gelen turistler oldu. Özellikle ilk günlerde toptancılar fiyatları değiştirmediği için biz kendi ürünlerimizde elimizdeki stokların fiyatlarında oynamadık. Gelip burada alışveriş yapan turistler oldu. Dövizin artması elimizdeki stoku eritmemize yardımcı oldu.”

Özkay Ertayfur: “Turistler arttı”

“Turistlerde artış oldu… Arasta zaten turistik bir yerdir. Tarihi cami var, Bedesten var. Bizlerde buraya gelen turistlerle bir şeyler yapmaya çalışıyoruz. Eskisi kadar Rum gelmiyor.  Bizde yemek yiyen bazı müşteriler döviz yükseldi diyerek yemeğin fiyatını TL olarak ödemek istiyor. Ben işimi dövizle döndürüyorum. TL olarak menüde ne kadar oynama yapacağım? Eğer menüyü Euro üzerinden şekillendirmeye kalkarsam bu defa kendi yerli müşterilerimi kaybedeceğim.”