Hasan Karlıtaş

1935 senesinde Süleyman Nasip, Lefke hakkında şöyle yazar;

     Karadağ’ın eteğine uzanmış,

     Akdeniz’in kucağına yaslanmış

     Cennetten bir köşedir,

     Şirin güzel Lefke    

     Portakallar, mandalinler,

     İnsana hayat veren,

     Hep onlar.

1935’den günümüze geçen 84 sene sonra, Lefke’yi nasıl anlatabilirim diye düşündüğüm zaman aklıma şu cümleler geliyor;  Lefke denilince aklıma, dağ ile deniz arasındaki eşsiz konum, yeşilin farklı tonları, rutubetsiz temiz hava, kışın  akan dere, Osmanlı sivil mimarisine örnek teşkil eden cumbalı tarihi konaklar, yaşatılan kültür, ceviz, ceviz macunu hurma ağaçları ve portakal kokuları geliyor. Kasabanın her köşesini saran rengarenk çiçekler arasından süzülerek akan su evlekleri de, Lefke’ye ayrı bir hava ve tazelik sunuyor. Bu ne kadar büyük bir huzur! Adeta, masalla gerçek arasında yaşanan şairane bir harmoni ve güzellikler bütünlüğü…

 Doğal doku yanında, kültürel ve tarihsel mirasın tanığı çok sayıdaki değer, kasabanın sessiz ve huzur veren atmosferi ile bütünleştiği zaman, ortaya  tablo görünümündeki görüntüler çıkıyor. Tarihi bir kasaba kimliğindeki Lefke, geçmişten günümüze birçok farklı medeniyetin uğrak yeri olma özelliğini hiç yitirmedi. Özellikle, kasaba içerisinde yer alan Venedik, Osmanlı ve İngiliz Dönemini yansıtan mimari yapıların yaratmış olduğu ahenk, fazlasıyla etkileyici ve görülmeye değer…

LEFKE’NİN KLASİKLERİ: LEFKE YAFA PORTAKALI, CEVİZ VE HURMA

KIBRIS’ın en lezzetli portakalı,  hiç tartışmasız, Lefke Yafa Portakalı.  Biraz duygusal olacak ama galiba dünyanın da en güzel portakalı, Lefke Yafa Portkalı… Lefke  ile  özdeşleşen Yafa Portakalı,  hurma ve ceviz ağaçları ile birlikte, Lefke’nin en önemli simgelerinden.

LEFKE’nin muhteşem üçlüsü olarak tabir edilen,  Lefke Portakalı, Lefke Hurması ve Lefke’deki  ceviz ağaçlarını,  dünyanın başka hiçbir yerinde olmayan bir şekilde, Lefke’de aynı fotoğraf karesinde görmek mümkün.  Lefke, soğuk iklimi seven ceviz ağacı ile sıcak yerlerin değişmezi hurma ağacını, aynı coğrafyada buluşturmayı başarabilmiş benzersiz bir  tabiat harikası… Hele bir de Karşıyaka’dan Cittaslow Lefke’ye bakmak, anlatılmaz yaşanır denilen duygu ile örtüşüyor. Yakın geçmişte söylenen, aşağıdaki mani, yerel bir mani örneği olarak bence Lefke’ye dair çok şey anlatıyor :          

                                                    Lefge’nin Portakalı

                                                    Hem bakır madenleri

                                                    Yüzü güler insanının

                                                    Olunca portakal ve furmaları.

AHMET VASIF BEY VE VASIF PALAS SİNEMASI

2019 senesinde, “Lefke Kent ve Arkeoloji Müzesi” olarak hizmete girecek olan, Lefke’nin mimari açıdan özellikli yapılarından, Vasıf Palas’ın hikâyesini öğrenmek için geçtiğimiz hafta özel bir araştırma yürüttüm. Fedai Öztoprak arkadaşımın tavsiyesi üzerine, Vasıf Palas’ın hikayesini dinlemek üzere, annesi Işın Öztoprak ile Gaziveren’deki evlerinde görüştük. Işın hanımdan aldığım bilgileri “Adres Kıbrıs” okurları ile paylaşmak istiyorum.

“Büyük dedem Ahmet Vasıf bey, aslen Solya köyündendi. Büyük dedem de, eşi de Lefke’nin köklü ailelerinden Binbaşı sülalesinden gelir. Vasıf Palas olarak bilinen binanın yapıldığı arazi, Ahmet Vasıf beyin, Lefkeli eşi Fatma Hasan Binbaşı’na aitti. Bina yapılmadan önce burası, “Harmanlar” olarak bilinen, ziraat yapılan tarla ve tarım arazisi idi. Büyüklerimizden öğrendiğim bilgiye göre bina, 1930’lu yıllarda sinema ve otel olarak  inşaa edilmiştir.  Halk  arasında, sinemahane olarak bilinirdi. Sinema düşüncesi oluştuğu zaman, Ahmet Vasıf bey, görkemli bir girişe  sahip olması için Dillirga Bölgesi dağ köylerinden, Rum taş oyma ustaları getirtmişti.  Döneminin girişimci kişilerinden  olan  Vasıf  beyin, evliliğinden  dört tane  kızı  olur. 1883 senesinde  Solya’da  dünyaya gelen Ahmet Vasıf  Bey, 10 Kasım  1941 tarihinde, henüz  58 yaşındayken Lefke’de  yaşama veda eder.  Vefat sonrasında, Sinema bölümü iki  kızına, otel  bölümü ise  diğer  iki  kızına miras  olarak  kalır. Dede Vasıf tarafından  yapılan Vasıf Palas Sineması, yaşadığı  maddi  sıkıntılardan  dolayı torunu Vasıf tarafından, Lefke Belediyesine satılır. (Kuruluş kararı 1899’da alınıp, 1900 yılında resmi olarak kurulan Lefke  Belediyesi, Kıbrıs’ta kurulmuş en eski Türk Belediyesi özelliğine sahiptir. H.K).  Vasıf  Palas, 1958’den günümüze, TMT ve Sancaktarlık Binası, spor kulübü, kahvehane, öğrenci  yurdu,  oyun  salonu  gibi değişik amaçlarla kullanılmıştır.”

“LEFKE’Yİ KEŞFEDİN!”

Öztoprak Ailesine bu değerli bilgiler ve evsahipliği için teşekkür ederken, şu bilgileri de  yazıma eklemekte fayda görüyorum. Lefke’nin kışlık sinemalarından olan Vasıf Palas  haricinde, yazlık  sinemaları  da  bulunmaktaydı. Sinema  kültürünün bu denli gelişmiş olduğu Lefke, maden  şirketinin yarattığı  kalabalıktan  ötürü,  hareketli bir kasaba  görünümündeydi. Sinemada gösterilen filmler, sinema girişinde yapılan sohbetler, yeni tanışmalar, hurma dalına  yasemin  dizme ve bayanlara  medcanen seansları halen hatırlayanlar tarafından hoş bir nostalji  olarak  anlatılıyor..  Geçmiş  zaman  olur ki hatırası cihana  değer. Bu  vesile ile, Lefke Belediyesi tarafından, Turizm ve Çevre Bakanlığına  müze amaçlı olarak  kullanımı  için  devredilen, Vasıf  Palas’ın, geçmişten gelen  paha biçilmez değerleri, geleceğe  taşımasını  temenni  ederim.

Cittaslow (Sakin Şehir) çalışmaları kapsamında seçilen; “LEFKE: Sakinlik onun doğasında var” sloganı, Lefke çağrışımı  ile birebir örtüşüyor. Kendine özgü güzellikleri ve turizm çekim özellikleriyle Lefke, adeta saklı bir hazine gibi yeniden keşfedilmeyi bekliyor… İç içe geçmiş, tarihi, kültürel ve doğal güzellikler, Lefke kasabasına apayrı bir değer yüklüyor.  Lefke’ye yolunuz düşerse, Lefke’nin zengin tarih, kültür ve doğa değerleri yanında,  Lefke’nin dünyadaki hiçbir coğrafyaya nasip olmayan, portakal, ceviz, hurma, mersin, gül damlası gibi klasiklerinin, eşsiz görüntüsünü seyre dalıp, bu güzelliklerin benzersiz tadına bakmanızı tavsiye ederim… Gelin, görün, keşfedin!