Türk Lirası’ndaki değer kaybının sürmesi, ekonomide piyasaları kasıp kavurdu. Bazı marketlerde temel tüketim maddeleri de dahil satışlara kısıtlama getirildi, kimi marketlerde ise raflar boşaldı.

Ayşe GÜLER

Türk Lirası’ndaki değer kaybının sürmesi, ekonomide piyasaları kasıp kavurdu, dengeler sarsıldı, yeni uygulamalar başladı.

Bazı marketlerde temel tüketim maddeleri de dahil satışlara kısıtlama getirildi, kimi marketlerde ise raflar boşaldı.

Market sahipleri, bazı tedarikçi firmaların kredili/vadeli satışı durdurduğunu, peşin satışa geçtiğini söyledi, bu nedenle sattıkları ürünü yerine koymada ciddi zorluk yaşayacaklarını dile getirdi.

Kimi temel tüketim maddeleriyle ilgili kendilerine TL yerine ilk kez döviz üzerinden teklif verilmeye başlandığı da market sahipleri tarafından ifade edildi.

Dövizdeki tırmanış nedeniyle ithalatçı firmaların dolar üzerinden aldığı akaryakıtta da tedarik sıkıntısı gündeme geldi, piyasada mazot stoku tükendi.

Benzinciler Birliği Başkanı Levent Çağdal, dağıtım şirketlerinin birkaç aydır daha az zarar etmemek için küçük lotlar halinde ürün ithal ettiğini belirterek, bu nedenle de lojistiğin aksadığını ifade etti.

Piyasada iki gündür mazot olmadığını söyleyen Çağdal,  akaryakıtın adaya ne gün geleceğiyle ilgili net bir bilgisinin olmadığını da paylaştı.

Akaryakıttaki kriz, çiftçiden üreticiye, toplu taşımacılıktan işletmelere birçok sektörde ciddi sıkıntıya neden oldu.

Ekonomi Bakanlığı Müsteşarı Şahap Aşıkoğlu, dünya borsasında bir hafta sonra akaryakıt ve gaz fiyatlarında yükselme beklentisi olduğunu belirterek, yeni bir fiyat değişikliğinin gündemde olduğunu kaydetti. 

Aşıkoğlu, durumun hafta sonuna kadar netleşeceğini ifade ederek, fiyat artışının halka yansıyıp yansıtılmayacağına ise Bakanlar Kurulu tarafından karar verileceğini dile getirdi.

Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü, Devpa Süpermarket Direktörü Tanser Nizam, “Kıtlığa gideceğiz” dedi,  “Sattığım malı yerine koyamayacağım. Stoktan sermaye eriyecek. Bankalardan borç mu alayım? Bu işin sonu yok” şeklinde konuştu.

Kiler Süpermarket Direktörü Mehmet Benli, bazı tedarikçi firmaların marketlere döviz bazlı fiyatlar vermeye başladığını dile getirerek, bu durumun sürdürülebilir olmadığını ifade etti.

“Yağ fiyatları dolar üzerinden verilmeye başlandı. Temel ihtiyaç maddeleri de döviz üzerinden” diyen Benli, “Şeker, yağ, poşetler, plastik kapların fiyatı bile döviz” şeklinde konuştu.

Metgin Direktörü Engin Yeşilada, marketlerde sınırlı sayıda ürün verilmesinin nedeninin fiyatlara olan güvensizlik olduğunu belirtti.

 “Toplum olarak fakirleşmeye gidiyoruz” diyen Yeşilada, tüketicinin alım gücünde yaşanan düşüşün piyasayı etkileyeceğini aktardı.

Öte yandan Arden Gıda Genel Müdürü Ali Civisilli ise fiyatlarda artış yaşanacağı algısı nedeniyle vatandaşların ihtiyacı üzerinde mal satın aldığını söyledi, marketlerde de satılan ürünü yerine koyma endişesi olduğunu belirtti.

MARKETLERDE DURUM NE?

Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü, Devpa Süpermarket Direktörü Tanser Nizam:

“Kıtlığa gideceğiz”

Süpermarket İşletmecileri Platformu Başkanı ve Sözcüsü, Devpa Süpermarket Direktörü Tanser Nizam, TL’deki değer kaybı nedeniyle bazı ürünleri dövizle almaya başladıklarını söyledi, çoğu tedarikçinin de peşin satışa geçtiğini kaydetti.

Bu durum nedeniyle ciddi sıkıntı yaşandığını dile getiren Nizam, bazı market sahiplerinin de kendilerine göre önlem aldığını, ürün satışında kısıtlamaya gittiğini belirtti.

Nizam, yasaklarla da bir yere varılamayacağını, daha çok kaos ortamının yaratılacağını ifade etti.

Müşterilerinin yüzde 80’inin kredi kartı ile alışveriş yaptığını, ödemesini ise 35 gün sonra aldığını dile getiren Nizam, “Sattığım malı yerine koyamayacağım. Stoktan sermaye eriyecek. Bankalardan borç mu alayım? Bu işin sonu yok” dedi.

“Gittiği yere kadar götüreceğiz. Çalışan da market sahibi de aynı gemide. Sıkıya girersek kapatacağız” diyen Nizam, sektörde büyük bir çıkmaz yaşandığını kaydetti.

Nizam, “Çalışan mutsuz, işveren mutsuz, tedarikçi mutsuz… İşletmeler de zora girecek” şeklinde konuştu.

“İnsanlar mal satmak istemiyor” diyen Nizam, “Raftan bitince yerine koyamayacak duruma geleceğiz. Ne yazık ki vatandaş da bulamazsa almayacak. Kıtlığa gideceğiz” dedi.

“TC Merkez Bankası paramızı çalar. TL’nin değerini korumak zorundadır” diyen Nizam,

“Bu konuda yapılabilecek hiçbir önlem yoktur. Davul benim boynumda, tokmak Türkiye’nin elinde” şeklinde konuştu.

Kiler Süpermarket Direktörü Mehmet Benli:

“Yağ kuyrukları gündeme gelecek”

Kiler Süpermarket Direktörü Mehmet Benli, yurt dışında gelen ürünlerin çok büyük kısmının döviz üzerinden olduğunu söyledi, piyasada ciddi panik yaşandığını kaydetti.

Benli, bazı tedarikçi firmaların marketlere döviz bazlı fiyatlar vermeye başladığını dile getirerek, bu durumun sürdürülebilir olmadığını ifade etti.

“Yağ fiyatları dolar üzerinden verilmeye başlandı. Temel ihtiyaç maddeleri de döviz üzerinden” diyen Benli, “Şeker, yağ, poşetler, plastik kapların fiyatı bile döviz” şeklinde konuştu.

Benli, yaşanan sıkıntı nedeniyle hem market satışlarında hem de tedarikçi firmalarda ürün kısıtlamalarının başladığını aktardı.

“Döviz yükselişinden dolayı tedarikçi firmalar stok eritmemeyi tercih ediyor” diye konuşan Benli, ilerleyen günlerde fabrikalarda hammadde kısıtlamaları nedeniyle 1900’lü yıllarda olduğu gibi kıtlık döneminin başlayacağını, yağ kuyruklarının gündeme geleceğini kaydetti.

“Gaz, akaryakıtla ilgili de sıkıntılar olacak. Marketlerde tartışmalar yaşanacak” diyen Benli, “Ticaretin olma sebebi ortadan kalkacak. Kapanmalar gündeme gelecek.” şeklinde konuştu.

Benli, “Yumurta kapıya geldiğinde çare arıyoruz. Ülkeye en büyük ihaneti siyasetçiler yaptı” diyerek, ülke gerçekleri doğrultusunda politikalar üretilmediğini bu nedenle de ekonominin duvara tosladığını kaydetti.

Bu konuda çözüm üretmenin çok da kolay olmadığını söyleyen Benli, “Kıbrıs’ı daha kötü günler bekliyor” dedi.

TEDARİKÇİ FİRMALAR NE YAPACAK?

Metgin Direktörü Engin Yeşilada:

“Toplum olarak fakirleşmeye gidiyoruz”

Metgin Direktörü Engin Yeşilada, marketlerde sınırlı sayıda ürün verilmesinin nedeninin fiyatlara olan güvensizlik olduğunu belirtti.

Şu anda fiyatlara yansıyan artışların, gelecek olan zamların habercisi olduğunu ifade eden Yeşilada, dövizdeki yükselişin piyasaya henüz yansımadığını, ithalatçı firmaların kendi stokunda eski kurla aldığı ürünleri sattığını dile getirdi.

“Toplum olarak fakirleşmeye gidiyoruz” diyen Yeşilada, tüketicinin alım gücünde yaşanan düşüşün piyasayı etkileyeceğini aktardı.

Yeşilada, hammadde ve nakliye fiyatlarında da ciddi fiyat artışı olduğunu belirterek, nakliye harcamalarının yüzde 30-50 arasında arttığını, bu durumun da maliyet artışına neden olduğunu kaydetti.

TL’deki değer kaybı nedeniyle piyasadan alacaklarında yarı yarıya azaldığını söyleyen Yeşilada, “Marketlerden otellerden TL alıyorum ancak ben ödeme yaparken dolar ödüyorum.  Dövizin artış oranı kadar fakirleştim” şeklinde konuştu.

Yeşilada, çalışma şekillerinde herhangi bir değişiklik yapmadıklarını yalnızca fırsatçılığa müsaade etmemeye çalıştıklarını söyledi.

Arden Gıda Genel Müdürü Ali Civisilli:  

“Talepte yaşanan artış sürdürülemez”

Arden Gıda Genel Müdürü Ali Civisilli, fiyatlarda artış yaşanacağı algısı nedeniyle vatandaşların ihtiyacı üzerinde mal satın aldığını söyledi, marketlerde de satılan ürünü yerine koyma endişesi olduğunu belirtti.

Civisilli, yaşananları yadırgamadığını ifade etti.

Piyasadaki firmaların önlerini göremediğini dile getiren Civisilli, talepte yaşanan artışının sürdürülebilir olmadığını da belirtti.

Civisilli, şirket olarak ürün satışında herhangi bir kısıtlamaya gitmediklerini ancak satışın doğal akışında sürdüklerini dile getirdi.

“TL’nin değer kaybının önüne geçilmesi gerekiyor” diye konuşan Civisilli, hayat pahalılığın artacağı bir dönemde tüketiciler için satışların daralacağı bir döneme girileceğini kaydetti.

Akaryakıt ve tüp gaz

Ekonomi Bakanlığı Müsteşarı Şahap Aşıkoğlu:

“Yeni fiyat değişikliği gündemde”

Ekonomi Bakanlığı Müsteşarı Şahap Aşıkoğlu, dünya borsasında bir hafta sonra akaryakıt ve gaz fiyatlarında yükselme beklentisi olduğunu belirterek, yeni bir fiyat değişikliğinin gündemde olduğunu kaydetti. 

Aşıkoğlu, durumun hafta sonuna kadar netleşeceğini de ifade etti.

Bu fiyat artışının halka yansıyıp yansıtılmayacağına ise Bakanlar Kurulu tarafından karar verileceğini ifade eden Aşıkoğlu, “Maliye Bakanlığı FİF’ten bunu karşılayabilir mi göreceğiz” dedi. 

Öte yandan Aşıkoğlu, akaryakıt firmalarının Fiyat Düzenleme Tüzüğü’nde 15 iş günü yerine 5 iş gününde düzenlenme yapılmasını önerdiğini, son kararın Bakanlar Kurulu tarafından verileceğini söyledi.

Aşıkoğlu, bu durumun yalnızca akaryakıt için değil, tüp gaz fiyatları için de geçerli olması yönünde bir talebin olduğunu belirtti.

Aşıkoğlu, dövizin stabil olması nedeniyle geçmişte bu konuda sıkıntı yaşanmadığını ancak şu anda hem dolar hem de borsanın sıkça değiştiğini belirtti.

“İthalatçı firmalar, 3 dolara bir tankerle anlaşıyor, onu getirip, satıyor. Geri almaya başladığında 4.5 dolara alıyor” diyen Aşıkoğlu, akaryakıt sıkıntısının sıklıkla gündeme gelmesi nedeniyle Kıbrıslı Türklerin de benzin alımına taleplerinin arttığını söyledi.

Aşıkoğlu, TL’deki değer kaybı nedeniyle Kıbrıslı Rumların da akaryakıt alımının yükseldiğini söyledi.

Aşıkoğlu, Türkiye’de 12 kiloluk tüp gaz fiyatının 230 TL olduğunu da belirtti.

Şu anda piyasada akaryakıt sıkıntısı yaşandığını, fırtına olması nedeniyle 2 akaryakıt gemisinin iki kez bekletildiğini dile getiren Aşıkoğlu, “Fırtına gaz, mazot gemilerindeki transferde zor durum yarattı” dedi.

Aşıkoğlu, 2 ithalatçının akaryakıt taşıyan gemilerinin Cuma veya Cumartesi geleceğini söyledi.

Aşıkoğlu, bazı istasyonlarda mazot stokunun bittiğini ancak 95 ile 98 oktan benzin ile ilgili herhangi bir sorun yaşanmadığını sözlerine ekledi.

Akaryakıtta stok sıkıntısı yeniden gündemde

Çağdal: Piyasada iki gündür mazot yok

Akaryakıtta yeniden stok sıkıntısı gündeme geldi, mazot tükendi.

Benzinciler Birliği Başkanı Levent Çağdal, piyasada iki gündür mazot olmadığını söyledi, adaya ne gün geleceğiyle ilgili net bir bilgisinin olmadığını da paylaştı.

YENİDÜZEN’e konuşan Çağdal, dolar kurunda yaşanan yükseliş nedeniyle dünyadaki benzin fiyatlarının arttığına değindi.

Çağdal, dağıtım şirketlerinin birkaç aydır daha az zarar etmemek için küçük lotlar halinde ürün ithal ettiğini belirterek, bu nedenle de lojistiğin aksadığını ifade etti.

“Dağıtım şirketleri kar marjının artmasını istiyorlar. Haklılık payları da” diyen Çağdal, “Buna rağmen

“İthalatı ve lojistiği aksatmaları sıkıntılı. Çiftçi ekim döneminde, şu anda 2 gündür motorin piyasada yok, iki şirkette de yok” dedi.

Çağdal, dağıtım şirketlerinin akaryakıtta yaşanan sıkıntıyla ilgili “fırtına var” şeklinde yorum yaptığını ancak esas nedenin bu olmadığını savundu.

“Güneyde 22 TL, kuzeyde 8.78 TL”

Çağdal, güneyde 1 lt yakıtın fiyatının 1.45 Euro (22 TL), Türkiye’de 11 TL, Kıbrıs’ın kuzeyinde ise 8.78 TL olduğunu kaydetti.

Akaryakıtın dövizle ithal edildiğini, otomatik fiyatlandırmanın 15 iş günü yani 21 günde yapıldığını dile getiren Çağdal, “21 günde kur değişimi çok hızlı değişti. 1.5 ayda fiyatlarda yoğun yükseliş var” dedi.

İthalatçı şirketlerin litre başına 60-70 kuruş zarar ettiğini bu nedenle de otomatik fiyatlandırma sisteminin değişmesi gerektiğini dile getiren Çağdal, “Bu sebeplerinden dolayı dağıtım şirketleri, akaryakıt şirketleri akaryakıt tedarik etmek istemiyor. Çünkü her litrede zarar ediyor” şeklinde konuştu.

İki maddelik öneri…

Söz konusu durumu bir an önce çözüm bulunması gerektiğini de dile getiren Çağdal, iki maddelik öneri paylaştı.

Çağdal, Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının yüzde 3’ün üzerinde artması ya da düşmesi halinde bunun fiyatlara yansıdığını kaydederek, böyle bir uygulamanın ülkemizde de gündeme gelebileceğini söyledi.

Bununla birlikte otomatik fiyatlandırma sisteminin 15 iş günü yerine 5 iş gününde yapılabileceğini de belirtti.

Akaryakıt dağıtım şirketlerinin benzin istasyonlarına benzini 20 gün vadeyle sattığı, şu anda bu sürenin ekonomik kriz nedeniyle 15 güne gerilediğini kaydeden Çağdal, “1 Ocak itibariyle vade süresi 7 güne düşürülüyor” dedi.

Çağdal, “Kamu kuruluşları, belediyelere belli krediler verilirdi. Bu krediler verilemeyecek” diyerek, “Kırsal kesimde benzinci mazotu veriyor, daha sonra alıyordu. Şimdi veremeyecek” şeklinde konuştu.

Koop Gaz Genel Müdürü Nevzat Nevzat:

“Stokta sıkıntı yok”

Koop Gaz Genel Müdürü Nevzat Nevzat, şu anda tip gaz fiyatlarıyla ilgili yeni düzenleme olup olmayacağıyla ilgili herhangi bir bilgi aktarılmadığını söyledi.

Nevzat, şu anda gaz tedariki ve stoku konusunda sorun yaşanmadığını ancak ilerleyen günlerde ne olacağını bilmediklerini de belirterek, “Bizlerin, kooperatif olarak fiyat dengesini sağlamamız önemli. Kar etme niyetimiz yok” dedi.

İntergaz Müdürü Kader Gencer:

“Fiyat değişikliğine devlet karar verir”

İntergaz Müdürü Kader Gencer ise tüp gazda fiyat değişikliğinin gündemde olmadığını belirtti.

Geniş müşteri yelpazesine sahip olduklarını kaydeden Gencer, TL’deki değer kaybı nedeniyle piyasadaki bazı işletmelerle peşin çalışmaya başladıklarını da dile getirdi.

Gencer,  tüp gaz fiyatlarında olası bir değişikliğe devletin karar verdiğini ifade etti.